Tâm lý học: Cảm xúc hoạt động như thế nào?

Những cảm xúc mà cá nhân cảm nhận mỗi ngày sẽ quyết định việc họ cảm thấy mình thuộc dạng người nào. Thế nhưng chính một chuỗi các quá trình sinh học trong não bộ mới, là thứ sản sinh ra mọi cảm xúc mỗi người cảm thấy.

Cảm xúc là gì? 

Cảm xúc. Nguồn ảnh: Spiderum

Cảm xúc có tác động to lớn đến đời sống con người - chúng điều khiển hành vi, trao ý nghĩa cho sự tồn tại, và nằm tại phần phần cốt lõi cái xem là tính người. Thế nhưng trên thực tế cảm xúc là kết quả của các phản ứng sinh lý trong bộ não được kích hoạt bởi các kích thích khác nhau - ý nghĩa tâm lý được gán thêm vào cảm xúc hoàn toàn là sản phẩm của con người. Quá trình tiến hóa về cảm xúc thúc đẩy thành công và khả năng sinh tồn của con người thông qua việc tạo ra các hành vi nhất định: chẳng hạn như, cảm xúc yêu thương gợi khao khát muốn tìm một bạn tình, sinh nở và sống trong một nhóm; sợ hãi tạo ra một phản ứng sinh lý để né tránh hiểm nguy (chiến-hay-biến); việc đọc được cảm xúc cuẩ người khác tạo nên các kết nối xã hội.

Cảm xúc được tạo ra như thế nào?

Cảm xúc nảy sinh từ ký ức và phản ứng với các sự kiện hiện tại. Cảm xúc của chúng ta được hình thành bằng cách chúng ta nghĩ về những trải nghiệm trong quá khứ và hiện tại. Tất cả chúng ta đều cố gắng giải thích hành vi của chính mình và của người khác. Ví dụ, khi một người cha tức giận với con trai mình, đứa trẻ có thể nghĩ rằng anh ta đã làm gì đó để chọc giận cha mình, rằng cha anh ta chỉ là một người hay cáu kỉnh hoặc cha anh ta có một ngày làm việc vất vả. Lời giải thích đầu tiên có thể khiến đứa trẻ tự trách mình vì sự tức giận của cha mình. Thứ hai thuộc tính giận dữ của cha mình đối với tính cách của cha mình. Lời giải thích thứ ba coi sự tức giận là phản ứng của cha mình trước một tình huống. Cậu bé sẽ phản ứng khá khác nhau với mỗi phân bổ này. Phong cách giải thích của chúng tôi là một phần tính cách của chúng tôi, phát triển trong thời thơ ấu và, không có sự can thiệp, là suốt đời.

Xử lý cảm xúc

Nằm ngay bên dưới vỏ não, hệ viền tạo ra tất cả các cảm xúc. Chúng được xử lý qua hai tuyến đường, ý thức và vô thức. Thục quan chính thứ có chức năng sàng lọc, nội dung cảm xúc của tất cả các kích thích đang xảy ra là hạch hạnh nhân, Và đây là phần giữ chữ tín hiệu đến các vùng khác trong bộ phận nào để sản sinh ra một phản ứng cảm xúc phù hợp. Các kết nối giữa hệ viền và vỏ não, cụ thể là với thùy trần, cho phép cảm xúc có thể được xử lý một cách có ý thức và được trải nghiệm dưới dạng những “cảm xúc” có giá trị. 

Mỗi cảm xúc được kích hoạt bởi một dạng hoạt động não cụ thể - chẳng hạn như trong phạm vi căm ghét sẽ kích hoạt hạch hạnh nhân (vốn liên kết với tất cả các cảm xúc tiêu cực) và khu vực não gắn liền với cảm giác ghê tởm, chối bỏ, hành động và tính toán. Cảm xúc tích cực hoạt động bằng cách giảm hoạt động tại hạch hạnh nhân và các vùng vỏ não vốn có liên quan đến sự lo âu.

Tuyến đường cảm xúc ý thức và vô thức

Con người trải nghiệm các phản ứng cảm xúc của mình thông qua một tuyến đường vô thức, vốn được thiết kế để chuẩn bị cho cơ thể phản ứng nhanh (chiến-hay-biến) hoặc qua một con đường có ý thức, vốn tạo ra một phản ứng có cân nhắc hơn trước một tình huống. Hạch hạnh nhân phản hồi trước một mối đe dọa và có thể nhận diện các kích thích ngay cả trước khi một người có thể nhận thức được về nó, và kích hoạt một phản ứng vô thức, tự động. Sự truyền dẫn thông tin cảm giác xảy ra đồng thời, nhưng truyền chậm hơn, đếnphần vỏ não tạo ra một con người ý thức thứ cấp cho cùng một kích thích ấy, và nó có thể điều chỉnh phản ứng ban đầu

Hành vi và phản ứng phản ứng cảm xúc của con người 

Các dạng thức hành vi điển hình phản ứng với cảm xúc đã tiến hóa thành vô hiệu hóa bất kỳ thứ gì mà con người nhận thức và mối đe dọa thông qua việc chiến đấu hay nhượng bộ. Trái lại, tâm trạng tồn tại lâu, ít mãnh liệt hơn và bao gồm các hành vi có ý thức.

Mỗi cảm xúc kích hoạt một dạng thức hoạt động hơi khác biệt bên trong não bộ.

Phân biệt

• Cảm giác: không phải tất cả cảm xúc bao gồm cảm xúc, chẳng hạn như cảm giác hiểu biết. Trong bối cảnh của cảm xúc, cảm xúc được hiểu rõ nhất là sự thể hiện chủ quan của cảm xúc, riêng tư đối với cá nhân trải nghiệm chúng.
• Tâm trạng: là những trạng thái cảm xúc lan tỏa thường kéo dài trong thời gian dài hơn nhiều so với cảm xúc, cũng thường ít mãnh liệt hơn cảm xúc và thường xuất hiện thiếu một kích thích theo ngữ cảnh.
• Tình cảm: được sử dụng để mô tả trải nghiệm tình cảm tiềm ẩn của một cảm xúc hoặc tâm trạng.

Mục đích và giá trị