Nông sản Việt Nam thực sự có tiềm lực phát triển, nhưng tại sao vẫn nhỏ lẻ và chỉ dậm chân ở thị trường trong nước?

Trăn trở của bạn giống với tôi,

Theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), Việt Nam là một quốc gia nông nghiệp đang sản xuất ra nhiều mặt hàng nông lâm thủy sản có sản lượng đứng trong nhóm dẫn đầu thế giới. 

Ngành nông nghiệp Việt Nam đang có 8 sản phẩm có kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ đô la Mỹ gồm: cà phê, cao su, gạo, thủy sản, điều, hồ tiêu, rau quả, gỗ và sản phẩm gỗ. Nhiều sản phẩm nông sản đã được biết đến rộng rãi ở thị trường trong và ngoài nước và được Cục Sở hữu trí tuệ bảo hộ tên gọi xuất xứ, chỉ dẫn địa lý.

Tuy nhiên, theo bà Võ Thị Lý, Phó Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, hiện nay, 90% nông sản của Việt Nam vẫn xuất khẩu dưới dạng thô, kim ngạch còn thấp do giá xuất khẩu thấp hơn các sản phẩm cùng loại của nhiều nước khác.

Bên cạnh đó, vẫn còn đến hơn 80% lượng nông sản của nước ta chưa xây dựng được thương hiệu, chưa có logo, nhãn mác, đặc biệt là các sản phẩm này được bán ra thị trường thế giới thông qua các thương hiệu nước ngoài.

Đây là một bất lợi lớn, khiến sức cạnh tranh của các loại nông sản Việt trên thị trường còn yếu và phải chịu nhiều thiệt thòi.

Theo tôi nhận định, những năm gần đây sản xuất theo chuỗi với hình thức hợp đồng tiêu thụ nông sản giữa nông dân, hợp tác xã với doanh nghiệp ngày càng phát triển.

Một số địa phương đã hình thành vùng chuyên canh, sản xuất tập trung lớn cho các sản phẩm có thế mạnh. Tuy nhiên, phần lớn quy mô sản xuất nông nghiệp của Việt Nam vẫn nhỏ lẻ, manh mún, chưa thật sự có vùng chuyên canh đúng nghĩa; đồng thời yếu trong liên kết chuỗi giá trị, liên kết vùng miền.

Trong bối cảnh Việt Nam đã ký kết nhiều hiệp định thương mại, thị trường xuất khẩu nông sản ngày càng mở rộng nhưng cũng đi kèm với áp lực cạnh tranh gay gắt.

Việc xây dựng và quảng bá, tạo sức cạnh tranh riêng cho nông sản Việt là vấn đề có tính chiến lược, trong đó bao hàm cả việc phát triển thương hiệu sau khi đã đăng ký, tạo dấu ấn trong người tiêu dùng để đứng vững trên thị trường trong nước và quốc tế, ông Khởi cho biết.

Nhiều ý kiến tại diễn đàn cũng chỉ ra những hạn chế, khó khăn trong xây dựng và phát triển thương hiệu nông sản hiện nay.

Đó là, Việt Nam chưa có một chương trình tổng thể về xây dựng và phát triển thương hiệu nông sản chủ lực, làm căn cứ định hướng để địa phương, doanh nghiệp xác định mặt hàng, thị trường tập trung làm thương hiệu.

Việc tổ chức sản xuất theo quy hoạch xây dựng các vùng chuyên canh chưa đạt được mục tiêu đề ra; công tác quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm nông lâm thủy sản còn nhiều vướng mắc, các văn bản quy phạm pháp luật có tính ổn định không cao; công tác nghiên cứu thị trường chủ yếu mang tính đột xuất, thời điểm, phần lớn tập trung vào thu thập thông tin giá cả hơn là các thông tin phục vụ phân tích, dự báo...

Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có kế hoạch xây dựng Chương trình phát triển thương hiệu nông sản chủ lực đến năm 2020. Trước mắt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề xuất tập trung vào 5 mặt hàng có thế mạnh để đầu tư xây dựng thương hiệu gồm xoài, thanh long, chè, cà phê và cá tra.