Nghệ thuật và Kiểm duyệt

Trường đoạn mở đầu của Cinema Paradiso (1988) có cảnh ông mục sư nhà thờ địa phương, cũng là địa điểm đặt rạp chiếu phim duy nhất của thị trấn, ngồi kiểm duyệt các cuốn phim sắp chiếu. Cứ hễ đến cảnh hôn là ông mục sư sẽ rung chuông và Alfredo – người chiếu phim của rạp sẽ xé một tấm giấy và dán lên cuốn phim để che đi cảnh đó. Cinema Paradiso (1988) kết thúc bằng việc Savaltore, khi này đã trung niên, ngồi trong rạp xem lại cuốn phim tập hợp những đoạn cắt năm xưa mà Alfredo đã từng hứa tặng cho anh khi còn là một cậu nhóc, và khóc.

Tiểu thuyết vị nghệ thuật Bức họa Dorian Gray của Oscar Wilde đã từng dấy lên tranh cãi trong công chúng và bị cấm xuất bản ở nhiều nước nói tiếng Anh vì sự suy đồi của nó. Oscar Wilde đã phản đối kịch liệt điều này, ông cho rằng “Ta không nên đánh giá một quyển sách trên thước đo đạo đức. Một quyển sách chỉ nên được đánh giá là hay hay dở.”

Năm 1866, bức họa The Origin of the World của Gustavs Courbet ra mắt. Bức họa thể hiện cái nhìn trực diện, độc đáo và táo bạo của họa sỹ vào khởi nguồn của thế giới, với xã hội thế kỷ 19, bức họa thực sự gây ra một scandal. Có những lời đồn thổi rằng bức họa chỉ được trưng bày cho công chúng sau một tấm màn, và thực sự là cho mãi đến năm 1995, bức họa mới được công bố. Tuy nhiên với một bức họa nổi tiếng như vậy, nó vẫn được rất ít người biết hay nhìn ngắm và nó vẫn là một scandal ngay cả trong thế giới thế kỷ 21.

Nghệ thuật là gì? vẫn luôn là một câu hỏi gây tranh cãi ở khắp mọi ngóc ngách trên thế giới, từ các học giả nghệ thuật, các nhà nghệ thuật, cho đến dân thường. Mỗi người sẽ có một cách nhìn, cách cắt nghĩa nghệ thuật khác nhau. Tuy nhiên, chỉ có duy nhất một điều không thay đổi, đó là nghệ thuật có đời sống và giá trị riêng của nó. Nghệ thuật phản ánh tầm vóc và tư tưởng của người sáng tác nhưng không vì thế mà nó chính là người sáng tác. Khi rời khỏi nghệ sỹ, tác phẩm sẽ sống đời sống của riêng nó, tự tìm đến với những tâm hồn đồng điệu, với nhóm công chúng của nó. Không một quyền lực, sự áp đặt nào có thể phá hủy giá trị của nghệ thuật. Bằng chứng là hàng trăm năm sau, nhân loại vẫn đọc Bức họa Dorian Gray và The Origin of the World đã “đi” khắp thế giới, hiện vẫn đang được trưng bày cho công chúng tại Musée d’Orsay danh tiếng của nước Pháp. Dù ông mục sư trong Cinema Paradiso (1988) ra sức kiểm duyệt các tác phẩm điện ảnh thì rồi đến cuối cùng, chúng vẫn cứ sống mãi với lịch sử thế giới và vẫn có khả năng khiến một đạo diễn lừng danh như Savaltore phải rơi nước mắt khi xem và nhớ về những kỷ niệm chúng gợi nhắc. Không một nghệ thuật nào bị vùi lấp trước sự kiểm duyệt hay cấm đoán, giống như không một nỗi đau thể xác nào có thể ngăn cản tâm hồn con người ta bay bổng. Sức sống nghệ thuật không nằm ở bàn tay định đoạt của bất cứ ai, thậm chí cả công chúng, như Oscar Wilde từng nói “Một tác phẩm nghệ thuật là kết quả duy nhất của một khí chất duy nhất….Nó không liên quan gì tới việc người khác mong muốn cái họ muốn.” Sự can thiệp thô bạo vào nghệ thuật của bất cứ ai cũng là một sự coi thường khán giả, bởi anh đã tước đi quyền được đánh giá tác phẩm của họ. Mà làm thế để làm gì khi anh không thể nào ngăn cản nổi nghệ thuật, nếu một tác phẩm có sức sống bền lâu, thì dù anh có cấm đoán cỡ nào đi nữa, mười năm, hai mươi năm, hay cả trăm năm nữa, tác phẩm vẫn sẽ có cách tìm đến với công chúng. Và ngay tại lúc này thôi, sự cấm đoán cũng đã mất ngay tính hiệu lực của chính nó bởi vì rồi công chúng sẽ đều có cách tìm đến với tác phẩm, khi anh càng nói nhiều về sự cấm đoán của nó, khi càng có nhiều lùm xùm xoay quanh nó.

Trong thế giới của nghệ thuật, nghệ thuật là tối thượng. Bất cứ điều gì muốn đi ngược lại đều sẽ được chứng minh là sai ngay từ giây phút đầu tiên, bởi vì làm sao có thể ngăn cản được tâm hồn tìm đến với tâm hồn, trái tim tìm đến với trái tim, tự do tìm đến với tự do.