Sự hình thành một nửa nước Việt còn lại?

Cách đây 1 năm, mình nói chuyện với cô Hậu khảo cổ, cô cho rằng Lê Thánh Tông rất giỏi, nhưng vẫn còn một ông kinh khủng không kém là Nguyễn Hoàng. 

Mình nghĩ cũng có lý, bởi vì chỉ với 3000 nghìn người tiến vào Quảng Trị, Nguyễn Hoàng đã tạo ra một vương quốc mới ở phía Nam. Các chúa Nguyễn tự đặt mình vào vị thế "phản tặc quốc gia" cực kỳ nguy hiểm, bởi vì họ yếu hơn nhà Lê - Trịnh mọi mặt.

Đàng Ngoài có nền tảng một triều đình phong kiến chắc chắn từ thời Lý, đất đai to gấp 4 lần Đàng Trong, lại sở hữu quân sự hùng mạnh, bao gồm cả lính Thanh Hoá - Nghệ An. Lãnh thổ của họ Trịnh chính là nước Đại Việt và do người Việt đông đúc làm chủ. Trong khi họ Nguyễn phải cai trị một vùng đất thưa dân, bị Ấn Độ hoá nặng nề, từng là cựu quốc Chiêm Thành, và có lối sống không chút gì... Việt. Nhưng họ vẫn tồn tại, không những vậy còn đẩy lui họ Trịnh 7 lần, và tiến rất xa về phương Nam. Số đất đai mà nhà Nguyễn Gia Miêu để lại tương đương 3/5 Việt Nam ngày nay. Đây là một kỳ tích.

Phải nói rằng suốt 7 thế kỷ, diện tích nước ta hầu như không mở rộng bao nhiêu mà còn có phần bé hơn so với thời họ Khúc. Cụ thể dưới thời thuộc Đường, dải đất chúng ta đang sống có tên là Tĩnh Hải Quân, gồm 12 châu. Khi Ngô Quyền xưng vương nước ta chỉ còn 8 châu – tức mất đứt 1/3 diện tích.

Tuy các triều đại kế tiếp đã cố gắng lấn dần về phía Nam, nhưng rất chậm chạp – suốt 7 thế kỷ chỉ kiểm soát tương đối đến vùng Quảng Nam (do hai em trai Lê Tấn Trung và Lê Tấn Triều của vua Thánh Tông trấn tại đó). Tính ra, mỗi năm lấn vào phía Nam được 0,1km. Vùng mới mở vẫn chưa bù lại được diện tích đã mất từ thời còn là Tĩnh Hải Quân. Do vậy, có thể nói thời kỳ mở cõi thật sự bắt đầu từ thời các chúa Nguyễn. 

Chỉ cần trên 200 năm, dòng họ này đã làm tăng hơn gấp đôi cương thổ đất nước, đến điểm tận cùng nước Thuỷ Chân Lạp và vùng Vạn Lý Trường Sa. Trong đó riêng Nguyễn Hoàng mở thêm 4500km2 – bằng tỉnh Phú Yên bây giờ. Trung bình mỗi năm các chúa Nguyễn mở thêm 5km về phía Nam, gấp 50 lần trước đây.

Cho nên sau này khi có con, mình sẽ dạy nó hiểu công lao này của dòng họ Nguyễn Phúc - chân chủ phương Nam.

Và đừng quên đặt câu hỏi cho mình tại Sự kiện Hỏi khó chuyên gia.