Thổ dân Maori - Nét đặc sắc trong văn hóa New Zealand
THÁNG 3/2018, trong chuyến thăm chính thức quốc đảo New Zealand, lễ đón chính thức Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Phu nhân được tổ chức trọng thể tại Tòa nhà Chính phủ New Zealand với nghi thức truyền thống chào đón thượng khách của dân tộc Maori, mở đầu bằng màn múa đón khách quý của các chiến binh Maori. Sau đó, Thủ tướng đã tham gia nghi thức Hongi (chạm mũi, một nét đặc trưng của người Maori khi chào hỏi).
Với những người tìm đến đất nước New Zealand xinh đẹp để trải nghiệm, thì sẽ là một điểm thiếu sót lớn nếu như bỏ qua nền văn hóa của người thổ dân Maori. Khám phá về con người và cuộc sống của thổ dân Maori có thể giúp người ta dễ dàng hòa nhập vào cộng đồng New Zealand.
Thổ dân Maori xuất hiện từ cách đây rất lâu trên vùng đất New Zealand trù phú (khoảng 1.200 năm). Họ sinh sống và tự túc canh tác, tuy nhiên, đến năm 1769 James Cook - thuyền trưởng hải quân Hoàng gia Anh, đã thực hiện chuyến thám hiểm tới đây, sau đó tuyên bố New Zealand thuộc quyền sở hữu của Nhà vua Anh. Bắt đầu từ đây, cuộc sống yên bình của thổ dân Maori thay bằng những cuộc chiến đẫm máu.
Cuộc đấu tranh diễn ra quyết liệt giữa thổ dân Maori và người Anh kéo dài gần 1 thế kỷ, kết quả là hai bên ký Hiệp định Waitangi vào ngày 6/2/1840 thỏa thuận việc bảo hộ New Zealand thuộc quyền Hoàng gia Anh và đất đai thuộc quyền sở hữu của người Maori. Qua đó, thổ dân Maori đã khiến nhân loại phải khâm phục trước sự đoàn kết, kiên cường, dũng cảm, không nhân nhượng mặc dù dùng những vũ khí thô sơ để chống lại sức mạnh cơ giới của thực dân Anh. Chính vì lẽ đó, cho đến ngày nay, người Maori vẫn có một địa vị đặc biệt không những trong văn hóa mà còn trên cả mặt trận chính trị. Và có thể nói, chính họ là những người có công đóng góp to lớn tạo nên nét đặc sắc trong nền văn hóa hết sức đa dạng của New Zealand.
Thổ dân Maori chiếm 15,1% dân số ở New Zealand và ngôn ngữ của họ là một trong hai ngôn ngữ chính tại quốc gia xinh đẹp này. Nếu du lịch New Zealand, du khách có thể gặp những người Maori trong trạng thái trợn mắt, lè lưỡi. Nghe có vẻ quái dị và đáng sợ, nhưng thực ra đây chính là hành động thể hiện lòng thân ái của họ khi đón chào những người khách đến thăm.
Hình thức xăm lên mặt của thổ dân Maori có thể được xem là vẻ đẹp truyền thống độc đáo trong bản sắc văn hóa New Zealand. Những hình xăm này được tạo ra bằng cách sử dụng dao và đục làm từ xương mài nhọn, răng cá mập hoặc đá để tạo thành các gờ, rãnh tựa như hoa văn được điêu khắc lên gỗ. Họ nghĩ rằng những hình xăm này sẽ giúp cho người đàn ông Maori mạnh mẽ, trông dữ tợn khi chiến đấu và hấp dẫn đối với phụ nữ.
Một hình thức chào hỏi khác khá độc đáo của người Maori là thể hiện theo kiểu truyền thống “Hongi”. Họ chào hỏi bằng cách cọ mũi vào nhau và kết thúc lời chào bằng cái nắm tay. Nghi thức chào chạm mũi này mang ý nghĩa là truyền cho nhau hơi thở của sự sống. Nếu người Maori chào người ngoại quốc bằng cách này, tức là họ xem người đó như một người dân của mảnh đất đó.
Lễ hội Te Matatini là một trong những sự kiện được nhiều người trông đợi khi tới New Zealand. Đây là lễ hội truyền thống của người Maori được tổ chức 2 năm một lần tại các vùng của New Zealand. Với sự hài hước, vui nhộn cùng biểu cảm đa dạng trên gương mặt của thổ dân Maori và điệu nhảy Kapa Haka sôi động khiến những du khách tham gia vô cùng thích thú. Có thể nói lễ hội này là đóng góp vô cùng lớn lao vào nền văn hóa New Zealand độc đáo.
Ngày nay, khi du lịch New Zealand, đặc biệt là đến vùng Rotorua - cái nôi của Maori, du khách sẽ dễ dàng được thưởng thức các món ăn ngon đặc trưng khó tìm thấy ở bất kỳ quốc gia nào.
Mặc dù chịu nhiều ảnh hưởng từ ẩm thực Anh quốc nhưng người New Zealand vẫn có nhiều món ăn rất đặc trưng của dân tộc mình. Nói đến những món ăn đặc trưng của ẩm thực Maori, món nướng đá Hagi là nổi bật hơn cả. Hagi là tên gọi địa phương, dịch ra có nghĩa là “lò đất”. Hagi được chế biến theo phương pháp nướng trên than hồng là chính, nhưng cũng kết hợp luôn cả phương pháp hầm để làm mềm thức ăn.
Thức ăn được nướng thường là hải sản và khoai lang - đây là những món được người Maori ưa chuộng từ xưa đến nay. Ngoài ra, người ta cũng có thể nướng các loại thịt như thịt gà, thịt heo hay cừu với khoai tây và các loại củ khác. Sau khi đã sơ chế kỹ càng, các loại thực phẩm này sẽ được gói lại cẩn thận trong các loại lá và đem đi nướng. Món Hagi theo đúng kiểu của người Maori là phải nướng thức ăn trên những phiến đá nóng được đặt trong những hố sâu dưới lòng đất. Họ còn phủ lên trên nhiều lớp đá, lá cây hoặc bao bố để thức ăn được chín đều mà vẫn giữ được hương vị thơm ngon.
Đến New Zealand, không những bạn được có cơ hội khám phá vẻ đẹp thiên nhiên tươi đẹp, mà còn có thể tìm về với những truyền thống độc đáo của người Maori. Đó là những màu sắc văn hóa đặc biệt và đầy ấn tượng không chỉ riêng ở
