Robot và AI là gì?
Đầu tiên, rất nhiều người nhầm lẫn và pha trộn 2 khái niệm hoàn toàn khác nhau thành một: Robot và AI. Mọi người cần phải hiểu rằng: Robot không phải là AI, và ngược lại, AI không phải là robot.
Việc nhầm lẫn này cũng giống như nghe ai đó bảo: Bánh xe với xe hơi là một. Rõ ràng, giới khoa học và công nghệ luôn dùng từ robot với AI là riêng nhau, cũng giống như bánh xe và xe hơi là 2 từ riêng biệt.
Bánh xe thì có thể của xe hơi, của xe đạp, của xe máy,... Cũng như vậy, robot thì có rất nhiều loại, và không phải loại robot nào cũng có bộ core AI trong đó.
Nếu ai không chấp nhận điều này, thì có thể bỏ qua phần còn lại trong câu trả lời của mình. Không cùng định nghĩa thì không nói chuyện tiếp được đâu.
Thứ hai, robot chắc chắn sẽ thay thế con người trong quy trình sản xuất, và đó chính là nội dung chính của cuộc cách mạng công nghiệp thứ 3. Nó đã diễn ra từ mấy chục năm nay, nhưng vẫn chưa hoàn toàn thay thế được con người, lý do là chưa có đủ người thiết kế những loại robot chuyên dụng mà thôi.
Ví dụ như việc hái trái cây. Nếu ai đã từng lập trình robot (hoặc tìm hiểu về lập trình robot) thì sẽ thấy vấn đề hái trái cây có một mức độ ngẫu nhiên cực lớn. Robot đó (nếu có) phải vừa xác định quả đó nằm ở vị trí nào trên cây, sau đó cánh tay robot phải lách qua những cành cây và bứt được trái đó. Việc này với con người thì đơn giản, nhưng việc lập trình ra cho robot thì cực kỳ phức tạp.
Để giảm thiểu việc lập trình các tiểu tiết, người ta mới nghĩ ra một cách là cho máy móc tự học, hướng này được gọi là machine learning. Nhưng machine learning thì đi xa hơn khái niệm robot, và vẫn không phải là AI. Machine learning chỉ đơn giản là cho robot làm thử, và một hệ điều hành của nó (giống như bộ não của robot) tự rút tỉa ra những kinh nghiệm trong lúc làm thử, tự học. Hiện nay, người ta dùng deep learning (với neutral network) để làm machine learning.
Machine learning vẫn phần nào đó được xem như là AI, nhưng là loại narrow AI (hoặc weak AI). Nó thậm chí còn chưa được đưa vào nhóm AGI. Tức là hai khái niệm machine learning và AI vẫn còn khá xa nhau. Giống như chúng ta so sánh xe đạp và xe hơi. OK, chúng đều là xe cả, nhưng rõ ràng ai cũng hiểu là xe đạp khác xe hơi thế nào.
Như các bạn cũng thấy, robot ngày nay đã hoàn toàn thay thế con người trong những quy trình sản xuất lớn và độ chính xác cao. Con người chỉ làm những công đoạn mà chưa có nhà sản xuất nào chế ra robot thay thế mà thôi. Nếu dự đoán trong một vài chục năm nữa robot sẽ thay thế hoàn toàn con người thì cũng không khó diễn ra, nhưng để làm được thì lại cần một nỗ lực lớn của nhân loại.
Thứ ba, sau khi có bước machine learning (tức narrow AI) rồi, người ta tiến thêm một bước nữa được gọi là AGI (Artificial General Intelligence - mình không biết dịch sao cho đúng, để tiếng Anh vậy).
AGI mới thật sự được gọi là AI.
Và nó không phải là robot, nó là bộ óc, và có suy nghĩ. Nó có thể được gắn vào robot để thực hiện các hành động, nhưng dùng từ robot để gọi nó là khinh thường nó, và làm nhập nhằng khái niệm. À, mà tôi đồng ý là bọn báo giới láo lếu sẽ dùng từ "robot" để gọi nó mà thôi, và đó cũng là lý do tôi ghét đọc báo... Có cảm giác như họ chỉ đặt tên cho người ta tưởng là "sang chảnh" thôi.
AGI có đẳng cấp khác hẳn với các loại robot hiện thấy. Ví dụ bạn có robot pha cafe, chỉ cần đưa nó cafe, nước, sữa thì nó sẽ tự làm để có ly cafe nóng cho bạn, theo đúng tỷ lệ mà bạn ưa thích. Và nếu bạn không thích, bạn có thể yêu cầu nó điều chỉnh lại công thức. Thế nhưng một robot có AGI lại khác hẳn. Nó cần phải bước vào nhà bạn, tự tìm xem cafe ở đâu, có máy pha cafe sẵn hay phải làm thủ công, tự lấy nước và đun sôi, nếu không thấy ấm điện thì phải lấy ấm thường đổ nước bỏ lên bếp gas, có nước sôi rồi thì phải đổ vào cafe đã xay, chờ tới khi nước cafe chảy ra hết thì cho sữa và đường vào theo công thức bạn yêu thích.
Nói ngắn gọn, AGI sẽ chính xác là những gì mà con người thông thường sẽ làm, sẽ lên kế hoạch để đạt mục tiêu nào đó. Và để được như vậy, AGI phải suy nghĩ được giống như một con người thông minh.
Hiện nay, thế giới đang mới bắt đầu hành trình tiến vào AGI mà thôi, mà thứ nổi tiếng nhất chính là AlphaGo Zero. Nó tự học chơi cờ vây, và tự mình tìm cách thắng trò chơi này trong vòng 24 tiếng đồng hồ kể từ lúc học. Không ai chỉ nó bất cứ thứ gì hết cả, mọi thứ nó đều phải tự lên kế hoạch và thực hiện.
AGI được kỳ vọng sẽ đạt được IQ tương đương với con người.
Tuy nhiên, tiếp theo sẽ là ASI (S là super). Nôm na là AI còn hơn cả con người. Khác biệt cơ bản nhất so với AGI chính là consciousness (không biết dịch từ này sao), có thể hiểu là khả năng tự nhận diện chính mình. Bao gồm luôn việc hành động có chủ đích riêng. Mà nói chung thì "có chủ đích" chính là một phần của consciousness.
Nỗi sợ bị AI thống trị của con người xuất phát từ ý tưởng xuất hiện một loại ASI trong tương lai không xa. ASI hành động có chủ đích, thì chuyện gì sẽ xảy ra khi chủ đích của nó đi ngược lại với lợi ích của loài người?
Hôm trước, bạn @Toan Huynh (ko hiểu sao không tag được từ bài viết) có đặt cho mình một câu hỏi: Nếu nhờ BMI mà đã có con người siêu thông minh thì cần AI siêu thông minh làm gì nữa?
Các bạn đọc thêm về BMI ở đây:
Lý do để ASI (tức AI siêu thông minh) xuất hiện thì không cần lý do, nó chỉ đơn giản là một phần của sự phát triển mà thôi. Cũng giống như bom nguyên tử, sự xuất hiện của nó không có lý do chính đáng gì cả, đằng nào thì loài người cũng không cần nó, nhưng nó vẫn xuất hiện. ASI cũng sẽ tương tự.
À, thực ra thì các nhà khoa học Mỹ chế ra bom nguyên tử là vì 1 lý do: Sợ rằng Đức quốc xã có bom nguyên tử trước.
Thế thì cũng sẽ tương tự, ASI sẽ được một ai đó phát minh ra vì... sợ có kẻ xấu phát minh ra trước.
Như vậy, không ai có thể cấm đoán sự phát triển tự do được cả, cái có thể can thiệp là làm sao để đưa sự phát triển đó vào khuôn phép mà thôi, và đó lại là một chủ đề khác còn rộng hơn liên quan đến đạo đức và luật pháp.
