Một số lưu ý khi LỰA CHỌN DÒNG SÁCH KỸ NĂNG

Thời gian gần đây mình đang thực hiện một đề tài nghiên cứu về Phát triển Kỹ năng mềm dành cho sinh viên và cùng với đó là công việc soạn bài giảng cho học phần Kỹ năng mềm được giảng dạy cho năm học sắp tới. Vì vậy, mình đã dành khá nhiều thời gian để đọc các cuốn sách về Kỹ năng (hay còn được gọi với nhiều tên gọi khác nhau như sách self – help, sách Phát triển bản thân…) với mong muốn có được một hệ thống kiến thức lý luận tốt cho quá trình thực hiện công việc này. Thế nên trong bài viết này mình sẽ có một số review và quan điểm cá nhân về dòng sách này, đặc biệt là chia sẻ những kinh nghiệm của mình để giúp các bạn có thể lựa chọn được những cuốn sách kỹ năng hay, thực sự có giá trị cho bản thân nhé.

Có thể nói, trên thị trường sách hiện nay, bên cạnh rất nhiều sách văn học kinh điển, các tiểu thuyết tình yêu, ngôn tình, sách giải trí, học thuật…thì dòng sách Kỹ năng chiếm số lượng khá lớn. Dạo qua các phố sách như Đinh Lễ, Nguyễn Xí hay các nhà sách online hay offline bạn đều có thể dễ dàng mua được bất cứ cuốn sách kỹ năng nào bạn cần từ những cuốn sách giới thiệu chung về hệ thống các kỹ năng cần có như Kỹ năng mềm – đòn bẩy thành công cho bạn trẻ, Tám kỹ năng mềm thiết yếu, Sự thật cứng về Kỹ năng mềm…hay các cuốn giới thiệu về từng kỹ năng cụ thể như: Kỹ năng giao tiếp, Kỹ năng thuyết trình, Kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng quản lý thời gian, Kỹ năng tự học…Nhiều cuốn sách được viết ra bởi các tác giả Việt Nam hay các học giả nước ngoài (đã được dịch ra tiếng Việt).

Theo nhiều nghiên cứu và quan sát của cá nhân mình thì đối tượng chủ yếu yêu thích dòng sách này là giới trẻ hay những người đang mong muốn thay đổi và phát triển bản thân…Dòng sách này cũng được nhiều các diễn giả ở Việt Nam giới thiệu trong các chương trình chia sẻ, các khóa học phát triển bản thân, quản trị cảm xúc, làm chủ cuộc đời…Các cuốn sách Kỹ năng hiện nay có hình thức khá bắt mắt từ trang bìa cho đến hình thức trình bày. Các tựa đề sách khá hấp dẫn và thu hút, đáp ứng đúng nhu cầu, mong muốn của độc giả. Không thể phủ nhận rằng, dòng sách Kỹ năng với cách viết khá dễ đọc, chia sẻ những câu chuyện truyền cảm hứng cùng hệ thống ngôn ngữ rõ ràng, lôi cuốn, mạnh mẽ đã tạo ra những cảm xúc tích cực, nguồn năng lượng lớn cho những ai đọc nó. Bản thân mình trong quá trình phát triển bản thân mình cũng đã đọc và tiếp thu được khá nhiều những thông tin, kiến thức bổ ích từ những cuốn sách Kỹ năng. Nhiều cuốn sách đã giúp mình thay đổi nhận thức, tư duy và sự tự tin vào bản thân, kiên trì thực hiện, theo đuổi những ước mơ, mong muốn, biết cân bằng cuộc sống. Đặc biệt mỗi khi mình down mood, việc dành thời đọc dòng sách này giúp mình lấy lại được tinh thần và năng lượng tốt hơn. Chỉ có điều giữa thị trường sách kỹ năng mênh mông, đa dạng như hiện nay việc làm thế nào lựa chọn được cuốn sách kỹ năng tốt là điều không hề dễ dàng.

· Một số lưu ý khi lựa chọn dòng sách Kỹ năng:

- Tìm hiểu về tác giả, nội dung cuốn sách trước khi quyết định mua và tiêu tốn thời gian cho việc đọc: Giữa thị trường sách mênh mông và “thời gian là vàng” đối với mỗi người như hiện nay thì việc tìm hiểu trước về cuốn sách là vô cùng cần thiết. Để biết cuốn sách đó có nên mua, nên đọc hay có giá trị không mình thường dựa vào review của những người bạn, trang tin đáng tin cậy. Trước khi quyết định mua/đọc sách mình sẽ nhìn tên sách, tác giả để biết họ là ai (tiểu sử, ngành nghề, mối quan tâm của họ) để xem có đáng tin cậy để chia sẻ về vấn đề đó không; đọc nhanh phần lời tựa/lời mở đầu/mục lục để nắm bắt nội dung, ý tưởng chính, bố cục, tính logic của cuốn sách; có thể đọc cả phần kết luận cuối sách để nắm bắt thông điệp chính được truyền tải là gì (đây là kinh nghiệm được chia sẻ từ mẹ chồng mình – một người rất đam mê đọc sách).

- Nên lựa chọn những cuốn sách được viết ra bởi quá trình trải nghiệm, những câu chuyện, chia sẻ thật từ người viết sách. Đó thường là cuộc đời, hành trình mà họ đã đi qua, với những niềm vui, nỗi buồn, hạnh phúc, những giọt nước mắt, sự hy sinh, phấn đấu của họ để có được những thành công hiện nay. Do đó, khi đọc chúng ta không chỉ chỉ thấy được thành quả mà họ đạt được mà thấy được hành trình, những khó khăn vất vả của họ để thấm thía hơn một thực tế rằng không có gì là dễ dàng, thành công không đến từ sự may mắn mà tất cả phải được vun đắt từ bao công sức, mồ hôi, nước mắt, sự kiên trì, nỗ lực và nghị lực vươn lên của mỗi người. Thời gian gần đây mình đọc cuốn “Nơi ánh sáng không bao giờ tắt” của bác sĩ Trần Quốc Khánh do được một người anh giới thiệu và mình đã thực sự xúc động, khâm phục, ngưỡng mộ trước nghị lực kiên cường của tác giả.

- Ngoài ra, dù là sách kỹ năng nhưng mình thường thích những cuốn sách được viết ra bởi những tác giả có một chặng đường dài nghiên cứu về nó hoặc phải là chuyên gia trong lĩnh vực đó. Ví dụ, để viết được cuốn “Vững tâm bền chí ắt thành công” và đưa ra thông điệp yếu tố quan trọng quyết định đến thành công của mỗi người là sự kiên trì, Angela Duckworth thực hiện nghiên cứu qua rất nhiều trường hợp và trong một thời gian dài;

- Hoặc đó phải là những cuốn sách chia sẻ những câu chuyện thực trong thực tế được tác giả ghi chép lại một cách chân thực, không hư cấu, thêm bớt như mình thường giới thiệu với sinh viên cuốn Tuổi trẻ đáng giá bao nhiêu (của bạn Rosie Nguyễn), Tám chiều kích trưởng thành (tác giả Đỗ Thùy Dương), Tôi, tương lai và thế giới; Tôi đi tìm tôi (Nguyễn Phi Vân)…

- Nếu là sách được viết bởi học giả nước ngoài được dịch ra tiếng Việt bạn cần biết người dịch là ai, có đáng tin cậy không. Bởi trên thực tế có nhiều cuốn sách cùng nội dung, chủ đề nhưng lại được dịch bởi những người dịch khác nhau và năng lực, trình độ của người dịch cũng ảnh hưởng rất lớn đến nội dung, thông tin truyền tải của cuốn sách. Nếu bạn là người giỏi ngoại ngữ thì cách tốt nhất là đọc nguyên bản của cuốn sách (một trong những lý do chúng ta cần học tiếng Anh là vì thế).

- Đặc biệt bạn phải rất tỉnh táo, có kỹ năng nhận diện, khai thác và xử lý thông tin truyền thông nếu không bạn sẽ bị lóa mắt, đánh lừa, dẫn dắt bởi những thông tin truyền thông mang tính PR, quảng cáo hiện nay. Trên thực tế có nhiều cuốn sách “củ chuối”, mang tính câu view, PR, truyền thông, quảng bá rầm rộ nhưng nội dung thì nhàm chán, nhạt nhẽo, thiếu cơ sở khoa học.

Ví dụ, sáng nay mình đọc một cuốn khiến cho mình vô cùng ức chế, đúng theo kiểu “Treo đầu dê, bán thịt chó” (cơ sở cho bài viết chia sẻ này) với nội dung nghèo nàn, những luận giải thiếu thuyết phục. Mặc dù tên cuốn sách là “Kỹ năng làm việc nhóm của người Nhật” cùng với những tiêu điểm: phương pháp giao tiếp nơi công sở, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng lắng nghe hiệu quả, kỹ năng truyền đạt thông tin, kỹ năng lập kế hoạch và tổ chức công việc…nhưng nội dung không hề ăn nhập, chủ yếu đề cập đến vấn đề nhân vân cấp dưới cần phải hiểu lời nói, cách đón ý, hiểu ngầm ý của cấp trên như thế nào để lấy lòng sếp. Mình cũng không đồng ý với quan điểm này bởi xét cho cùng mối quan hệ giữa con người với con người là bình đẳng. Điều quan trọng trong môi trường làm việc giữa lãnh đạo và nhân viên là tạo ra không khí bình đẳng, dân chủ, môi trường làm việc an toàn, thoải mái biết lắng nghe nhau tạo hiệu quả công việc chứ không phải là dò xét, đoán ý nhau mới là xây dựng mối quan hệ tốt với lãnh đạo. Mặt khác, cuốn sách cũng không hề nhắc đến đặc trưng trong cách làm việc nhóm của người Nhật. Sách bán với giá 99.000 vnd đồng là quá đắt so với thông tin kiến thức được chia sẻ.

Ngoài ra, những cuốn sách kỹ năng bạn cần tránh: những cuốn sách chỉ đơn thuần mang tính sưu tầm, tuyển chọn các bài thống kê rời rạc, không có dữ liệu, cơ sở khoa học, thực tiễn tin cậy.

· Một số lưu ý khác:

- Dòng sách kỹ năng thường đem đến cho người đọc những cảm xúc tích cực, niềm tin vào bản thân, động lực để làm/thực hiện một điều gì đó cùng những công thức/phương pháp để đạt được mục tiêu qua cách kể chuyện, dẫn dắt và ngôn từ tác động mạnh…Vì vậy, mỗi khi đọc xong một cuốn sách bạn thường hừng hực khí thế, tràn đầy năng lượng muốn bắt tay vào làm ngay (sự khởi đầu đầy hứng thú) nhưng ngay sau đó khi khí thế qua đi rồi, phải đối diện với khó khăn, thách thức bạn cảm thấy chán nản, mệt mỏi, dễ bỏ cuộc…Bản thân mình đã nhiều lần gặp phải những trạng thái cảm xúc này như trong việc học tiếng Anh, phát triển bản thân, duy trì nguồn năng lượng sống tích cực… và cái giúp mình không từ bỏ, kiên trì thực hiện, kiên định với con đường mình đang đi chính là vì mình biết mình làm/thực hiện nó để làm gì? Vì sao mình muốn làm nó? Để có được câu trả lời này bạn sẽ khó có thể tìm thấy trong các sách Kỹ năng mà chỉ có quá trình kết nối với bản thân mới giúp bạn có được câu trả lời chính xác. Do đó, muốn thay đổi và phát triển bản thân việc đọc sách thôi chưa đủ mà bạn cần phải có quá trình thấu hiểu bản thân (thế mạnh, thế yếu, những mong muốn, giá trị cá nhân theo đuổi, hoàn cảnh và nguồn lực hiện có…), lắng nghe, quan sát, học hỏi từ những người xung quanh, kiên trì thực hiện theo đuổi ước mơ, đam mê.

- Đọc sách kỹ năng giúp thay đổi nhận thức, tư duy nhưng nó chỉ có thể có giá trị khi bạn chuyển hóa những gì mình đọc/học được, tiếp thu được qua việc ứng dụng với thực tế cuộc sống. Nhiều người đọc xong 1 cuốn sách, gấp sách lại thấy trầm trồ vì một tấm gương vượt khó, vượt khổ để thành công, thấy được giá trị của thời gian và việc quản lý thời gian, sự quan trọng của tính kiên trì, nhẫn nạn…nhưng biết rồi để đấy thì vẫn chỉ là biết. Thế nên là điều quan trọng bạn cần vận dụng nó vào trong thực tiễn đời sống của bản thân, chuyển biến từ nhận thức sang hành động.

Chúc các bạn sẽ luôn là người đọc thông minh, happy với hành trình thay đổi bản thân và lựa chọn được những cuốn sách hữu ích nha!