Nguyên nhân kìm hãm sự phát triển bản thân?

Có rất nhiều nguyên nhân chủ quan lẫn khách quan dẫn đến việc phát triển bản thân bị kìm hãm, đôi khi ở một mức độ lâu dài và độc hại. Tuy nhiên, dựa trên quá trình trải nghiệm và quan sát của tôi, việc xác định các nguyên nhân thực tế không thử thách bằng việc đối mặt và xử lý chúng. Điều này phần lớn là do đa số các yếu tố gây kìm hãm sự phát triển vốn đã được thiết lập (established) và tồn tại ít nhiều lâu dài và chặt chẽ trong xã hội cũng như đời sống cá nhân của bạn, ví dụ như các chuẩn mực và định kiến xã hội (social norms and prejudices), điều kiện kinh tế và chính trị (economic and political conditions), vòng tròn xã hội (social circle), thói quen sinh hoạt (habits), hay là môi trường và khí hậu tự nhiên (natural evironment and climates), v.v. Hay nói một cách khác, bản thân bạn thường đã trở nên quen thuộc và hoà nhập với những điều kiện nói trên, từ đó khiến việc xử lý và thay đổi, hay tái hoà nhập trong một tệp điều kiện mới trở nên khó khăn hơn rất nhiều. 

Tất nhiên, để tránh đi quá xa khỏi mục tiêu của câu hỏi, tôi sẽ thu hẹp lại phạm vi chia sẻ của câu trả lời bằng cách liệt kê một vài nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan chung mà hầu hết mọi người gặp phải, bên cạnh đưa ra một vài gợi ý thực tiễn cho việc xử lý chúng. 

1. Chuẩn mực và định kiến xã hội:

Mỗi xã hội, quốc gia, hay thậm chí trong mỗi gia đình đều có các chuẩn mực cũng như định kiến riêng xét trên nhiều khía cạnh, từ hành vi, suy nghĩ, trang phục, v.v. Không có chuẩn mực nào là xấu, vì nó chính là chất keo dính xã hội (social glue) giúp các thành viên trong một nhóm dễ dàng chấp nhận, thấu hiểu, và tồn tại (đôi khi cả phát triển) với nhau hơn. Góc nhìn chúng ta nên có đối với các chuẩn mực xã hội nên nằm ở mức độ phù hợp hay không phù hợp (ở mức độ nào) với bản thân chúng ta thì hơn. 

Tuy nhiên, định kiến lại có thể là một tác nhân xấu. Lý do chính là vì định kiến trực tiếp đóng khung và kìm hãm quyền lựa chọn và phát triển bản thân của mỗi người. Bạn có thể chủ động rời khỏi một thành phố, một nhóm bạn, hay một quốc gia nếu các chuẩn mực ở đó không phù hợp với mình; tuy nhiên, định kiến đóng neo chính trong tâm lý của bạn và cả những người xung quanh, khiến việc làm chủ bản thân mình và xã hội trở nên khó khăn vô cùng. 

Một số giải pháp gợi ý: 

• Thực hành tư duy phản biện lên các định kiến.
• Học cách chấp nhận sự đa dạng và tính thực chất của bản thân lẫn người khác. 
• Tìm kiếm nơi sống có các chuẩn mực phù hợp với bản thân mình, hay ít nhất là không gây hại lên bản thân mình, ví dụ như: Đổi khu phố sinh sống, di chuyển sang thành phố/quốc gia khác, hay thậm chí là chủ động đối thoại và đàm phán với chính môi trường sống hiện tại. 

2. Điều kiện kinh tế và chính trị: 

Thực tế tên gọi tôi dùng ở đây khá khái quát vì chúng ta hoàn toàn có thể tiếp cận nó dựa trên nhiều hệ quy chiếu khác nhau. Nhưng ở đây, tôi sẽ đề cập chủ yếu ở góc nhìn vi mô - tức là chính cá nhân các bạn. 

Điều kiện kinh tế được thể hiện qua thu nhập hay tài sản mà bạn có, hoặc là các nguồn hỗ trợ tài chính mà bạn nhận được từ gia đình, quỹ từ thiện, học bổng, v.v. Vai trò của đồng tiền không thể bị chối bỏ trong quá trình phát triển bản thân của bạn, dù đôi khi đóng một vai trò rất ít trong đó. Nó cho phép bạn sử dụng và tiếp cận các nguồn tài nguyên có lợi cho mình, từ thức ăn, phương tiện di chuyển, phí sinh hoạt câu lạc bộ, tham gia các khoá học, hay mua sắm quần áo, trang sức, v.v. 

Điều kiện chính trị có thể hiểu đơn giản là quyền lợi và nghĩa vụ của bạn trong các tổ chức xã hội, từ khía cạnh vĩ mô như quyền bầu cử, quyền tham và lên tiếng trong gia các hoạt động và vấn đề chính trị - xã hội, hay vi mô hơn chính là vai trò, quyền lợi, và trách nhiệm của bạn trong gia đình, trường học, hay công ty. Việc quyền lợi chính trị của bạn bị tước đoạt một phần hay hoàn toàn đồng nghĩa với việc bạn sẽ không thể lên tiếng, bảo vệ, và chủ động trong các lợi ích và vấn đề của mình. 

Một số giải pháp gợi ý: 

• Tìm kiếm một nguồn tài chính phù hợp với nhu cầu phát triển của bản thân, không nhất thiết là một công việc văn phòng từ sáng đến tối. Một người hành nghề tự do (freelancer), phục vụ part-time, hay kinh doanh nhỏ, v.v. cũng là các phương án đáng cân nhắc.
• Tìm hiểu và thực hành đầy đủ quyền lợi chính trị của mình từ chính trong gia đình, công ty, trường học, và xã hôi. Sẵn sàng lên tiếng nếu quyền (cũng như nghĩa vụ) của mình bị xâm hại, tước đoạt.

3. Thói quen sinh hoạt: 

Đây quả là một chủ đề nhỏ nhưng lớn, quen thuộc nhưng không ngừng "trendy" những năm gần đây. Trong thời buổi hiện đại và bận rộn như bây giờ, chúng ta rất dễ "nhận nuôi" (adopt) những thói quen xấu trong đời sống thường ngày của mình, từ thói bỏ bữa sáng, ăn thức ăn chế biến sẵn, dùng điện thoại quá nhiều, hay lười vận động, v.v. Tất cả chúng ta ai cũng đang đối mặt với những thói quen xấu đã tồn tại hay đang dần hình thành của mình. 

Ừ, chắc hẳn bạn đã ở ngưỡng bỏ cuộc và thất vọng với bản thân mình vì cố mãi mà không cải thiện đươc rồi phải không? Thế nhưng, tôi có một tin vui cho bạn rằng đấy là điều rất tự nhiên vì não bộ của chúng ta đã tiến hoá để có thể giảm thiểu "chi phí vận hành" một cách tối ưu nhất - chính là năng lượng đó. Việc chúng ta chống lại một thói quen tốn rất nhiều năng lượng, và việc hình thành một thói quen mới một cách ý thức lại hao tổn hơn nữa. Tôi nói điều này không phải để các bạn tìm thấy được lời biện hộ cuối cùng cho sự thiếu nghị lực của mình đâu. Thông điệp chính ở đây chính là tất cả chúng ta đều gặp vấn đề tương tự, và đừng quá trách móc bản thân nếu bạn liên tục thất bại trong việc thay đổi thói quen xấu. Không chỉ nghị lực và ý chí, phương pháp cũng là một yếu tố quan trọng ở đây. 

Vì dung lượng bài viết không cho phép tôi đi quá sâu vào phương pháp, tôi sẽ đưa ra một vài gợi ý như sau nhé: 

• Bắt đầu bằng những thay đổi nhỏ và đều đặn. Thay vì quyết định chạy bộ 30 phút mỗi ngày, hãy bắt đầu bằng 1 phút chạy bộ. Tại sao lai không?
• Hãy nhờ bạn bè, người thân, hay là chiếc điện thoại nhắc nhở bạn hoàn thành các mục tiêu thay đổi nhỏ trong ngày nếu bạn là một người chóng quên. 
• Loại bỏ các tác nhân gây hại và đưa vào các tác nhân có lợi. Ví dụ: Xoá phần mềm facebook trên điện thoại (vì mỗi lần bạn muốn lướt fb đều phải cất công mở laptop), cắt giảm đồ ngọt trong nhà, đặt đôi giày chạy bộ ngay trước cửa phòng, luôn luôn có hoa quả trong bếp, v.v. 

4. Môi trường và khí hậu tự nhiên: 

Thực tế mà nói chúng ta không được lựa chọn nơi chúng ta sinh ra, và bản thân tôi là cũng không phải là ngoại lệ khi khí hậu nhiệt đới đã hành hạ sức khoẻ tôi vài năm vừa qua. Cơ thể và cả tâm lý mỗi người sẽ phù hợp với những điều kiện thời tiết, khí hậu và cả địa hình tự nhiên khác nhau. Việc các bạn cảm thấy ì ạch, mất tinh thần và hay ủ rũ đôi khi xuất phát từ việc môi trường tự nhiên ở nơi bạn đang sống không phù hợp với bạn. Tôi đến từ Huế, và tôi tin chắc rằng mỗi mùa mưa ở đây là ác mộng với tất cả những người bạn hướng ngoại thích các hoạt động ngoại trời. 

Vậy ô nhiễm môi trường thì sao? Đây quả là một vấn đề nan giải mà chúng ta dường như thấy bản thân mình quá nhỏ bé để thay đổi, cải thiện nó. Tuy nhiên, nếu bạn thực hành được quyền lợi chính trị của mình, chẳng hạn như trong việc lên tiếng về vấn đề ô nhiễm môi trường ở trường học hay công ty, song song với việc thay đổi thói quen sinh hoạt hạn chế rác và khí thải, v.v. chắc chắn sẽ đem lại những tác động tích cực lên môi trường. Và tôi tin dù bạn có điều kiện để sinh sống tại các quốc gia hay khu dân cư sạch sẽ, trong lành, ý thức bảo vệ môi trường là cần thiết cho tất cả chúng ta. 

Môt số giải pháp gợi ý: 

• Tìm hiểu, lựa chọn, và lên kế hoạch sinh sống tại nơi có điều kiện tự nhiên, khí hậu phù hợp với bản thân bạn. (Việt Nam có nhiều lựa chọn hơn bạn nghĩ đấy).
• Tự mình thiết kế một không gian sống tự nhiên với bản thân như trồng cây, nhiều cửa sổ đón ánh sáng, hay cách xa khu dân cư ồn ào. 
• Thực hành và khuyến khích ý thức bảo vệ môi trường từ trong gia đình, trường học, công ty đến xã hội. 

Trên đây là một vài chia sẻ khái quát và ngắn gọn của tôi về các nguyên nhân dẫn đến sự kìm hãm trong việc phát triển bản thân và môt số giải pháp gợi ý đi kèm. Như tôi đã nói, việc xác định các nguyên nhân chỉ mới là bước đầu xử lý chúng. Quan trọng nhất chính là chúng ta đủ dũng cảm và kiên trì đối mặt và thực hành các giải pháp phù hợp và hiệu quả. Và, tất nhiên, đừng quên bao dung và yêu thương bản thân mình lẫn mọi thứ xung quanh nếu hành trình này trở nên quá khó khăn nhé. 

Việc mình đang gặp là "không dám". Ở trong vòng an toàn nhiều và sợ mất mặc dù chẳng có gì nhiều để mất. 

Sợ người khác suy nghĩ về mình nọ kia. Sợ gia đình nghĩ mình nọ kia, sống hài lòng những người xung quanh.

Đừng khuyên mình đọc sách nhé các bạn :) Mình là người có đọc sách, là người có nhiều thành tích, CV profile đẹp, đang tốt nghiệp có thành tích rất xuất sắc, thầy yêu bạn mến. Chưa ra trường đã có cơ hội làm chính thức tại một trong các doanh nghiệp lớn với mức lương tốt. Nhưng mình luôn thấy mình kém cỏi, những thành tích mình đạt được chỉ là trong sự kì vọng của gia đình và xã hội và "không dám" từ bỏ những sự an toàn và thành công trên để thử sức những điều mới mẻ hơn. 

Thường tôi thấy do yếu tố bên ngoài là nhiều, có thể là do môi trường đào tạo mình chưa được chuẩn, bạn bè mình chơi xung quanh thế nào, nếu chúng nó ham học thì mình cũng sẽ ham học thôi và ngược lại, ăn chơi suốt ngày thì rủ rê bạn cũng thế. Yếu tố quan trọng cuối cùng là nội tại, muốn phát triển thì tự mình muốn bứt phá lên thôi, dù bên ngoài có gây khó dễ thế nào đi chăng nữa. Nói chung là do bản thân hết, quyết tâm càng cao thì ý chí và sự hiểu biết tỉ lệ thuận với nhau. 

Do sếp, do người yêu, do môi trường, do bạn bè hay do gia đình? Hay là do mình?

Theo mình thì nguyên nhân kìm hãm sự phát triển của bản thân có cả nguyên nhân chủ quan và khác quan.

Đó có thể là sự giáo dục của gia đình, quá khắt khe hay nuông chiều cũng ít nhiều ảnh hưởng đến sự phát triển của con trẻ. Chiều quá thì sinh hư mà nghiêm khắc quá thì dễ khiến trẻ cảm thấy áp lực mà rơi vào trạng thái trầm cảm, tự kỉ. Ông bà, bố mẹ có sống tốt, dạy chon điều hay lẽ phải thì nó cũng học theo những cái tốt ấy. Gia đình mà bố mẹ suốt ngày đánh cãi chửi nhau, xung đột, mâu thuẫn với họ hàng, làng xóm thì ắt con cái họ cũng có xu hướng cư xử và hành động như vậy.

Về phía nhà trường, nhà trường có vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình cung cấp kiến thực, phát triển tư duy của con người. Một môi trường học tập tốt chắc chắn sẽ song hành cũng với sự phát triển của người học. Nhưng trái lại, cơ sở vật chất xuống chất, chất lượng đội ngũ giảng dạy không thực sự đảm bảo về nhân cách đạo đức cũng như chất lượng thì hiển nhiên, bản thân người học sẽ không thể nào phát triển tốt được.

Bên cạnh đó thì sự phát triển của xã hội cũng phần nào ảnh hưởng đến sự phát triển của cá nhân. Nghe có vẻ hơi nghịch lí nhỉ? Nhưng theo mình là có ảnh hưởng. Đứng ở góc độ khác, xã hội ngày càng phát triển thì con người ta lại càng vội vàng chạy đua với tốc độ phá triển ấy mà mang trên mình hàng tá áp lực: sợ cô đơn, sợ bị bỏ lại phía sau, bị cô lập, xa lánh,.... Thất bại nhiều khiến cho họ cảm thấy bất lực và không thể dứng dậy và đuổi kịp nữa và mãi dậm chân tại chỗ, thậm chí còn thụt lùi đi.

Đặc biệt hơn cả, nguyên nhân kìm hãm sự phát triển của bản thân không ai khác ngoài bản thân bạn. Đó là tâm lí sợ thua, sợ thất bại, sợ bị phê bình, chỉ trích, sợ thiếu điều kiện; bản thân thiếu hiểu biết nhưng không chịu học hòi, tiếp thu cái mới vì sợ sai; bản thân không có mục tiêu, kế hoạch rõ ràng.

Gửi mọi người về câu hỏi cũng được mọi người thảo luận khá nhiều về chủ đề phát triển bản thân này nhé^^

Cách phát triển bản thân nhanh nhất là gì?

www.noron.vn