Liberation Through Radical Decentralization (nguyên bản từ Vitalik Buterin)
(Link bài viết gốc:
)
Các cộng đồng thịnh vượng trên thế giới đang phải đối mặt với khủng hoảng về niềm tin với các quyền lực trong xã hội. Làm chậm nền kinh tế, làm gia tăng bất cân bằng, tham nhũng, suy thoái chính trị và sự gia tăng của độc quyền công nghệ với những lợi ích cho bậc tinh anh đang tạo tiền đề cho sự nổi dậy của các đảng cánh tả. Chúng tớ đồng cảm và có cùng động lực với sự bất mãn đó. Tuy nhiên, tớ cũng sợ rằng những phản hồi phổ biến ở cả cánh tả và hữu sẽ phá vỡ rất nhiều cái mà chúng ta vẫn trọng dụng trong xã hội đương thời trong khi sẽ làm vấn đề trở nên tệ hơn. Trong nửa cuối thế kỷ trước, mỗi chúng ta có, mối người một cách riêng, làm việc để tạo ra một phương án thay thế: để tìm ra cách khai thác thị trường và công nghệ với càng ít sự tập trung quyền lực căn bản với mọi loại và cách dịch chuyển sự phụ thuộc của ta từ giới cầm quyền và những luật lệ theo hình thức. Trong bài nyaf, chúng tớ bàn luận về các dự án có liên quan đến nhau và hoàn thiện cho nhau.
Một trong chúng tớ đã tập trung vào phương án công nghệ để gia tăng sự kiểm soát tập trung mà đã được thành lập bởi những thế lực độc quyền trong nền kinh tế số hóa và financial spheres. Bitcoin và những loại cryptocurrencies đã nổi lên trực tiếp như là một phản ứng tới sự thừa thãi của hệ thống tài chính truyền thống, với "khoảng thời gian 3.1.2009 khi mà những bờ vực cho lần cứu trợ thứ 2 cho các ngân hàng" đã tạo ra block đầu tiên của Bitcoin. Vậy mới nói, Công nghệ Decentralized đằng sau CryptoCurrencies có những ứng dụng tiềm năng hơn cả ngành tài chính (con mẹ nó, vì vốn dĩ ngành tài chính ảnh hưởng đến mọi cmn ngành mà, nói như không). Tin tức đầy rẫy những thất bại của hệ thống tập trung để bảo vệ quyền riêng tư của người dùng, từ những vụ hack lớn cho đến những vụ lùm xum xung quang riêng tư mạng xã hội. Những events này càng mang đến nhiều hứng thú và cải tiến trong những mạng quản lý danh tính tập trung có tính chất "self-sovereign" , việc sử dụng blockchain như một công cụ xa xỉ nhưng có độ đảm bảo cao trong việc lưu trữ dữ liệu và computation features often in such designs. (đéo hiểu nổi ý gì luôn)
Những người khác tập trung vào thiết kế những quy luật cho nền kinh tế và games chính trị chính thống trong xã hội, nhắm vào việc vừa phá vỡ và giảm thiểu sự cần kíp cho chính quyền tập trung tập trung (dùng cả 2 từ concentrated centralized thể hiện ý là tập trung quá). Tài sản cá nhân truyền thống thường tạo ra và giữ nguyên sự bất cân bằng của quyền lực, sự độc quyền những tài nguyên trong tay vài tài phiệt hơn là việc những tài nguyên này được mang đi sử dụng một cách best nhất. Một hệ thống thật hơn, gọi là radical free market sẽ tạo ra sự cạnh tranh cao hơn và sự công bằng cao hơn bởi việc sử dụng nhiều hơn các cuộc đấu giá và tạo ra tài sản được có thể được sở hữu bởi số đông cộng đồng. Mỗi người một lá phiếu, dân chủ đàn áp số ít, những người tìm đến sự bảo vệ từ hệ thống pháp luật và quyền lực quốc tế, hệ thống vừa được nhắc đến có vẻ lật đổ sự dân chủ (nửa vời). Một nền dân chủ sáng tạo hơn trao quyền lực cho các nhóm thiểu số để đảm bảo những giá trị thích hợp nhất của họ có thể khôi phục tính hợp pháp của chính quyền. Một phương pháp dẫn đầu là “Quadratic Voting” (QV), cho phép công dân có thể sử dụng (possibly artificial) tiền tệ để mua phiếu bầu với giá bằng bình phương của số phiếu mua được trong vấn đề quan trọng nhất đối với họ.
Dự án của chúng tớ phát triển rộng và tách biệt, và mỗi chúng tớ cũng lưỡng lự, đặc biệt là về những vấn đề trước mắt của project kia. Với tất cả mọi khả năng, cryptocurrencies cho thấy xu hướng nguy hiểm hướng đến biểu hiện của bong bóng và sự chính xác của các use cases mà họ tạo ra cảm giác mà nó sẽ hoạt động được. Những hình dạng căn bản mới của các tổ chức xã hội, cho dù là công nghệ hay kinh tế hay chính trị, tiếp cận trên hay dưới (top-down or bottom-up), đều được công nhận dần dần và từ từ, để có được cơ hội được thử nghiệm và học hỏi từ xã hội và giảm rủi ro mà nó có thể làm gián đoạn cấu trúc xã hội hiện tại bằng cách mà sẽ tạo ra những xung đột giống hệt như những thứ nó muốn chữa lành.
Cả 2 bọn tớ đều thấy tiềm năng lớn cho sự hợp tác và bổ sung cho nhau. Cả Ethereum và các CryptoCurrencies khác đều thiếu những sự thẩm định và các chính quyền phân xử các tranh chấp, họ phụ thuộc rất lớn vào các luật lệ formal và trong suốt. Sự thất bại của tài sản chuẩn hiện nay và luật bầu cử nhanh chóng biểu hiện ra khi những phiên xét xử cần dùng con người thường mất đi lớp phòng vệ của chính nó. Blockchain-based projects vì vậy có được yêu cầu rất lớn để tạo ra được luật lệ tốt hơn mà có thể duy trì được sự phân tán quyền lực kinh tế và cho luật chính phủ tránh được những quan liêu hiện hành mà xã hội đéo thể chấp nhận được nữa; một Radical Market mà có thể hoạt động thành công trên blockchain là cái mà có thể hoàn toàn đạt được mục tiêu tránh sự phụ thuộc vào quyền lực tùy ý discretionary. Cuối cùng, cộng đồng Crypto là một cộng đồng với giá trị triết học, và với sự cởi mở lạ thường với đổi mới, điều này tạo ra nơi lý tưởng để những ý tưởng cho Radical Market có thể được kiểm tra với chi phí relatively limited broader social cost. (thật sự hiểu nhưng đéo giải thích được hết bằng ngôn ngữ)
Bọn tớ thấy nhiều cơ hội để hợp tác và làm việc để nuôi dưỡng các kết nối giữa các cộng đồng nhỏ. Ngay cả nếu không một cộng đồng nào đạt được tham vọng bá chủ giang sơn, sẽ có một khoảng lớn những context nhỏ hơn (so với cả giang sơn) nơi mà sự hợp tác có vẻ như sẽ mang đến ảnh hưởng quan trọng trong xã hội, thêm vào việc sử dụng blockchain để cải thiện an ninh cho thị trường data và QV (quadratic vote) cho sự tích lũy những ý kiến trên những nền tảng xã hội blockchain. Xa hơn so với ý kiến tớ vừa nhắc tới, một khoảng trời lớn dành cho sự hợp tác, từ việc sử dụng bưu chính điện tử để xác định spam tới việc mở rộng cánh cửa cho các dịch vụ tài chính cao cấp với nguồn lực hạn chế.
Ví dụ cho việc hợp tác kể trên, và để diễn tả một vài thử thách bên trong đó, là việc sử dụng Quadratic Voting để đánh giá những vấn đề chính quyền đáng kể trên các cộng đồng blockchian đang gặp phải. Có rất nhiều cố gắng để sử dụng phiếu bầu để đo lường ý kiến cộng đồng khi quyết định những thay đổi có thể gây tranh cãi ở tầng giao thức, nhưng đến giờ thì nó đều bị lên án vì quá dễ bị tấn công để thao túng bởi sockpuppets (fake accounts) và các hình thức bầu lậu bởi những thành viên không ở trong cộng đồng hoặc kết quả bầu lại đưa ra cái nhìn của phần quá nhỏ cộng đồng nắm nhiều coin trong tay. Một vài dạng của Quadratic voting cũng cho phép những thay thế tương xứng, như là việc người bầu cử đưa ra sức nặng khác nhau trên góc nhìn và cổ phần trong cộng đồng cũng được tính, nhưng bởi vì giá của việc mua nhiều phiếu bầu trở nên bị kiềm chế (1000 votes would cost 1,000,000 credits) khả năng cho việc một lượng nhỏ tinh anh lũng đoạn đầu ra sẽ được hạn chế.
Tuy nhiên, Quadratic Voting cũng chỉ ra những vấn đề kỹ thuật quan trọng và những thách thức về khái niệm (conceptual challenges :| dkm ngôn ngữ :)) ) với cộng đồng cryptoCurrencies. Cụ thể, Quadratic Voting dựa nhiều vào những dấu hiệu mắt thấy tai nghe (notion of verifiable), tách biệt khỏi danh tính của con người, bởi thành viên cộng đồng có thể nhân bản ảnh hưởng của mình một cách quá đà bằng cách phóng đại bản thân thành nhiều cá nhân. Sử dụng sự giấu tên và bán giấu tên trong cộng đồng Crypto_curencies là vấn đề rất ban căng với sự cần thiết cho hệ thống danh tính rõ ràng, mặc dù tự nhiên đưa ra cơ chế cho sự giàu có và phân chia quyền lực lệch lạc "inegalitarian" mà cộng đồng đang muốn tẩy chay. Sau tất cả, một hệ thống chỉ công nhận tư bản mà không có quyền con người sẽ không thể tránh khỏi chỉ có tài sản mà không có tình người. Vậy nên, thử nghiệm Radical Markets có thể giúp làm rõ những câu hỏi nổi bật về kỹ thuật quan trọng ở trong chính cộng đồng Crypto_currency.
Nói chung là, chúng ta thấy được phần Internet mà quá ngây thơ và quá phụ thuộc vào bất kỳ hình thức chính thống nào đều có xu hướng phi tập trung chính quyền có thể vô tình có tác động ngược đến sự tái lập sự độc quyền và đầu sỏ chính trị (monopolies and oligarchies). Chỉ có cách tạo ra hệ thống kỹ thuật mà cung cấp sự đa dạng trong cơ chế kiểm tra sự tập trung quyền lực và bằng cách tạo ra một ý thức hệ cộng đồng liên tục bằng cách nhìn vào sự thất bại của những cơ chế đó thì chúng ta mới hy vọng thành công trong những lần cố gắng tạo ra decentralizing authority mà chúng ta đã và đang thất bại. Nhưng chúng ta có niềm tin rằng vài sự kết hợp giữa blockchain và Radical markets, công nghệ này có thể tạo ra đóng góp quan trọng trong việc phá vỡ thế áp bức của các tập đoàn, chính phủ, quyền lực công nghệ và building tới một dạng tự do, cởi mở và hợp tác toàn cầu trong thế kỉ 21.
Nhật Huy