Làm gì để kiểm soát tâm trạng khi làm việc & học tập?

Mình đã gặp trường hợp trên rất rất nhiều lần. Khi đó, mình sẽ nhớ lại một đoạn ghi chú mình đã được đọc :

Một người chuyên nghiệp là người sẽ làm tốt nhất công việc kể cả khi họ không thích nó. Các cô hoa hậu đi làm từ thiện chắc gì đã thích. Các giám đốc luôn đạo mạo trong các bộ vest lịch lãm. Hoặc những người cảnh sát cơ động đứng giơ khiên cho người biểu tình ném đá. Họ là những người chuyên nghiệp. Những người có chuyên môn cao được trả lương cao tại các công ty chuyên nghiệp vì họ được công ty sử dụng hết năng lực chuyên môn của họ. Và vì làm việc với cường độ và năng suất lao động cao nên sau giờ làm, người chuyên nghiệp sẽ muốn trở về nhà, dành thời gian cho gia đình và các thú vui cá nhân hoặc rèn luyện bản thân.

Sống tự do và Làm chuyên nghiệp. Cuộc đời sẽ rất ít phiền não, than thở.

Nhớ nhé, hãy trở thành một người làm việc chuyên nghiệp.

Hôm trước có một bạn inbox hỏi mình đại ý là: “Em rất thích đọc sách và muốn luyện thói quen đọc sách, nhưng cứ đọc được 2-3 phút là lại mất tập trung. Lúc thì có chuông tin nhắn, lúc thì vào check Facebook, lúc thì có người nhờ việc này việc kia. Tương tự trong công việc em cũng bị như vậy, rất dễ mất tập trung. Có cách nào giải quyết không ạ?”

Có, đương nhiên là có cách giải quyết.

Trước khi tìm hiểu về giải pháp để tập trung hơn, ta cùng tìm hiểu sơ qua về nguyên nhân của việc mất tập trung trước nhé. Có rất nhiều nguyên nhân:

• sáng ngủ dậy không biết hôm nay mình cần làm gì => mất tập trung
• làm việc dễ trước khó sau => việc khó quá nên nản
• bật noti Facebook, Instagram, tin nhắn => vài phút lại có tin mới
• ngồi trước máy tính mấy tiếng đồng hồ => mệt
• trì hoãn

Với những nguyên nhân như trên thì sau đây là một số giải pháp mà mình cũng đang áp dụng cho bản thân:

Giải pháp #1. Nếu hôm nay mình cần hoàn thành 3 công việc, đó là 3 công việc gì?

Đây là câu mình tự đặt ra cho bản thân vào mỗi buổi sáng thức dậy và tối hôm trước khi đi ngủ.

• Tại sao lại cần làm thế này: Vì chúng ta có 2 kiểu người: 1 là to-do-list quá nhiều việc để làm, không biết làm cái nà trước cái nào sau. 2 là chả có cái gì làm cả. Vậy nên để tập trung hơn, mình chỉ nghĩ về 3 công việc quan trọng nhất cần giải quyết trong ngày thôi. Đây gọi là quy tắc số 3, mình áp dụng cho rất nhiều các tình huống khác nữa.
• Cách làm: Tốt nhất là viết ra. Nghĩ trong đầu không hiệu quả bằng việc viết. Vậy nên ta lấy sổ viết ra hoặc viết vào điện thoại để cả ngày nhìn thấy nó và tập trung vào mục tiêu hơn.

Giải pháp #2. Làm việc ‘nhiều não’ trước. 

Mình rất là lười, nên luôn cố gắng tìm các tips để làm việc nhanh hơn thay vì phải làm việc chăm chỉ. Và khi mình tìm hiểu về đồng hồ sinh học của bản thân, mình thấy buổi sáng là mình làm việc tập trung nhất. Vậy nên mình để những việc khó, cần dùng não nhiều vào buổi sáng.

• Tại sao cần làm thế này: Vì chả có ai sung sức, lúc nào cũng sáng tạo, lúc nào cũng hừng hực cả ngày cả. Vậy nên ta cần phải biết lúc nào ta khoẻ nhất, lúc nào sáng tạo nhất để chia công việc cho phù hợp.
• Cách làm? Các nhà khoa học bảo là não bộ ta làm việc tốt nhất từ 2-4 giờ sau khi ngủ dậy. Nên bạn cứ tính xem mình ngủ dậy giờ nào rồi tính ra. Ngoài ra mình có dùng app 
  moo-Q
  này trên điện thoại để biết được xem giờ nào trong ngày mình làm việc tốt. Các bạn có thể xem thêm một số 
  tips làm việc hiệu quả
   ở đây.

Giải pháp #3. Cái gì phiền thì đuổi nó đi.

Cũng được khoảng 3 tháng rồi mình đã tập thành công tắt noti Facebook, Instagram và cả tin nhắn nữa. Khỏi thấy noti thì khỏi bị làm phiền (và tiết kiệm cả pin cho điện thoại nữa). Các bước mình làm như thế này:

• Vào notification của Instagram, Facebook, Messenger và Message tắt hết, mỗi khi có ai đó nhắn cái gì nó không có hiện lên, khi nào mình vào check mới thấy thôi.
• Mình cho mọi người biết về việc mình cần tập trung nên tắt hết các báo tin nhắn ứng dụng như vậy. Vậy nên ai có việc quan trọng, hãy gọi điện chứ đừng gửi tin nhắn.
• (Các chuyên gia làm việc hiệu quả bảo là nên tập thói quen check Email và MXH 3 lần/ngày thôi. Cái này vì đặc thù công việc mình chưa có làm được, vẫn check rất nhiều). 

Giải pháp #4. Quản lý thời gian của bản thân

Tiền thì có người ít người nhiều, chứ thời gian thì ta đều giàu (hoặc nghèo) như nhau. Mỗi người có 24h thôi nên phân chia thời gian làm sao cho phù hợp cũng rất quan trọng. Dạo này mình đang tập thói quen như này:

• Ghi hết lại mọi việc mình làm trong ngày. Ví dụ tập thể dục từ 7h-8h, đi xe đến trường từ 8h30 đến 9h, ăn trưa từ 12h đến 12h30, vân vân. Mình cố gắng dành 2-3 tuần chăm chỉ ghi hết lại sau đó ngồi tổng kết xem mình đang dành thời gian như thế nào.
• Mình dùng 
  phương pháp Pomodoro
   để làm việc. Đại loại là cứ làm việc 25 phút thì nghỉ 5 phút cho não đạt trạng thái tốt nhất.

Đấy là tự nhủ với bản thân, trong trường hợp có thể thương lượng được sự "chuyên nghiệp", mình thường đẩy mood của mình lên cao trào hết sức có thể. Ví dụ, lúc nào bad mood, hay đẩy bad mood đó lên đến tối đa, thay vì cố gắng làm giảm thiểu nó. "I feel good in bad mood" - là status của mình nhiều năm liền. Hoặc, muốn chơi chứ không muốn làm, mình sẽ tập trung chơi cho chán, lúc nào ngấy rồi thì quay lại, bắt tay vào làm việc một cách rõ ràng.

Đại ý, cả tâm trạng và công việc của bạn đều quan trọng, quan trọng tới mức bạn cần phân định rõ rệt ra và xử lý từng thứ một riêng biệt.

Đối diện thẳng với nỗi buồn, nỗi bực dọc nó bằng cách đặt câu hỏi tại sao lại như vậy, làm thế nào để hết như vậy, viết nó ra giấy và xé nó đi, thậm chí nếu trong quá trình suy xét thấy mình có lỗi với ai đó điều gì đó thì giải quyết luôn!

Càng trốn tránh cảm xúc, cảm xúc càng đeo bám, đặc biệt là cảm xúc tiêu cực

Những lúc depressed thì mình hay nghĩ về những thứ có thể motivate mình như chuyến du lịch ngắn trong kì nghỉ sắp tới hoặc làm những thứ khiến mình cảm thấy nhẹ nhàng hơn (đi cafe nói chuyện với bạn bè hoặc đi xe máy ra những chỗ mình thích). Đó cũng là cách giúp mình học sống chung với nỗi buồn chứ không phải là tránh né nó, vì mình nghĩ "biết cách buồn" còn quan trọng hơn "biết cách làm mình vui nữa". Căn bản là những câu nói như "Đừng buồn nữa" nó khá vô dụng trong những lúc buồn á. Vậy nên thay vì nói những câu như vậy thì hãy tự tìm kiếm những thứ có thể làm mình vui hơn, và cũng có thể kể hết cho ai đó nghe nữa. Có thể người đó sẽ không làm gì giúp bạn được nhưng cảm giác có thể nói ra những thứ bị đè nén trong lòng sẽ vô cùng thoải mái đó, đảm bảo luôn.

Pascal có câu "hiểu được bài toán là giải được 50% bài toán". Kinh nghiệm bản thân của tôi luôn thấy mình giải quyết được rất nhiều nhờ phản biện lại chính câu hỏi của mình. Vì chúng ta đều hoạt động trên những thói quen, và chưa chắc các thói quen ấy đã tối ưu.

Có thật sự ta có thể "kiểm soát được tâm trạng" của mình không?

Khi bạn dùng từ "kiểm soát", ý của bạn là sự kiểm soát của một cô giám thị trong trường học với các học sinh, hoặc là của một người đốc công trong nhà máy với các công nhân? Đó là cách mình hiểu về thái độ bạn định dùng để đối xử với tâm trạng của bản thân. Bạn nghĩ nên như thế sao? Bạn có đồng ý là học sinh nên được quản lý một cách gắt gao theo kiểu phat xít hoặc các công nhân trong nhà máy đang làm một công việc thực sự hứng thú và họ yêu công việc hết mức?

Nếu trả lời là "yes" thì oke, bạn chỉ cần áp đặt nhiều kỉ luật và hình phạt hơn cho bản thân mình, theo kiểu Dracula sẽ xiên cọc những kẻ nổi loạn dám làm trái luật.

Còn nếu bạn vô tình nhận ra các phương pháp giáo dục kiểu mới khơi gợi sự chú ý tự nhiên của trẻ nhỏ hay công nghệ ngày càng tiến hóa sắp sửa thay thế các công việc chân tay của người công nhân thì bạn sẽ thay đổi lại từ "kiểm soát" đối với tâm trạng của bản thân mình.