Vua Lê và cái nghèo

Ngai chúa đã đổ; các thổ hào rồi quân mã Tây Sơn ra vào “ghé thăm” Lê thành không biết bao nhiêu lần; kho tàng, cung thất, tiền bạc đều cạn kiệt hoang tàn; đến độ Chiêu Thống phải cay đắng nói với quần thần: “Giặc để lại cho ta một nước trống rỗng, nếu có sự nguy cấp thì lấy gì chống đánh?” Muốn gầy dựng lại tất cả cơ nghiệp tổ tiên huy hoàng mấy trăm năm; nhưng việc ấy giờ đây đối với Chiêu Thống thực khó vô cùng. Chính Quận Bằng Nguyễn Hữu Chỉnh phải giúp nhà vua mở vựa ve chai; thu hết cả chuông khánh, đồ tế khí khắp nơi để đúc Chiêu Thống thông bảo. Triều đình, kinh thành, Bắc Hà giờ đây không còn cảnh thái bình huy hoàng thời Thái Tổ, Thánh Tông mà chỉ còn cái xác xơ của tranh loạn, chiến chinh. Những năm trị vì của ông vua cuối cùng nhà Hậu Lê cho ta nhiều suy nghĩ; nên cười hay nên thương, đáng thương hay đáng trách.