Nam Quốc Sơn Hà • 南國山河 • Sông núi nước Nam
Nam Quốc Sơn Hà
(Lý Thường Kiệt)
Chữ Hán:
南 國 山 河
南 國 山 河 南 帝 居
截 然 定 分 在 天 書
如 何 逆 虜 來 侵 犯
汝 等 行 看 取 敗 虛
Phiên âm chữ Hán:
Nán guó shān hé
Nán guó shān hé nán dì jū
Jié rán dìng fēn zài tiān shū
Rú hé nì lǔ lái qīn fàn
Rǔ děng xíng kàn qǔ bài xū.
Phiên âm Hán - Việt:
Nam quốc sơn hà
Nam quốc sơn hà nam đế cư
Tiệt nhiên định phận tại thiên thư
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm?
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư!
Dịch thơ của Trần Trọng Kim:
Sông núi nước nam
Sông núi nước Nam vua Nam ở
Rành rành định phận tại sách trời
Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm ?
Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời!
Là bản Tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước Việt Nam, bài thơ được viết theo thể thất ngôn tứ tuyệt, khẳng định chủ quyền của đất nước trước quân xâm lược.
Theo truyền thuyết thì bài thơ này do thần đọc, giúp Lý Thường Kiệt chống quân Tống năm 1077.
Tương truyền, năm 1077, hơn 30 vạn quân Tống do Quách Quỳ chỉ huy xâm lược Đại Việt. Lý Thường Kiệt lập phòng tuyến tại sông Như Nguyệt (sông Cầu) để chặn địch. Quân của Quách Quỳ đánh đến sông Như Nguyệt thì bị chặn. Nhiều trận chiến ác liệt đã xảy ra tại đây nhưng quân Tống vẫn không thể vượt qua được phòng tuyến Như Nguyệt, đành đóng trại chờ viện binh. Đang đêm, Lý Thường Kiệt cho người vào đền thờ Trương Hống, Trương Hát, ở phía nam bờ sông, giả làm thần đọc vang bài thơ trên. Nhờ thế tinh thần binh sĩ lên rất cao. Lý Thường Kiệt liền cho quân vượt sông, tổ chức một trận quyết chiến đánh thẳng vào trại giặc. Phần vì bất ngờ, phần vì sĩ khí quân Việt đang lên, quân Tống chống đỡ yếu ớt, số bị chết, bị thương đã quá nửa. Lý Thường Kiệt liền cho người sang nghị hoà, mở đường cho quân Tống rút quân về nước, giành lại giang sơn, giữ vững bờ cõi Đại Việt.
