Trích đoạn miêu tả bà Triết Học (bản dịch tiếng Việt của mình từ nguyên tác tiếng Latinh) từ cuốn De Consolatione Philosophiae

1 Trong khi tôi đang lặng yên suy tư, với cây viết chép lại những ai ca đẫm nước mắt, thì bên trên tôi^[1] xuất hiện hình hài một người nữ với vẻ mặt đầy uy nghiêm, đôi mắt sáng rực với ánh nhìn xuyên thấu hơn bao người, có màu sắc tràn đầy sức sống và năng lượng vô tận, dù bà ấy nhiều tuổi^[2] đến nỗi không ai có thể nghĩ rằng bà người của đương đại; vóc dáng của bà thì mơ hồ

2 Bởi chưng lúc thì bà như người thường^[3], lúc thì dường như vương miện của bà cao chạm tới trời; và khi bà ngẩng cao đầu, thì đầu bà xuyên thủng luôn cả bầu trời và làm bất kì ai muốn chiêm ngưỡng phải rối.

3 Đồ bà mang được dệt bằng những sợi chỉ tốt nhất bằng tay nghề tinh tế và thành phẩm không thể bị hủy diệt; mà đồ này, tôi được bà cho hay, do chính tay bà dệt mà nên; vẻ đẹp của nó, như những mặt nạ tổ tiên u ám khói sương^[4], đã vì thời gian dài bị lãng quên mà đã bị lu mờ.

4 Trên đường viền bên dưới được đan là chữ Π, còn ở trên là chữ Θ; và giữa hai chữ cái đó là một cái thang với những cấp bậc, trên đó có những yếu tố^[5] từ dưới lên của từng bậc thang.

5 Tuy nhiên, vài cá nhân đã dùng những bàn tay thô bạo của họ mà xé áo này và giành lấy vài mảnh vải.

6 Và tay hữu bà mang sách, tay tả bà mang một cây quyền trượng.

Một số hình ảnh về bà Philosophia

Các chú thích về bản dịch:

[1] suprā verticem = trên chóp đỉnh, ergō “bên trên (đầu) tôi”

[2] aevī plēna = tràn đầy tuổi/vĩnh hằng; ergō “nhiều tuổi”.

[3] […] ad commūnem sēsē hominum mēnsūram cohibēbat = sát nghĩa hơn sẽ là “bà nén/giới hạn kích cỡ của bà lại bằng với như của người thường”.

[4] imāginēs: có lẽ nói đến mặt nạ sáp của người tổ tiên mà người La Mã để ở trong nhà

[5] elementum

Chú thích phụ:

Các chú thích trên bàn về một vài điểm mình gặp về mặt ngôn ngữ khi dịch. Để bàn về ý nghĩa của từng chi tiết thì xin dành cho mục bình luận, hoặc ở một bài viết khác.

Các nguồn của hình đều đã được ghi chú ở trên.

Ở bài viết gốc bên Wordpress, mình có kèm cả tiếng Latinh của trích đoạn trên (được mình cho thêm các dấu macron trên các nguyên âm dài):