Làm sao để chăm đọc sách?

Đây là câu trả lời cho một câu hỏi trên Noron. Để câu trả lời không bị trôi đi quá nhanh, tôi chuyển nó thành bài viết này.

----------

Chúng ta có xu hướng làm những việc mà chúng ta cảm thấy dễ dàng. Khi làm những việc đó, thậm chí ta không cần cân nhắc một chút nào, vì hiểu rằng những việc ấy không tiêu tốn nhiều thời gian và sức lực của ta. Chẳng hạn, cùng là báo nhưng lũ trẻ có thể dễ dàng click vào một bài giật tít câu view, hơn là một bài báo phân tích thời sự quốc tế. Dùng đầu óc là khó với một số người.

Vì thế, để có thể làm gì đó, hãy làm cho nó dễ, hoặc có vẻ dễ.

Người ta nói bắt đầu có nghĩa là đã hoàn thành một nửa. Sự thật là trở lực lớn nhất khi ta làm việc gì đó là khi ta bắt đầu. Có thể quan sát được điều này trong tự nhiên. Chẳng hạn, khi ta lăn một tảng đá, sức lực phải bỏ ra để nó bắt đầu lăn lớn gấp nhiều lần sức lực cần để giữ cho nó lăn tiếp. Khi bạn nghe người ta nói "Keep the ball rolling," hãy tự hiểu thêm rằng "or you will have a hard time making it roll again." Nhiều việc không được hoàn thành chỉ vì người ta không chịu bắt đầu mà thôi. Một khi đã bắt đầu rồi ta sẽ có quán tính. Nếu may mắn ta sẽ làm quên ăn quên ngủ và sống trong trạng thái hạnh phúc mà những người không dám làm việc họ thích không có cơ hội để hiểu.

Để đọc sách nhiều, bạn phải bắt đầu đọc sách. Chẳng hạn, hãy tự đặt ra cho mình một lịch cố định để đọc sách, và đặt những mục tiêu thấp đến mức chắc chắn không bỏ công sức gì cũng có thể hoàn thành, những mục tiêu thấp đến mức bạn có thể nghĩ là nhảm nhí. Chẳng hạn, hãy thử đọc sách sau khi đã ăn tối và dọn dẹp xong. Việc chọn một khung giờ cố định giúp bạn tạo ra thói quen và không phải lãng phí năng lượng vào việc suy nghĩ và quyết định khi nào thì đọc. Mục tiêu có thể là: "Tôi sẽ đọc nửa trang đầu tiên của cuốn sách mới mua." Dần dần, bạn sẽ thấy mình đọc nhiều lên. Quan trọng nhất, bạn phải chắc chắn rằng bạn sẽ bắt đầu.

Đó là sự bắt đầu, nhưng để đi được lâu dài thì con đường nên được làm cho dễ dàng hơn. Nếu con đường quá khó khăn mà bạn vẫn muốn đi thì hãy làm nó trở nên dễ dàng hơn. Nếu biết trước mặt là bụi gai mà cứ đâm đầu vào thì không phải là có ý chí, mà là ngu xuẩn. Phải chặt cái bụi cây ấy đi trước đã.

Điều gì làm cho việc đọc sách khó khăn, ngay cả khi bạn đã bắt đầu đọc rồi? Trong nhiều yếu tố thì tôi thấy có hai yếu tố quan trọng: Tốc độ đọc và kiến thức nền.

Nếu bạn đọc quá chậm, bạn sẽ dễ cảm thấy việc đọc là khó khăn, và bạn không thể hình dung được sự tồn tại cũng như niềm vui của những người đọc mỗi ngày một cuốn sách như một cách luyện tập và thưởng thức. Để chăm đọc sách, hãy luyện đọc nhanh. Tốc độ đọc của tôi nhanh hơn tốc độ trung bình khoảng 3-5 lần. Tức là nếu có một bài kiểm tra tiếng Việt thì tôi sẽ hoàn thành nó nhanh hơn một người bản xứ đọc thông viết thạo (nhân đây, có vẻ có nhiều người dù đã học đại học nhưng chỉ tưởng rằng họ đọc thông viết thạo) khoảng 4 lần, với điểm số tôi đoán là cao hơn. Nếu bạn đọc với tốc độ đó (tốc độ mà ai cũng có thể luyện tập để có được sau vài năm), có thể không phải lúc nào bạn cũng đọc, nhưng bạn sẽ không ngại đọc.

Nếu bạn không có đủ kiến thức nền, bạn sẽ cảm thấy khó đọc. Bạn sẽ phải thường xuyên dừng lại trước những khái niệm mới, bạn sẽ cảm thấy khó hiểu những điều mà tác giả cho là hiển nhiên hoặc thông dụng (vì thường các tác giả có một đối tượng độc giả với một trình độ nhất định). Khi ấy, bạn sẽ đọc rất chậm, và thỉnh thoảng vật lộn với câu chữ. Trong tình trạng như vậy thì không thể thấy hứng thú với việc đọc được.

Khi ấy, đọc là khó, nhưng hãy làm việc khó ấy. Thuốc đắng dã tật, chẳng có thứ gì tốt đẹp đến với bạn khi bạn không trải qua khó khăn. Bạn có thể chọn đọc để trở nên một con người giỏi giang hơn, hoặc đọc để giết thời gian và tiêm vào đầu những thông tin vô bổ và có thể xử lý mà không cần trí tuệ. Điều đó hoàn toàn phụ thuộc vào bạn. Tôi nghĩ rằng tất cả những vị mà tôi ngưỡng mộ đều đã trải qua thời kỳ mà họ phải đánh vật với những nội dung tưởng chừng quá sức.

Khi bạn đã có một tốc độ đọc mà bạn thấy ổn, và kiến thức nền tảng đủ để đọc những nội dung bạn quan tâm, bạn sẽ thấy đọc là một việc tuyệt vời, một niềm vui, một sự thưởng thức, một cách để trở thành một con người lớn lao hơn chính bạn ngày hôm qua. Khi ấy, càng đọc bạn càng thấy mở mang, thích thú, và càng thích thú, bạn cảng muốn đọc.

Chuyện ấy cũng giống như đống lửa giữa trời càng to, gió càng thổi mạnh, mà gió càng thổi mạnh, thì lửa càng to. Trong cuộc đời có những vòng lặp tích cực như thế, ai do may mắn hay cố gắng mà rơi được vào chúng thì trở thành vĩ nhân. Hãy tìm những vòng lặp ấy. Đọc sách - giỏi - đọc sách là một vòng lặp nho nhỏ với tính tích cực ấy. Kẻ nào bất hạnh rơi vào những vòng lặp ngược lại thì có thể mang tiếng xấu muôn đời. Cũng có những người sẽ biến mất mà không để lại dấu vết gì. Những ai chưa từng cố hết sức mình để làm một điều gì đó là những người có định mệnh sống đời tầm thường, như một ngọn lửa nhỏ tắt ngay khi gió nổi lên.

Chúc bạn đọc được những cuốn sách hay :)