Văn hóa đọc thời công nghệ: "Đọc lướt" có thực sự hiệu quả ?

Nhiều người vẫn thường cho rằng việc đọc lướt chỉ hiệu quả đối với những người ôn thi IELTS Reading. Tuy nhiên nếu biết cách sử dụng, phương pháp này sẽ giúp bạn tiết kiệm rất nhiều thời gian trong các công việc hàng ngày đó. Bài viết này không hướng dẫn bạn cách "Đọc lướt", bài viết này mang đến cái nhìn đúng hơn về đọc lướt trong cuộc sống hàng ngày. 

“Đọc lướt” là gì ? 

“Đọc lướt” hay còn được biết là phương pháp Skimming đã không còn quá xa lạ đối với nhiều bạn trẻ. Theo từ điển Oxford, “Skim” là hành động đọc một nội dung nhanh chóng để có thể tìm ra một ý cụ thể, hoặc ý chính – “read something quickly in order to find a particular point or the main points”.

Skimming (đọc lướt) đã từ lâu đã trở thành một phương pháp quan trọng trong kĩ năng đọc. Đây là phương pháp đọc hiểu phổ biến nhất với nhiều sĩ tử luyện thi IELTS. Bằng phương pháp này, chúng ta có thể hiểu được ý chính của đoạn văn mà không cần lãng phí quá nhiều thời gian để đọc kỹ. 

Như vậy, chúng ta có thể hiểu Skimming là phương pháp đọc lướt, sử dụng tốc độ di chuyển nhanh của mắt qua văn bản nhằm mục đích nắm được các ý chính và nội dung tổng quan của văn bản. Nhiều người thường lầm tưởng đọc lướt là đọc qua thật nhanh bài đọc, nhưng thật ra không phải vậy. Để đọc lướt hiệu quả, chỉ cần đọc đoạn giới thiệu, đoạn kết luận và câu đầu tiên và câu cuối của mỗi đoạn thân bài. Đây cũng chính là cách để nắm được khái quát trọng tâm của bài đọc thay vì mất thời gian để hiểu từng chữ. 

Khi nào ta nên “Đọc lướt” ? 

“Đọc lướt” tương đối hữu ích cho việc đọc hiểu tài liệu, vậy nên phương pháp này được nhiều người sử dụng khi luyện thi IELTS Reading. Chính vì nguyên nhân đó đã tạo ra một suy nghĩ chung của khá nhiều người rằng, “Đọc lướt” chỉ dành cho những người ôn học Tiếng Anh và không có ứng dụng nhiều trong đời sống hàng ngày. Với lượng thông tin mà chúng ta tiếp nhận hàng ngày, từ báo chí buổi sáng, cho đến những emails dài dòng từ đồng nghiệp, rồi tất cả các báo cáo, đề nghị, các ấn phẩm định ký, các bức thư mà chúng ta gửi, việc đọc là một trong những kỹ năng chúng ta sử dụng nhiều nhất. Do đó, nếu biết cách, chúng ta hoàn toàn có thể ứng dụng phương pháp này trong rất nhiều công việc đời sống hàng ngày.

Vậy khi nào thì chúng ta nên sử dụng Skim ?

Khi bạn đang có quá nhiều tài liệu cần đọc trong thời gian ngắn

Bạn nên dùng phương pháp này khi đang tham gia lớp kỹ năng thuyết trình và phải đưa ra một báo cáo trong vài ngày tới (thời gian ngắn) về chiếc máy tính đầu tiên được phát minh, bạn tìm được 6 cuốn sách và 4 bài báo về chủ đề này. Phải chuẩn bị cho bài đó một cách nhanh chóng, bạn không có đủ thời gian để đọc kỹ từng từ, nhưng vẫn cần thu thập lượng thông tin lớn và chính xác, đáng tin cậy. Skimming sẽ giúp bạn xác định thông tin một cách nhanh nhất, đảm bảo rằng đang sử dụng thời gian khôn ngoan. 

Khi bạn muốn đọc nhanh hơn

Bằng cách đọc lướt trước nội dung của một tài liệu hay một thông tin nào đó, bạn sẽ nắm được các ý chính hoặc những thông tin trọng yếu của tài liệu. Từ đó có một cái nhìn tổng quan về nội dung chung, việc làm này rất hữu ích cho quá trình đọc để hiểu sâu hơn những nội dung quan trọng. 

Khi bạn muốn đọc được nhiều tài liệu để nghiên cứu sâu hơn 

Việc đọc đi đọc lại về một chủ đề mà chúng ta đã biết đôi lúc là không thiết yếu, bạn chỉ cần đọc lướt để nắm được ý chính của văn bản và tập trung chuyên sâu vào những phần chưa hiểu rõ để có thể tiếp thu được nhiều tri thức và thông tin hơn.

Khi bạn đang cần ôn tập kiểm tra

“Đọc lướt” rất hữu ích cho việc ôn tập kiểm tra với lượng kiến thức lớn sau mỗi kỳ học. Bạn hoàn toàn có thể sử dụng giải pháp Skimming để nắm được những thông tin quan trọng. Từ đó xác định phần kiến thức nào có thể lướt qua, phần kiến thức nào trọng yếu cần nghiên cứu sâu hơn để tiết kiệm thời gian. 

Như vậy, có thể thấy “Đọc lướt” mang tới nhiều lợi ích trong cả học tập lẫn công việc hàng ngày. Nếu biết cách sử dụng Skim, bạn có thể tiết kiệm thời gian khi phải đọc một lượng tài liệu lớn trong thời gian ngắn. Một lưu ý khi sử dụng phương pháp này đó là, hãy tự hỏi bản thân những câu hỏi sau, nó sẽ giúp bạn quyết định có hay không dùng phương pháp Skim. Nếu câu trả lời là có cho bất kỳ câu hỏi nào dưới đây, bạn nên dùng phương pháp này. 

- Đây là tài liệu thuộc thể loại thực tế (non-fiction)/Đây không phải là tài liệu thuộc thể loại viễn tưởng?

- Mình có rất nhiều tài liệu nhưng chỉ có ít thời gian để đọc chúng?

- Mình đã biết gì về đề tài này chưa?

- Có tài liệu (phần) nào có thể bỏ qua không?

“Đọc lướt” không phải là một phép lạ, nó chỉ là một phương pháp hỗ trợ bạn trong quá trình đọc hiểu. Đây là kỹ năng có thể học và chủ yếu là phải xóa bỏ thói quen đọc không tốt mà bạn có từ hồi còn đi học. Chỉ đọc nhanh hơn cũng không phải là điều quan trọng: quan trọng là bạn muốn đọc hiệu quả hơn. Có một số biện pháp tuyệt vời để luyện cách đọc nhanh bao gồm đọc từng cụm chữ một hay xóa bỏ thói quen đọc thầm.

Dù biện pháp nào đang được bạn áp dụng, bản phải luôn chú ý đến mục đích đọc của bạn và quyết định xem đọc lướt có phù hợp không. Khi được áp dụng đúng cách và luyện tập chăm chỉ, Skim có thể cải thiện tốc độ và hiệu suất của bạn đáng kể, đồng thời giúp cho bạn có thêm những khoảng thời gian quý báu để làm thêm những việc khác nữa.

“Đọc lướt” có hiệu quả khác với “Đọc lướt” không nghiền ngẫm

Trong giai đoạn hiện nay, trước sự tác động mạnh mẽ của cuộc cách mạng 4.0, sự phát triển của khoa học công nghệ, internet và mạng xã hội (Facebook, Instagram, Youtube, Tiktok) đã và đang ảnh hưởng lớn đến mọi hoạt động và sinh hoạt của con người, nhất là giới trẻ. Trong đó, có sự thay đổi trong nhận thức, hành động và thói quen tìm hiểu, học hỏi, khám phá thế giới thông qua việc đọc hiểu và tiếp nhận thông tin.

Trong bối cảnh đó, với sự phát triển của công nghệ thông tin việc tiếp cận văn hoá đọc đang chuyển hướng. Thay vì lật, giở và tìm thông tin trên các trang giấy hoặc đến thư viện, giới trẻ chủ yếu bấm trên thiết bị thông minh, gõ hoặc “search” trên các ứng dụng tìm kiếm. Phân tích việc đọc sách của Gen Z (những người sinh ra trong giai đoạn 1997-2006), TS Trần Thành Nam - Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng đây là thế hệ có thói quen làm việc đa nhiệm và tốc độ dẫn đến văn hoá đọc lướt tăng, đọc nghiền ngẫm đi xuống.

“Thế hệ Z là những công dân số, sống và học tập trong không gian công nghệ tiên tiến, điều này cũng ảnh hưởng đến thói quen của họ trong việc đọc sách. Sự chú ý của Gen Z ngày càng trở nên ngắn hơn, họ có xu hướng tìm kiếm những thông tin hấp dẫn về mặt hình ảnh hơn là con chữ…” TS Trần Thành Nam chia sẻ. Do đó, chúng ta cần phải phân biệt rõ việc sử dụng phương pháp Skim để nắm được nội dung chính của lượng lớn thông tin nhằm tiết kiệm thời gian đọc với thói quen đọc lướt, bỏ sót thông tin được đề cập ở trên. 

Khi bạn hiểu rõ Skim là gì thì “Đọc lướt” sẽ trở thành trợ thủ đắc lực, giúp bạn hiểu sâu hơn về thông tin cần tiếp nhận, đặc biệt là khi đọc sách. Với những người có khả năng đọc hiểu và ghi nhớ trời phú thì chỉ cần một lần đọc kỹ là đủ để nhớ và nắm được nội dung cuốn sách. Thế nhưng phần lớn những người đọc sách lại là những người không thể nhớ được nội dung ngay trong lần đọc đầu tiên. Tuy nhiên, việc “những điều không lọt vào đầu nhiều hơn” cũng có nghĩa là “những điều còn đọng lại chính là những điều quan trọng đối với bạn”. Đây chính là giá trị bạn thu được sau khi đọc xong một cuốn sách. 

Giá trị của việc đọc sách không phải là chụp lại 100% những gì sách viết mà chính là việc gặp được 1% giá trị xứng đáng. Điều quan trọng nhất là kết quả. Sau khi đọc xong, kiến thức từ sách, dù chỉ một chút ít, có đọng lại trong đầu bạn hay không. Chỉ cần ấn tượng với một điều gì đó trong cuốn sách thì việc đọc của bạn cũng đã được coi là thành công rồi. Vậy nên đừng cố gắng bắt mình phải nhớ cho bằng hết nội dung sách.

Cuối cùng, để trả lời cho câu hỏi đầu bài, có thể thấy “Đọc lướt” là phương pháp thực sự có hiệu quả khi bạn biết cách sử dụng để tăng tính hiệu quả cho việc đọc hiểu trong một số trường hợp. Tuy nhiên, trước hết bạn phải vượt qua được chướng ngại tâm lý phải đọc hết từng từ để hiểu được văn bản cũng như luyện tập thường xuyên về cách xác định các keywords quan trọng và cách nhóm các cụm từ theo chức năng của câu để có thế áp dụng phương pháp Skimming này một cách hiệu quả nhất.

Thân gửi bạn một vài video hướng dẫn cách đọc Skimming và đọc nhanh để học hỏi thêm nhé !