[Review sách] Platform Revolution: Cuộc cách mạng nền tảng!

Nói đến nền tảng hay “platform” là nói đến sự kết nối (connection) mà đặc trưng của nó là một hệ thống mạng lưới (network) kết nối các điểm nút (node). Xã hội loài người càng phát triển thì mạng lưới càng nhiều, càng đa dạng và từ đơn mạng chuyển sang song mạng rồi liên mạng.

Có thể nhìn thấy mạng lưới ở khắp mọi nơi, từ mạng lưới điện, mạng lưới nước sạch, mạng viễn thông… cho tới các mạng lưới quan hệ như các hội đoàn hay các mạng xã hội.

Hình ảnh rõ nét nhất của liên mạng chính là internet, một liên mạng quốc tế có thể kết nối các mạng lưới và các điểm nút mạng trên toàn thế giới với nhau. Và càng rõ nét hơn cả khi công nghệ thông tin đang vượt xa các giới hạn trước đây về tốc độ đường truyền, về khả năng lưu trữ, về năng lực xử lý và phân tích dữ liệu đã trở thành chìa khoá then chốt để mở mọi cánh cửa kết nối.

Có thể hình dung mỗi nền tảng (platform) là một hệ thống cung cấp các tính năng kết nối cho mạng lưới cùng với các dịch vụ được vận hành thông qua mạng lưới cung cấp tới các điểm nút mạng. Và đi cùng với sự đột phá của công nghệ thông tin là sự đột phá của các mô hình kinh doanh mới sử dụng nền tảng số (digital platform).

Những câu chuyện như Facebook, Google, Amazon, Uber, AirBnB… đang xuất hiện ngày một nhiều. Mỗi một chiếc điện thoại di động hay một chiếc máy tính giúp mỗi người trở thành một điểm nút của rất nhiều các mạng lưới kết nối. Và rồi chỉ trong một thời gian ngắn nữa, tất cả các thiết bị điện, điện tử và thậm chí cả các vật dụng phi điện tử trong mỗi nhà, ở mỗi văn phòng và kể cả ngoài đường phố cũng sẽ trở thành các điểm nút của internet vạn vật (IoT). Năm 2020, thế giới sẽ có gần 21 tỷ điểm nút như vậy. Mọi thứ được vận hành qua các nền tảng (platform) và đa nền tảng (cross platform).

Điểm chung của tất cả những ví dụ trên chính là mô hình nền tảng, một cuộc cách mạng kinh doanh đang diễn ra khắp nơi trên thế giới. Trong mô hình này, những tương tác sinh giá trị giữa các nhà sản xuất bên ngoài và người tiêu dùng được tạo điều kiện để diễn ra trên một nền tảng cung cấp sẵn cơ sở hạ tầng mở, bất cứ ai cũng có thể tham gia và tuân theo các quy tắc của nhà cung cấp nền tảng. Mục tiêu cuối cùng của nền tảng là tạo sự tương hợp giữa những người sử dụng và giúp các giao dịch hàng hóa, dịch vụ diễn ra, từ đó cho phép tạo giá trị cho tất cả những người tham gia.

Cuộc chiến Uber, Grab và những hãng taxi truyền thống đang là một đề tài nóng ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Trong vòng 5 năm họ đã xây dựng được một công ty trị giá 50 tỷ đô và có mặt trên 200 quốc gia dù không sở hữu bất kỳ một phương tiện giao thông nào.

Mô hình nền tảng là một thách thức lớn cho mô hình đường ống (pipeline) truyền thống.

Mô hình đường ống (pipeline) truyền thống:

Hầu hết những tác động mạnh mẽ đang được khai thác bởi sự bùng nổ của kinh doanh nền tảng giúp cho chúng ta tư duy về cách giá trị được tạo ra và chuyển giao trong hầu hết thị trường. Mô hình truyền thống được hầu hết các doanh nghiệp sử dụng là mô hình chúng ta mô tả là cấu trúc đường ống. Họ sắp xếp từng bước nhằm tạo ra và chuyển giao giá trị, với đầu bên này là nhà sản xuất và đầu bên kia là người tiêu dùng. Đầu tiên, công ty thiết kế nên một sản phẩm hoặc dịch vụ. Sau đó, sản phẩm được sản xuất và chào bán, hoặc một hệ thống được tạo ra để cung cấp dịch vụ. Cuối cùng, khách hàng tới và mua sản phẩm hoặc dịch vụ này. Do tính đơn giản của nó, chúng ta có thể coi một doanh nghiệp có cấu trúc đường ống là một chuỗi giá trị tuyến tính.

Về bản chất, sự chuyển đổi từ chuỗi giá trị tuyến tính sang ma trận giá trị phức tạp của một nền tảng nghe có vẻ đơn giản một cách hợp lý. Nhưng ý nghĩa của nó thực sự đáng kinh ngạc. Sự lan rộng của mô hình nền tảng từ ngành này sang ngành khác đang gây ra một loạt thay đổi mang tính cách mạng trong hầu hết mọi khía cạnh của kinh doanh.

Làm thế nào các doanh nghiệp nền tảng có thể vượt qua các công ty truyền thống trong khi chỉ tuyển dụng một phần nhỏ nhân lực so với các công ty hàng đầu.

Mô hình truyền thống rất đơn giản trong khi mô hình nền tảng là một ma trận kết nối tất cả mọi người với nhau, giúp người dùng và nhà sản xuất gần nhau hơn, tạo cơ hội cho những công ty nhỏ, những người mới khởi nghiệp.

Google không phải là trang web cung cấp kiến thức. Google là nền tảng kết nối và giúp bạn tìm kiếm các trang web cung cấp kiến thức. Youtube không thể trở thành kho video lớn nhất thế nếu nó không cho phép mọi người đóng góp vào. Uber — Dịch vụ gọi xe Taxi nhưng không hề có một chiếc xe nào, Uber giúp kết nối những tài xế với khách hàng.

Nền tảng phá vỡ môi trường cạnh tranh truyền thống bằng cách tiết lộ nguồn cung mới cho thị trường. Khách sạn duy trì chi phí cố định phải tự cạnh tranh với các công ty không có chi phí cố định. Điều này đúng với các công ty mới nhờ tiềm lực khổng lồ có thể được đưa ra thị trường thông qua sự hỗ trợ của trung gian nền tảng.

Nền tảng đánh bại đường ống bằng cách sử dụng các công cụ dựa vào dữ liệu để tạo ra vòng lặp phản hồi cộng đồng.

Làm thế nào các doanh nghiệp nền tảng như Uber và Airbnb có thê vận hành để tạo ra sự đột phá và thống trị những ngành công nghiệp truyền thống hàng đầu chỉ trong vòng vài năm kể từ khi chúng xuất hiện?

Khái niệm mô hình nền tảng về cơ bản là khá đơn giản: tạo ra một nơi mà ở đó các nhà sản xuất và người dùng có thể cùng đến để tương tác với nhau và tạo ra giá trị cho cả đôi bên. Đó là một ý tưởng mà con người thực hiện qua hàng thiên niên kỷ. Sau cùng, những chợ trời truyền thống ở những ngôi làng nhỏ và những thành phố từ châu Phi đến châu Âu cũng chính là một dạng nền tảng cơ bản nơi những người nông dân và người làm nghề thủ công bán hàng hóa cho những người tiêu dùng ở địa phương.

Một nền tảng được thiết để tạo ra tương tác tại một thời điểm. Do đó thiết kế của mỗi nền tảng nên bắt đầu với tương tác cốt lõi. Mục đích chính của mỗi nền tảng chính là tạo lợi nhuận cho tương tác cốt lõi.

Để giải quyết vấn đề trên, tác giải giới thiệu đến chúng ta 8 chiến lược, sự thành công của các chiến lược này được đưa ra kèm với những công ty thành công nhất hiện nay.

Những cách tạo ra doanh thu cho nền tảng:

AI SẼ LÀ ĐỐI TƯỢNG NÊN THU PHÍ:

TỪ MIỄN PHÍ ĐẾN THU PHÍ: QUYẾT ĐỊNH ẢNH HƯỞNG ĐẾN NỀN TẢNG