Người Pháp cai trị đem lại nhiều tiêu cực hay tích cực hơn cho xã hội Việt Nam?

Tháng 5 này tâm điểm là chiến thắng Điện Biên Phủ nên mình sẽ viết khá nhiều về chế độ thực dân Pháp.

Mình để ý trong các hoà ước người Pháp ký với triều đình Huế, các điều khoản khá linh động, như hứa trả lại Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ, giảm bớt tiền phạt chiến tranh, nhưng có một điều không đổi: Sài Gòn và Mỹ Tho phải là của nước Pháp.

Ba kỳ thì y hệt ba nước khác nhau, từ kỳ này qua kỳ kia cũng phải có giấy tờ hợp lệ. Trung Kỳ và Bắc Kỳ là bảo hộ nhưng theo thể chế nhà Nguyễn, còn Nam Kỳ sáp nhập vào lãnh thổ nước Pháp luôn. Ở Pháp cũng chia ra hai phái cãi nhau nảy lửa xem nên cai trị thế nào.

Phái 1 theo kiểu đồng hoá, nghĩa là thuộc địa bắt buộc phải do mẫu quốc nuôi. Mẫu quốc Pháp sẽ có nhiệm vụ xây dựng, nâng cao chất lượng sống và đem văn minh đến cho nước Việt. Thay đổi phong tục và ngôn ngữ để họ trở thành người Pháp.

Phái 2 theo kiểu liên hiệp, nghĩa là không đủ tiền để làm việc đó, mấy ông nghĩ tiền nước Pháp nhiều như vỏ hến à? Tốt nhất là cứ dung hoà, chăm lo lợi ích người Pháp sống ở nước Việt và tôn trọng phong tục bản xứ. Không nên áp đặt sự thống trị.

Cuối cùng do cãi nhau quá nên họ đã đưa ra một công thức chung cho chế độ thực dân Pháp tại Việt Nam:

"Rất nhiều phụ thuộc, rất ít tự trị, một ít đồng hoá"