Vì sao chiều cao trung bình của người Việt thấp?

Chế độ dinh dưỡng và rèn luyện thể lực chưa đảm bảo được xem là những yếu tố quyết định làm hạn chế sự phát triển chiều cao của người Việt.

Theo số liệu báo cáo trong Kế hoạch hành động Quốc gia về dinh dưỡng đến năm 2020, chiều cao trung bình của người Việt Nam đạt 164cm ở nam và 153cm ở nữ. Con số này được đánh giá là thấp hơn chiều cao trung bình cùng nhóm tuổi của đa số các nước trong khu vực Châu Á và càng xa hơn so với các quốc gia châu Âu.

Trong khi phần lớn trẻ em Việt Nam mới sinh đều có chiều dài tương đương với trẻ em sinh ra tại các quốc gia khác (trên 50cm) nhưng từ 3 tuổi trở lên, khoảng cách chiều cao của trẻ em Việt Nam cách biệt dần và bị trẻ em thế giới bỏ xa.

Trong vòng 26 năm, từ năm 1993 đến nay, chiều cao trung bình của thanh niên Việt Nam chỉ tăng thêm được 3 cm. Người Việt Nam hiện lùn thứ 4 thế giới, chỉ xếp trên Indonesia, Philippines và Bolivia (theo số liệu thống kê của Tạp chí Dân số thế giới năm 2019).

Lý giải nguyên do chiều cao của người Việt thấp, Tiến sĩ. Bác sĩ Nguyễn Trọng Hưng, Khoa Khám tư vấn dinh dưỡng số 2, Viện Dinh Dưỡng Quốc Gia cho biết: “Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến phát triển chiều cao ở trẻ em dẫn tới thể lực và tầm vóc của người Việt Nam còn hạn chế. Trong đó, có trên 50% là do dinh dưỡng và rèn luyện thể lực chưa được đảm bảo. Những yếu tố còn lại là gen, tâm lý, sức khỏe,…”

Cụ thể, nhiều phụ huynh thiếu hụt kiến thức về bổ sung dinh dưỡng trong chế độ ăn cho trẻ, nhất là ở giai đoạn 1000 ngày đầu đời, tiền dậy thì và dậy thì – những giai đoạn quyết định rất lớn đến sự phát triển chiều cao của trẻ.

Thiếu đạm, các vi chất, canxi, kẽm, sắt,… là nguyên nhân khiến trẻ suy dinh dưỡng, đặc biệt là suy dinh dưỡng về chiều cao. Hiện nay, tỷ lệ thiếu vitamin A tiền lâm sàng ở trẻ em Việt Nam dưới 5 tuổi là 13%, thiếu máu là 27,8% và thiếu kẽm có tỷ lệ lên tới 69,4%.

Tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em dưới 5 tuổi vẫn ở mức cao với 23,8% năm 2017, tức là cứ 4 trẻ lại có 1 trẻ mắc suy dinh dưỡng thấp còi. Tính chung cả nước, mỗi năm, tỷ lệ này chỉ giảm được khoảng 1%.

Bên cạnh chế độ dinh dưỡng, sự thiếu hụt trong vận động thể lực cũng là nguyên do khiến phát triển chiều cao của người Việt còn nhiều hạn chế. Theo các chuyên gia y tế, đối với trẻ nhỏ, cần tối thiểu 3 tiếng một ngày để trẻ vận động, chạy nhảy còn đối với trẻ lớn (từ giai đoạn tiền dậy thì) cần ít nhất 1 tiếng.

Tuy nhiên, một bộ phận không nhỏ trẻ ở lứa tuổi dậy thì (từ 12 đến 18 tuổi) và tiền dậy thì ít vận động thể lực, tập trung vào các trò chơi điện tử, điện thoại thông minh, làm ảnh hưởng không nhỏ đến “giai đoạn vàng” trong phát triển chiều cao. Việc trẻ bị cuốn vào “guồng” học tập, thi cử hay các giờ thể dục ở nhà trường chưa đáp ứng yêu cầu cũng là nguyên nhân hạn chế các hoạt động thể lực của nhiều em ở lứa tuổi này. .

Để có thể cải thiện chiều cao cho con, chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo, các bà mẹ nên có một chế độ dinh dưỡng đầy đủ, đa dạng trong cả giai đoạn mang thai và cho con bú. Sau sinh, cần cho con bú mẹ 6 tháng đầu và cung cấp cho con đủ các chất tinh bột, đạm, chất béo, chất xơ, vitamin,… khi bắt đầu ăn dặm.

Ngoài ra, trẻ cũng cần được chăm sóc y tế tốt, tiêm phòng đầy đủ, có những giấc ngủ đều đặn và đúng giờ. 21h tối là khoảng thời gian đi ngủ thích hợp giúp kích thích hoocmon tăng trưởng chiều cao ở trẻ.

Đặc biệt, cần chú trọng tăng cường hoạt động thể lực cho con ở cả gia đình và trường học, nhất là với những trẻ lứa tuổi dậy thì, tiền dậy thì.