Sinh ra để làm gì?

Thế rốt cuộc, câu “Điều quan trọng không phải ở chỗ bạn là sư tử hay linh dương, mỗi sáng khi mặt trời ló dạng, bạn nên bắt đầu chạy …” là của ai?

Mò mẫm trong biển trí thông minh nhân loại của Google, rất nhiều cái tên hiện ra, rất nhiều phỏng đoàn cho đáp án mà chẳng cái nào đáng tin cậy hơn cái nào… Ngay cả khi câu trả lời đã được gửi cho độc giả, tôi vẫn loay hoay tiếp tục tìm kiếm, mà chả biết tại sao mình cứ tìm kiếm.

Trong số những đáp án, tôi một lần nữa cũng chả hiểu sao mình bị ám ảnh bởi tựa đề cuốn sách Born to run của nhà báo Christopher McDougall. Đến nỗi cuối tuần đó, khi đưa con đi chơi Bờ Hồ, tôi quyết định chọn mua cuốn sách ấy, và bắt đầu đọc.

Khó có thể nói đó là một cuốn sách có văn phong hay, cốt truyện mạch lạc… nhưng chả hiểu sao tôi bị cuốn hút và đọc từ đầu đến cuối, dù trong cùng lúc ấy, tôi cũng đang đọc 2-3 cuốn khác.

Nếu bảo vì nội dung cuốn sách hợp với sở thích của tôi thì còn khó hiểu hơn nữa. Vì cuốn sách là thế giới của những người mê môn thể thao chạy bộ, trong khi tôi thì… đá bóng may ra chạy đươc cả trận 4-5km, chứ chạy bộ lần gần đây nhất tôi thử chắc cũng cố được 500m.

Nôm na, cuốn sách là câu chuyện thật về sự trăn trở của chính tác giả, một nhà báo Mỹ, đam mê chạy để giữ gìn sức khỏe. Nhưng điều đáng nói là ông này có dáng chạy rất xấu và thường xuyên bị chấn thương, càng chạy càng thấy đau và được các bác sĩ khuyên là tìm môn thể thao khác hoặc tiêm thuốc…

“Tại sao chân tôi đau?” – Đó. Chỉ một câu hỏi đó thôi nhưng được phát triển thành một cuốn sách sau này bán hết veo 3 triệu bản. Cuốn sách đó có cái tên cũng rời rạc không thua gì kết cấu nội dung như tưởng tượng ban đầu của tôi: “Sinh ra để chạy: Một bộ lạc ẩn dật, những vận động viên siêu phàm và cuộc đua vĩ đại nhất mà thế giới chưa từng được chứng kiến”.

Chris, tác giả và là nhân vật chính của cuốn sách, đã mò mẫm từ Mỹ sang phía Tây Bắc của Mexico, chui vào khu vực khe núi Copper Canyon hoang sơ và đầy rẫy nguy hiểm, nơi giữa thời đại của Internet mà cách duy nhất để liên lạc với thế giới văn minh là một đường dây điện thoại mỗi lần đứt cần đến ít nhất 3 ngày để sửa. Bởi nơi đó được cho là địa điểm mà một tay chạy bộ lập dị, được coi là huyền thoại trong mắt của Chris, đang ẩn dật. Người đàn ông tên là Caballo Blanco – hay Ngựa trắng theo tiếng Latin – này từ bỏ cuộc sống của một vận động viên đấm bốc tên tuổi, để đến nơi xa xôi hẻo lánh, sống cùng với những người bộ lạc Tarahumara, chỉ bởi vì, đây được cho là bộ lạc duy nhất còn sót lại trên thế giới, có khả năng chạy bộ siêu việt: chạy liên tục tới 320km với tốc độ đáng kinh ngạc trong tấm áo choàng trên vai và đôi dép xỏ ngón làm bằng lốp ô tô dưới chân.

Gặp Chris, Caballo nuôi dưỡng ý tưởng tổ chức một cuộc đua huyền thoại của những người chạy bộ, nơi những người Tarahumara – hãy trong ngôn ngữ của bộ lạc là người Raramuri, những người chạy bộ - giỏi nhất sẽ chạy đua với những vận động viên chạy bộ danh tiếng nhất thế giới. Phần thưởng là… chả có gì cả. Chỉ là việc được tham gia vào một giải đua vô tiền khoáng hậu vùng đất của các bộ lạc. Ấy thế mà, Scott Jurek, Jenn Shelton… cùng một số vận động viên chạy đường dài khác, đã bị hấp dẫn và sẵn sàng tham dự cuộc đua mà trước khi khởi tranh, Caballo bắt mọi người phải thề là không đổ lỗi cho ai nếu họ… chết.

Và cuộc đua ấy đã diễn ra.

Nhưng sách của McDougall có lẽ cũng không đủ hấp dẫn nếu chỉ là một câu chuyện về cuộc đua. Mà, thực tế, đó là nhiều câu chuyện. Không. Là rất nhiều câu chuyện. Tất cả đều liên quan đến chạy bộ. Từ nguồn gốc của việc tại sao con người chạy chậm hơn hầu hết các loại thú ăn thịt, yếu hơn hầu hết các loài thú lớn mà lại tồn tại? Tại sao người Neanderthal to khỏe, thiện chiến, săn bắt tốt, có thể chế tạo vũ khí mà lại bị diệt vong trong khi tổ tiên của loài người lại là Homo sapiens, một giống loài yếu hơn, gày gò hơn và có thể, còn ngốc nghếch hơn? Tại sao sau cổ người có một sợi dây chằng mà không loài nào có? Tại sao con người đứng bằng 2 chân? Tại sao con người hiện đại lại đam mê mỗi khi chạy hoặc mỗi khi chơi thể thao và điều đó có liên quan gì đến những tập tính của người tiền sử? Tại sao Nike sau bao nhiêu năm quảng cáo giày chạy thì cuối cùng tiến tới việc quảng cáo miếng lót dành cho những người chạy chân đất? Tại sao người Tarahumara trở thành những người chạy bộ vĩ đại nhất?...

Có rất nhiều những câu chuyện lý giải cho những thứ “Tại sao” như vậy trong cuốn sách. Và tất cả, bằng cách nào đó, đã được gắn kết lại với nhau rất tài tình. Để rồi, tất cả cùng đi đến câu trả lời cho câu hỏi “Tại sao chân tôi đau?” của Chris và thậm chí là còn giúp cho anh ta không bao giờ thấy đau nữa.

Đọc hết cuốn sách. Tôi mới nhận ra điều cuốn hút tôi. Đó là đi tìm kiếm điều tôi luôn luôn thiếu. Nó như thể là bản năng của não bộ. Giống như những kẻ yếu đuối về thể trạng thì thích đọc truyện chưởng vậy.

Tựa đề cuốn sách là Born to run. Tôi nhận ra đây là câu hỏi dù tôi chưa bao giờ hỏi mình, nhưng nó vẫn ở đấy bấy lâu. Tôi sinh ra để làm gì? Cuộc đời tôi từ khi làm nghề, gắn liền với các con chữ, nhưng tôi vẫn chẳng bao giờ dùng điều đó để làm điều gì đó có ý nghĩa có mình, chứ chưa nói đến cho cuộc đời này.

Điều này khác với Chris. Các câu chuyện của Chris rời rạc. Nhưng đó là tổng thể của hàng chục nghiên cứu của ông. Những nghiên cứu nghiêm túc về những bằng chứng có thật, con người có thật. Tất cả đều để trả lời cho trăn trở của chính bản thân ông. Đó là điều mà tôi thiếu một cách trầm trọng. Tôi đã lựa chọn cho mình những câu trả lời tạm được để giải quyết nhanh các vấn đề hàng ngày trong công việc, chứ có lẽ chưa bao giờ đi đến tận cùng.

Suốt cả thời gian làm việc của mình, tôi thường đi tìm câu trả lời cho nhiều nỗi đau của người khác thay vì nỗi đau của chính mình. Những nỗi đau của tôi, vẫn cứ ở đó và chờ đợi để được xoa dịu không phải bởi tôi.

“Tôi sinh ra để làm gì?” – tôi chưa có câu trả lời cho câu hỏi này, nhưng ít ra, nhờ cuốn sách này, tôi sẽ bắt đầu tự hỏi mình câu hỏi đó.