Khủng hoảng danh tính là gì?

Có thể bạn đã từng nghe qua về cụm “Khủng hoảng danh tính” ở đâu đó và có thể mường tượng được ra. Nhưng nguồn gốc xuất hiện của “Khủng hoảng danh tính” đến từ đâu? Tại sao con người lại có những trải nghiệm mang tính cá nhân như vậy? Đó có phải là một trạng thái hay gặp ở tuổi thanh thiếu niên? Nếu như bạn không chắc chắn về vai trò và mục đích tồn tại của bạn trong cuộc sống này hoặc bạn cảm thấy mình không thật sự hiểu được bản thân thì có thể bạn đang gặp phải khủng hoảng danh tính.

Đã bao giờ bạn tự nghi ngờ về bản sắc (danh tính) của mình hay chưa?

Khủng hoảng danh tính là gì?

Khái niệm ban đầu xuất phát từ một nghiên cứu được phát triển bởi nhà tâm lý học Erik Erikson, người mà tin rằng việc hình thành nên danh tính là một trong những phần quan trọng nhất của đời người.

Khoảng thời gian chúng ta trải qua tuổi dậy thì là quan trọng nhất để phát triển một nhận thức về danh tính. Nhưng Erikson không cho rằng sự hình thành và phát triển danh tính được chỉ có ở tuổi thanh thiếu niên. Thay vào đó, danh tính là thứ gì đó thay đổi và phát triển trong suốt cả cuộc đời người vì như lẽ dĩ nhiên con người luôn phải đối mặt với những thử thách mới và đương đầu với nhiều trải nghiệm khác nhau.

Erikson băt đầu nghiên cứu về bản sắc từ thời thơ ấu. Ông sinh ra là người Do Thái Ashkenazi, luôn cảm thấy rằng mình là người ngoài cuộc giữa hai nền văn hóa. Những nghiên cứu sau này của ông về đời sống văn hóa giữa Yurok ở miền bắc California và Sioux ở Nam Dakota đã giúp thai nghén những ý tưởng của Erikson về phát triển bản sắc và khủng hoảng danh tính. Erikson mô tả những người trải qua một cuộc khủng hoảng danh tính là biểu hiện sự nhầm lẫn bản sắc cá nhân.

Ông mô tả danh tính là "ý thức chủ quan cũng như phẩm chất có thể quan sát được của sự tương đồng và tính liên tục, kết hợp với một số niềm tin vào sự tương đồng và liên tục đó của những hình ảnh mà thế giới chia sẻ chung". Là một phẩm chất vô thức, điều này thể hiện rõ ràng ở những người trẻ tuổi, người tìm kiếm bản thân mình cũng như cộng đồng nơi mình thuộc về.

Thuyết về trạng thái danh tính

Nhà nghiên cứu James Marcia đã mở rộng và phát triển dựa trên những ý tưởng ban đầu của Erikson. Theo Marcia và đồng nghiệp của ông, sự cân bằng nằm ở giữa danh tính và bối rối căn tính phụ thuộc vào việc chúng ta có chịu cam kết, bị gắn với danh tính đó hay không.

Marcia cũng phát triển một phương pháp để đo lường danh tính cũng như 4 trạng thái danh tính khác nhau. Phương pháp này nhìn vào 3 khía cạnh: vai trò xã hội, niềm tin và giá tri, và bản dạng giới.

Căn tính nhận sẵn là khi một người đã cố định danh tính của mình mà không cố khai thác thêm các danh tính khác.

Căn tính đạt thành đến với những cá nhân đã trải qua một vài khám phá về các nội tại khác nhau của bản thân và chọn 1 trong số đó.

Căn tính phân tán là khi không có một khủng hoảng danh tính hay sự cam kết kết nào. Những người có danh tính phân tán thường cảm thấy mình lạc lõng so với xã hội và không có ý thức về danh tính.

Căn tính trì hoãn là trạng thái khi mà một người chủ động tham gia khai phá các danh tính khác nhau nhưng chưa cố định được với cái nào.

Thuyết về 4 trạng thái dang tính của Marcus (Nguồn:Slideshare.net)

Nguyên nhân

Trong các bước về phát triển tâm lí của Erikson, khủng khoảng danh tính thường xảy ra ở tuổi thanh thiếu niên, khoảng thời gian mà mọi người vật lộn với cảm giác bối rồi khi danh tính đi ngược lại với vai trò.

Nhưng giờ đây thế giới phát triển và thay đổi ngày càng nhanh, khủng hoảng danh tính trở nên phổ biến hơn thời của Erikson. Những xung đột về nhận thức danh tính chắc chắn không chỉ xảy ra với thanh thiếu niên.

Mọi người thường cố trải nghiệm đa dạng, tạo ra thay đổi trong cuộc đời họ, bao gồm:

• Bắt đầu một mối quan hệ mới
• Kết thúc một mối quan hệ hoặc trạng thái hôn nhân
• Trải qua một sự kiện ảnh hưởng đến tâm lý
• Có con
• biết về điều kiện sức khỏe
• Mất đi người mình yêu thương
• Mất việc hoặc bắt đầu một công việc mới
• Chuyển đi nơi khác 

Khủng hoảng danh tính cũng hay xảy ra với những những người có bệnh về tinh thần, bao gồm chứng u uất, rối loạn lưỡng cực,...

Khủng hoảng căn tính không chỉ xảy ra ở độ tuổi thanh thiếu niên

Triệu chứng

Làm sao bạn có thể biết được liệu mình có đang gặp phải khủng hoảng danh tính hay không? Trong khi tất cả chúng ta đều tự hỏi bản thân mình là ai từ bao lâu nay, bạn có thể gặp phải khủng hoảng danh tính nếu bạn trải qua một thay đổi lớn hay bị áp lực trong thời gian dài và những câu hỏi dưới bắt đầu làm phiền lòng bạn.

Tôi đam mê điều gì?

Tôi tin vào điều gì?

Giá trị của tôi là gì?

Vai trò của tôi trong xã hội và mục đích sống là gì?

Tôi là ai? Câu hỏi này có vẻ chung chung, tùy thuộc vào những mối quan hệ của bạn, tuổi tác và sự nghiệp.

Có nhiều lý do tốt để bạn có thể vượt qua khủng hoảng danh tính. Các nhà nghiên cứu đã tìm ra rằng những ai có sự gắn bó mạnh mẽ với danh tính thường hạnh phúc hơn và khỏe mạnh hơn những ai không có.

Khám phá những khía cạnh khác nhau của bản thân trong cuộc sống, bao gồm cả vai trò của bạn ở nơi làm việc, trong gia đình, và trong một mối quan hệ lãng mạn, có thể giúp làm định hình rõ hơn danh tính cá nhân của bạn. Nhìn sâu bản thân để tìm ra những phẩm chất và đặc điểm làm nên con người bạn sẽ khiến bạn cảm thấy hạnh phúc của mình có cơ sở, cũng như những giá trị con người, sở thích và đam mê.