Trách nhiệm của nhà Nguyễn và những nguyên nhân chủ quan/khách quan nào đẩy nước ta rơi vào tay thực dân Pháp?

Theo mình để có thể nói được hết mọi yếu tố từ khách quan đến chủ quan thì thực sự là rất khó, phải tổng hợp từ nhiều nguồn, phải có thời gian để phân loại, phân tích về dữ liệu đã thu thập. Việc nhà Nguyễn để mất nước theo mình là một phần của chu kỳ lịch sử khi mà các triều đại phong kiến khi ấy đều đang trong giai đoạn suy tàn, ở thời điểm đó không chỉ có VN mà còn rất nhiều nước khác trên thế giới cũng trở thành thuộc địa cho các nước thực dân.

Tuy nhiên cũng không thể phủ nhận là nhà Nguyễn đã quá bảo thủ, chậm tiếp thu cái mới, chậm thay đổi dẫn đến lạc hậu và mục nát. Vào thời kỳ đó VN không hề thiếu những người khai sáng, những nhà tư tưởng lỗi lạc, chỉ tiếc là tất cả đều không được chấp nhận. Sai lầm đó đã kéo theo 100 năm nô lệ của cả dân tộc, nhắc lại thì thấy thật đau xót. Sau đó còn là cuộc nội chiến 2 miền mà cho đến tận bây giờ vẫn còn nhiều tranh cãi. Thật sự hy vọng là chuyện này sẽ không bao giờ lặp lại, không bao giờ xảy ra với đất nước chúng ta thêm một lần nào nữa.

1. Đánh giá khách quan:

Khi thực dân Pháp vào xâm lược nhà Nguyễn với tư cách là người đứng ra lãnh đạo, tổ chức cuộc kháng chiến đã tiếp tục mắc phải những sai lầm trong đường lối đánh giặc đưa đến hậu quả nước ta rơi vào tay Pháp:

• Triều đình đã không biết phát huy cuộc kháng chiến toàn dân không phối hợp với nhân dân đánh giặc đến cùng mà đã từng bước bỏ rơi, ngăn cản cuộc khởi nghĩa của nhân dân chống Pháp.
• Ngay từ đầu trước cuộc xâm lăng của kẻ thù, triều đình đã có ý thức chuẩn bị kháng chiến nhưng sự chuẩn bị này lại chậm trễ, bị động, thiếu tích cực và trong quá trình kháng chiến triều đình có tư tưởng ngại địch, sợ địch không chủ động tấn công nên đã bỏ lỡ nhiều cơ hội đánh giặc 
• Triều đình tiếp tục duy trì đường lối bảo thủ, khước từ mọi đề nghị canh tân , đổi mới đất nước.
  
• Triều đình nhà Nguyễn đã sử dụng đường lối thủ để hoà, ảo thưởng về kẻ thù, trông chờ vào lương tâm, hảo ý của địch nên đã đi từ nhượng bộ này đến nhượng bộ khác xuất phát từ những toan tính ích kỉ muốn bảo vệ quyền lợi dòng họ nên từ chỗ kháng cự yếu ớt đến đầu hàng, lần lượt kí các bản hiệp ước đầu hàng, triều đình sai lầm trong chủ trương cầu viện bên ngoài.

Có hai quan điểm trái ngược nhau về vấn đề này.

• Quan điểm thứ nhất là chúng ta không thể tránh khỏi việc rơi vào vòng đô hộ của chủ nghĩa thực dân vì thực dân hóa là xu thế lúc bấy giờ, nhiều dân tộc ở Á, Phi đều không tránh nổi.
• Quan điểm thứ hai là Việt Nam có thể tránh được việc bị Pháp xâm lược, có thể chống xâm lược thắng lợi bởi dân ta có truyền thống đoàn kết, yêu nước chống ngoại xâm. Hơn nữa, Đại Nam là nước có tầm cỡ trung bình, tương đối phát triển trong khu vực còn nước Pháp ở xa và có không ít khó khăn. 

Tuy nhiên lựa chọn quan điểm nào thì cũng là điều khá khó khăn, thách thức của Việt Nam ta trước nhiều biến động thế giới, sức mạnh to lớn của kẻ thù.

Do nhà Nguyễn số quá đen, dù cho cố gắng thế nào cũng khó hòa hơp và thống nhất những sự đứt gãy về tư tưởng nên thành ra giặc đến rất khó chống cự, tương quan về tiềm lực cũng hạn chế hơn