Tại sao Trí tuệ Nhân tạo (AI) chưa thể tấn công lĩnh vực Dịch thuật?
Trí tuệ Nhân tạo (Artificial Intelligence - viết tắt AI) được cho là một trong những tác nhân lớn nhất có thể gây ra tình trạng thất nghiệp cho một đại bộ phận con người trong tương lai, và chủ yếu là ở những nhóm nghề có tính chất lặp đi lặp lại.
Bài viết dưới đây sẽ tập trung đi sâu phân tích về nhóm nghề dịch thuật (language translation/interpretation) và đưa ra những lý do tại sao AI hiện tại chưa đủ khả năng để thay thế hoàn toàn vai trò của các thông dịch viên (translators/interpreters). Cụ thể những lý do đó là gì, mời bạn đọc cùng tìm hiểu qua bài viết này:
Robot Pepper của SoftBank Robotics, Nhật Bản. Nguồn: pannonrtv.com
1/ Trí tuệ nhân tạo thiếu khả năng giao tiếp "tự nhiên"
Một trong những nguyên nhân chính khiến các AI vẫn chưa có đủ khả năng để thay thế hoàn toàn và vĩnh viễn các thông dịch viên là bởi vì các AI chỉ có khả năng phiên dịch ngôn ngữ dựa trên những thuật toán và quy trình đã được lập trình sẵn.
Những thuật toán và quy trình này thường được thiết kế dựa trên những quy tắc giao tiếp trịnh trọng (formal communication) chứ không phải giao tiếp đời thường (informal communication). Việc này khiến cho sự dịch thuật từ các AI thường khô khan và kém "tự nhiên", đặc biệt là trong bối cảnh giao tiếp nghe-nói.
2/ Trí tuệ nhân tạo thiếu khả năng nhận thức bối cảnh
Tính tự nhiên trong ngôn ngữ có liên hệ trực tiếp tới việc sử dụng ngôn ngữ phù hợp với bối cảnh. Các AI chuyên phiên dịch hiện nay, tuy chứa bộ nhớ khổng lồ về từ vựng, ngữ nghĩa và văn phạm, nhưng chúng không có sự "nhạy cảm" về mặt bối cảnh, ngữ cảnh.
Cùng một câu nói, cùng một từ ngữ, nhưng nếu được sử dụng trong những tình huống khác nhau sẽ cho ra những tác dụng khác nhau. Trong tiếng Việt, khó khăn này lại trở nên rõ ràng hơn cả: giao tiếp giữa các vai vế lớn nhỏ khác nhau (ví dụ: con cái với cha mẹ và ngược lại) đòi hỏi sự sử dụng những ngôn từ khác nhau.
Nguồn: United Translations
3/ Trí tuệ nhân tạo thiếu khả năng hài hước
Sự hài hước đóng một vai trò quan trọng trong giao tiếp thường ngày. Ngay cả trong khía cạnh dịch thuật chuyên nghiệp, đôi khi việc thêm thắt vào câu nói một vài yếu tố gây cười có thể gây ra tác động rất mạnh mẽ đến hiệu quả giao tiếp.
Khả năng "pha trò" cũng là một trong những điều mà các AI hiện tại vẫn chưa thể làm được, chủ yếu vì chúng chưa đủ khả năng để hiểu được cảm xúc của con người, và việc tại sao một số câu nói có thể làm cho chúng ta bật cười, nhưng một số câu nói khác, trong những bối cảnh khác, lại không thể.
4/ Trí tuệ nhân tạo thiếu sự nhạy cảm về văn hóa
Như đã đề cập ở lý do đầu tiên: việc các AI được thiết kế và lập trình chủ yếu cho việc phiên dịch trong giao tiếp trịnh trọng khiến chúng luôn hoạt động một cách cứng nhắc, vì thế thiếu khả năng tiếp nhận và hiểu được những từ "lóng" (slang). Điều này có liên hệ trực tiếp đến việc các AI không hiểu được sự khác biệt và những biến đổi về mặt văn hóa trong giao tiếp.
Trong thời đại Internet và giao tiếp tự do hiện nay, có vô số từ lóng liên tục được sản sinh bởi người dùng, chủ yếu là những người trẻ tuổi. Việc không nắm bắt kịp những từ lóng này sẽ khiến các AI gặp khó khăn lớn trong việc giao tiếp với con người, chứ chưa bàn đến khía cạnh phiên dịch.
Nguồn: Business Insider
5/ Trí tuệ nhân tạo không (chưa) hiểu được ngôn ngữ không lời
Theo thống kê, trong quá trình giao tiếp giữa người và người, cụ thể là trong giao tiếp nghe-nói, có đến khoảng 93% của cuộc hội thoại là thông qua giao tiếp không lời (non-verbal communication) - chính là cách nói (style), tông giọng (tone) và ngôn ngữ cơ thể (body language).
Các AI hiện nay nhìn chung vẫn chưa có khả năng quan sát và hiểu được ý nghĩa của các tông giọng khác nhau, cũng như những điệu bộ cơ thể khác nhau, để từ đó có thể quyết định đưa ra câu trả lời thích hợp.
Lời kết
Dựa trên đà phát triển càng lúc càng nhanh chóng của AI hiện nay, có một điều chắc chắn mà tất cả chúng ta đều cần phải hiểu được, đó là vào một thời điểm nhất định trong tương lai, các AI sẽ đủ thông minh, đủ hoàn thiện, đủ "nhạy cảm" trong giao tiếp để có thể hoàn toàn thay thế, không chỉ những phiên dịch viên, mà còn cả các chuyên gia trong các ngành nghề khác. Nhiệm vụ của con người chúng ta, chính là hiểu được sự mạnh mẽ của các AI, và chuẩn bị cho một sự thay đổi lớn trong thị trường lao động toàn cầu.
Nguồn:
