Vài điểm về cuộc điều trần trước Hạ Viện Mỹ liên quan đến GameStop

Bài viết này cố gắng trung lập nhất có thể, nhằm ghi lại vài nét chính trong buổi điều trần online ngày 18 tháng 2 năm 2021.

Những người tham gia buổi điều trần:

Ngay từ đầu phiên điều trần, phía Hạ viện đã nói mục đích của phiên điều trần là xem xét hành vi ngưng giao dịch của Robinhood. Hành động này diễn ra ngày 28/01/2021, nhưng không có thông báo nào, chỉ được phát hiện bởi người dùng và khi người dùng yêu cầu giải thích thì Robinhood đã im lặng đến ngày hôm sau mới nói. Ngay sau đó, cổ phiếu GME bắt đầu lao dốc. Đến hiện tại, cổ phiếu GME chỉ còn giá $40, so với $483 ngay trước khi Robinhood quyết định can thiệp.

Phiên điều trần bắt đầu bằng sự ủng hộ của các dân biểu từ cả hai đảng dành cho cộng đồng r/WSB, và mang tâm trạng truy cứu trách nhiệm của Robinhood và các công ty liên quan.

Tenet mở đầu bằng lời khẳng định Robinhood là nền tảng đem hệ thống tài chính đến với người Mỹ và nó thật sự dân chủ hóa nền tài chính, được hiểu nôm na là giúp cho người thường cũng có cơ hội tiếp cận cổ phiếu chứ không chỉ phục vụ lợi ích của người giàu. Tuy nhiên, đoạn quảng cáo trên bị ngắt bởi một dân biểu rằng có phải Tenet đang nói về sự dân chủ liên quan đến GameStop, bởi hình như "dân chủ" không được thể hiện khi người dân bị cấm mua cổ phiếu GameStop.

Tenet khẳng định không hề làm theo yêu cầu của các hedge fund, hành động này thực tế xuất phát từ việc Robinhood không thể tiếp tục mua cổ phiếu giúp người dùng. Theo giải thích của Tenet, "tổng tài sản của khách hàng trên Robinhood đã lớn hơn đến 35 tỷ USD so với số tiền đã nộp vào", cho nên họ không đủ tiền để mua thêm và đóng đủ phí quy định. Tuy nhiên, ông ta không giải thích tại sao lại có chênh lệch lớn khi thực tế là người dùng phải nộp tiền vào mới trade được. Tenet cũng từ chối cung cấp thông tin tổng số tiền đã nộp vào và tổng tài sản để chứng minh, với lý do "bảo vệ thông tin tài chính".

Điều kỳ lạ là các công ty đối tác đã tăng phí lên cao đột biến kia là ai thì Tenet vẫn không nhắc đến. Hạ viện cũng không hề yêu cầu các công ty đó đến đối chứng.

Ông Tenet tiếp tục khẳng định không lắng nghe yêu cầu của hedge fund và tuân theo nguyên tắc làm lợi cho khách hàng nhiều nhất. Liên quan đến khách hàng, khi được hỏi "người dùng trên Robinhood có phải chỉ là hàng hóa và chính tổ chức tài chính lớn mới chính là khách hàng thật sự của Robinhood?" thì Tenet không hề phản đối, mà trả lời vòng vo. Tenet cũng không khẳng định là không lắng nghe từ các nhà đầu tư của Robinhood, vốn bao gồm cả Citadel.

Khi được hỏi tại sao chỉ cấm chiều mua GME mà không cấm chiều bán, Tenet bảo họ cấm mua vì lệnh mua cần nhiều thủ tục liên quan đến bên đối tác clearing house, trong khi lệnh bán vẫn được duy trì vì họ muốn cho người dùng được tiếp cận tiền của mình. Tuy nhiên, trong bài blog của Robinhood vào thời điểm mới xuất hiện cấm mua thì bảo rằng nguyên nhân là vì volatility (tính biến động thất thường của thị trường) mà không đề cập đến clearing house, phải một thời gian sau thì Tenet mới bắt đầu đổ lỗi cho clearing house. Chưa biết việc "tiền hậu bất nhất" này là do Tenet che dấu mục đích thật hay là ông ta không hiểu hoặc không biết gì về quyết định cấm mua của công ty Robinhood.

Khi được Anthony Gonzalez hỏi về tính thanh khoản của Robinhood liên quan đến số tiền cover 3 tỷ USD thì Tenet nói rằng đội ngũ kỹ thuật của Robinhood phải làm việc với bên đối tác clearing house để giải quyết vấn đề thanh khoản. Như vậy gián tiếp xác nhận rằng Robinhood có vấn đề thanh khoản vào ngày quyết định cấm mua, và ngược lại với khẳng định "không gặp vấn đề thanh khoản" của chính Tenet ngay đầu buổi điều trần. "Sự cố" có màu sắc bất nhất và gian dối ngay trước Hạ viện này của Tenet may mắn sao được Hạ viện bỏ qua mà không đặt thêm câu hỏi nào liên quan. Nên nhớ, mọi người đều phải tuyên thệ trước khi làm nhân chứng cho buổi điều trần.

Cũng liên quan đến số tiền 3 tỷ USD nêu trên, dân biểu San Nicolas hỏi về nguồn gốc số tiền đó, Tenet trả lời chỉ đơn giản là "từ các nhà đầu tư mạo hiểm" (tức VC). Thế nhưng, không ai đặt câu hỏi các VC này là VC nào, có bao gồm cả Citadel hay không.

Một số dân biểu cho rằng Robinhood sử dụng từ ngữ nhập nhằng theo kiểu "công ty tự bảo lưu quyền được đưa ra quy định mới lúc nào nó muốn". Tất nhiên, các quy định mới sẽ bảo vệ lợi ích của công ty mà không đếm xỉa gì người dùng. Một cáo buộc khác cho rằng Robinhood có hình thức giống như Facebook: "Khi người dùng không trả tiền cho sản phẩm, thì chính họ là sản phẩm", bởi Robinhood sẽ bán thông tin lệnh mua và bán cho các ông trùm phố Wall để những ông trùm này được phép giao dịch trước lệnh của người dùng và được hưởng ưu đãi tốt nhất, trong khi phần ít ưu đãi hơn thuộc về người dùng. Ai cũng biết Robinhood thật sự kiếm lợi bằng hình thức này là chủ yếu.

Griffin của Citadel thì khẳng định "không đóng bất cứ vai trò nào trong quyết định của Robinhood liên quan đến việc giới hạn mua cổ phiếu GME". Như vậy ông ta từ chối sự liên đới trong vụ việc này. Tuy nhiên, ông cũng không đề cập đến việc các công ty đối tác của Robinhood tăng phí clearing có liên quan đến Citadel hay không. Thực tế là Hạ viện cũng không hỏi đến điều đó, mặc dù cộng đồng r/WSB đề cập đến chuyện này rất nhiều: Rằng chính Citadel tác động đến các công ty kia để đẩy phí lên rất cao, ép Robinhood và các broker khác vào thế phải hạn chế lệnh mua.

Juan Vargas cũng hỏi liệu có bất cứ ai trong công ty Citadel liên lạc với bất cứ ai trong công ty Robinhood liên quan đến việc ngưng lệnh mua của Robinhood, và Griffin trả lời "hoàn toàn không". Tuy nhiên, cuộc thảo luận dừng ở đó, mà không có nghi vấn nào về liên đới giữa Citadel với các đối tác clearing house của Robinhood vốn đã tăng phí một cách đột biến để ngăn chặn lệnh mua.

Đến phiên Melvin thì Plotkin khẳng định họ đã đóng tất cả các position GameStop trước khi hạn chế của Robinhood diễn ra, nên họ không liên quan đến chuyện này. Ông ta cũng bảo Citadel tiếp cận Melvin không phải để cứu các lệnh bán khống mà để đầu tư vào Melvin. Tuy nhiên, một trong các nghi vấn của r/WSB vẫn chưa được giải đáp, do Hạ viện không đặt câu hỏi, đó là: Liệu Melvin có được đảo lệnh short với sự tiếp tay của các broker như Robinhood? Tức là họ tạm đóng lệnh short trước khi mở lệnh short mới, giấy tờ thì vẫn đầy đủ, chỉ có điều không hề có bất cứ một cổ phiếu nào được mua để trả nợ cũ, cũng như được bán để mở lệnh short mới.

Plotkin cũng than phiền rằng Melvin và chính ông ta bị cộng đồng Reddit tấn công cá nhân. Vụ việc bắt đầu bằng việc cộng đồng r/WSB kêu gọi hành động ngược lại với các position của Melvin để khiến Melvin phải chết thì cộng đồng này mới hả dạ. Thậm chí, ông ta còn nhận nhiều tin nhắn cá nhân với từ ngữ rất miệt thị. Cơ bản là Plotkin và Melvin là nạn nhân của cuộc tấn công có chủ đích của cộng đồng r/WSB mà có khả năng là được giật dây bởi một ai đó.

Huffman giải thích về cách thức hoạt động của các cộng đồng trên Reddit, phân loại bài viết bằng việc bình chọn lên hay xuống của người dùng, bên cạnh hình thức kiểm duyệt thủ công của nhóm điều hành. r/WSB chỉ là một trong số những cộng đồng về tài chính trên Reddit, hoạt động bằng các đánh giá đầu tư thuộc nhóm "high risk, high reward", vốn được xuất hiện rất nhiều trên Reddit. Huffman cũng theo dõi cộng đồng này trong tháng 1/2021, và nhận định rằng cộng đồng này không hề vi phạm nguyên tắc hoạt động của Reddit. Ông ta cũng khẳng định đây là một cộng đồng thật sự và cần được bảo vệ. Tuy nhiên, không ai nhắc đến việc tại sao r/WSB phải đóng cửa vài giờ trong một ngày cao điểm hồi tháng 1/2021.

Dân biểu David Scott thì đặt câu hỏi về việc đánh giá người dùng giao dịch dựa trên quyết định cá nhân hay ảnh hưởng của mạng xã hội, dành cho Tenet và Huffman. Tenet thì nói Robinhood có các câu hỏi trắc nghiệm để người dùng hiểu rõ về việc ra quyết định cho chính mình mà không phụ thuộc vào các bên khác, bao gồm cả truyền thông và mạng xã hội. Trong khi Huffman khẳng định Reddit tuân theo nguyên tắc phi tập trung, người dùng tự bày tỏ quan điểm, tự bình chọn xuống hay lên, tự tán thưởng cho những quan điểm mà họ ủng hộ, và Reddit sẽ highlight một cách tự động những bài có nhiều lượt bình chọn hay tặng thưởng. Do đó, ảnh hưởng của mạng xã hội này lên quyết định của người dùng là mù mờ và không có cơ sở rõ ràng, cũng như việc không có bằng chứng về sự thao túng thị trường.

Khi được hỏi về việc người dùng Reddit có thật sự là người thật không? Huffman trả lời theo hướng không thể chắc chắn được, nhưng mạng xã hội này hoạt động dựa trên nguyên lý cộng đồng phi tập trung và r/WallStreetBets có đội ngũ kiểm duyệt riêng của mình, và họ tuân thủ tốt nguyên tắc về nội dung của Reddit.

Gill lên tiếng rằng anh ta chỉ thấy cổ phiếu GME bị ép giá xuống thấp, rằng công ty GameStop có thể biến mình thành giá trị nhiều lần khi chuyển mình sang hình thức kinh doanh số, vì thế mới đầu tư vào. Chỉ đơn giản là "I like the stock" (Tôi thích cổ phiếu này), và cụm từ này xuất hiện rất nhiều trên cộng đồng r/WSB. Ngay khi Gill phát biểu câu này, cổ phiếu GME nhảy từ $44 lên $47 rồi sau đó rơi về $40.

Gill cũng khẳng định việc chia sẻ thông tin đầu tư của mình trên Reddit cũng giống như việc thảo luận ở quán bar hay sân golf, vốn được giới tài chính ở Phố Wall làm rất rất nhiều lần, thì không thể gây sóng ở cổ phiếu. Nếu cậu ta bị buộc tội về hành vi này, thì những trader ở Phố Wall cũng phải đồng loạt ra tòa với cùng cáo buộc như cậu ta mới phải. Các dân biểu Hạ viện thì dường như ít quan tâm đến câu chuyện này.

Khi được dân biểu Bill Huizenga đặt câu hỏi "liệu anh có mua cổ phiếu ở giá này ngày hôm nay?", Gill trả lời: "Để tôi khẳng định rằng giao dịch cổ phiếu thì nguy hiểm, và phương pháp tiếp cận của tôi rất hùng hổ (aggressive) nên có thể không phù hợp với mọi người, nhưng đối với tôi, câu trả lời là có". Huizenga có vẻ không hiểu tiếng Anh nên cười nhạo và hỏi lại "tôi chỉ hỏi là có hay không". Gill nhấn mạnh lại "với cá nhân tôi, CÓ, tôi thấy đó là điểm hấp dẫn để đầu tư vào ngay lúc này".

Schulp cho rằng: "Khó để đánh giá ảnh hưởng của các giao dịch liên quan đến GameStop. Nhiều người cho rằng do các trader nhỏ lẻ ở Reddit gây ra làn sóng GameStop để tiêu diệt các hedge fund, thì hoàn toàn không có số liệu nào cho thấy có bao nhiêu phần trăm giao dịch được tác động bởi các trader nhỏ lẻ này và bao nhiêu phần trăm là của chuyển động thị trường bình thường. Thêm nữa, không thể xác định được động lực của từng cá nhân giao dịch cổ phiếu GME." Có người thì vì muốn tiêu diệt hedge fund, có người thì muốn nhảy vào kiếm lời nhanh rồi ra, có người thì dựa vào phân tích để mua hay bán, lại cũng có người (giống Gill) tin vào giá trị ở tương lai của GameStop mà đầu tư.

Schulp cũng cho rằng SEC nên mở cuộc điều tra r/WallStreetBets, tuy nhiên nhận định kết quả sẽ không tìm thấy bằng chứng về thao túng thị trường tại cộng đồng này. Hạ viện cũng không đề cập gì đến chuyện mở cuộc điều tra thao túng thị trường của Robinhood và các đối tác của mình, và cả bà Schulp cũng không nói gì về khả năng này, mặc cho cộng đồng r/WSB liên tục kêu gào về điều đó.

Okay, tôi đã nói dối khi mở đầu bài viết bằng cụm từ "bài viết trung lập", bởi tôi không thể bỏ qua các chi tiết bất hợp lý trong sự kiện này. Dường như mọi thứ đang diễn ra nhằm để giúp Phố Wall thoát khỏi cáo buộc "thao túng thị trường". Bắt đầu bằng việc tra hỏi Tenet liên tục về vai trò của Robinhood trong vụ việc, nhưng đột ngột dừng lại khi Tenet đổ lỗi cho một bên thứ ba nào đó. Tôi dùng từ "nào đó" là phản ánh đúng thực trạng này: Đối tác giấu mặt, không tên không tuổi, cũng chẳng ai thèm kêu gọi họ đến chất vấn thử có đúng hay không. Nghe cứ như một tên ăn cắp nói rằng "thằng ăn mày mới ăn cắp chứ nó vô tội", để rồi mọi người dễ dàng bỏ qua án phạt về vụ ăn cắp mặc kệ cho nạn nhân kêu gào.

Trong lịch sử, những lần thị trường bị thao túng đều do không chỉ một bên mà nhiều bên liên kết lại với nhau, thì mới có thể thao túng được dễ dàng. Do vậy, việc kết nối các mắc xích lại với nhau là tối cần thiết. Tuy nhiên, điều đó không được thể hiện trong buổi điều trần này. Nhờ đó mà cả Melvin và Citadel đều thoát khỏi câu hỏi tối quan trọng trong đường tơ kẽ tóc: Liệu các quỹ này có ảnh hưởng đến các đối tác khiến Robinhood ngăn cấm lệnh mua hay không?

Ngay cả một chuyên gia được mời đến để có cái nhìn khách quan về vụ việc là Schulp, thì cô ấy cũng chỉ khẳng định "không có thao túng thị trường do cộng đồng r/WSB không có dấu hiệu làm điều đó". Đây là một kiểu đánh tráo khái niệm theo kiểu vì nhóm A không thao túng thị trường nên không ai có thể thao túng, cho nên nhóm B vô tội không cần chứng minh.

Không biết những nghi vấn này có được ai vạch ra hay không. Nhưng chắc chắn một điều rằng truyền thông Mỹ và toàn cầu đang ra rả về sự lúng túng của Tenet trong buổi điều trần, để che mắt mọi người khỏi một âm mưu lớn hơn.

Thật tiếc là có vẻ họ đã thành công. Rồi đây sẽ không ai đào sâu vào cái ngõ cụt này nữa. Và nếu thế thì loạt bài của tôi cũng kết thúc ở đây. Tất nhiên, tôi sẽ viết tiếp nếu có tình tiết mới và thú vị.

-----

Phần 8:

Phần 10: