Học từ vựng tiếng Anh hiệu quả lâu dài

Bài viết ngắn này là từ câu trả lời của mình cho một câu hỏi liên quan đến phương pháp học từ vựng mình trả lời gần đây. Đây cũng là một đề tài nhiều người quan tâm, mình sẽ chia sẻ ở đây lại câu trả lời đó.

Về phương pháp cụ thể học sao để thuộc, mình cho rằng cách đúng nhất là phải tạo điều kiện cho bản thân gặp nó nhiều trong ngữ cảnh, và rồi tạo điều kiện để sử dụng nó, cái này có thể bàn sâu hơn ở một bài viết khác. Ở đây mình muốn nói đến con đường để việc học từ vựng trở nên hiệu quả hơn, nhất là về lâu về dài.

Câu trả lời ngắn gọn là: học từ nguyên (gốc từ) - etymology - khi học từ vựng.

Khi bạn hiểu được gốc từ, bạn hiểu được chính từ đó và vô số từ khác có liên quan trong tiếng Anh hay các ngôn ngữ khác. Điều này giúp bạn nhớ được lâu hơn, hiểu được sự liên hệ giữa vô số từ vựng, có "cảm giác" với tiếng Anh hơn và vì thế nên sẽ học thêm từ vựng liên quan dễ dàng hơn.

Thiết nghĩ giải thích nhiều cũng không dễ dàng chỉ ra cho bằng dùng ví dụ. Mình sẽ cho ví dụ 5 nhóm từ. Bạn có biết, những từ sau đây trong mỗi nhóm đều có liên quan đến nhau?

1. agent, agenda, agile, agitate, active, actor, action, actual, actuate, etc.
2. apparatus, compare, parachute, parapet, parasol, pare, parry, repair, reparation, separate, several, etc.
3. complacent, placable, implacable, placate, placid, plea, plead, pleasure, etc.
4. crescent, crescendo, concrete, decrease, excrescence, increment, accretion, accrue, crew, recruit, etc.
5. notice, notify, notion, notorious, reconnaissance, incognito, cognition, etc.

Trong 5 ví dụ trên, bạn chỉ cần học 1 từ trong tiếng Latinh cho mỗi nhóm thôi là bạn đủ hiểu để dễ dàng học vô số từ khác trong tiếng Anh hay thậm chí các tiếng khác mà có từ vựng có gốc từ nó. Cụ thể cho 5 ví dụ trên là: ago, paro, placeo, cresco, (cog)nosco trong Latinh

Tại sao mình lại chỉ chỉ ra những ví dụ gốc từ Latinh. Lý do vì tiếng Anh mượn từ vựng bên nhóm Rôman quá nhiều. Rất nhiều! Mình muốn nhấn mạnh điều đó!

Điều này không có nghĩa là nếu gốc từ không phải bên nhóm Rôman thì ta không nên học nó. Ví dụ trong câu trả lời gốc của mình có nói đến từ "hazard" từ gốc bên nhóm Anatolia, nhưng nếu hiểu gốc bạn sẽ hiểu nghĩa tại sao từ đó có nghĩa như thế này trong tiếng Anh, ngoài ra, bạn còn học được vô số từ vựng khác dễ dàng trong chính tiếng Anh và các ngôn ngữ khác mà có từ vựng mượn chung gốc này (ví dụ: azar trong tiếng TBN, hasard trong tiếng Pháp, hay hazard- trong tiếng Esperanto, vân vân).

Ví dụ nếu bạn nhắc đến phương pháp liên tưởng để học từ vựng, thì mình đã từng trả lời rằng nó có thể có tác dụng đối phó, nhưng về lâu dài thì không nên. Lý do liên tưởng thì bạn phải liên kết, mà mỗi từ vựng rời rạc bạn phải tạo một liên kết khác thì công việc đó là khá đồ sộ. Ngoài ra, các liên kết bạn tạo nó đi liền với "cảm giác" về mỗi từ vựng, và cảm giác của bạn có thệ trật hoàn toàn nếu bạn không hiểu gốc từ.

Bài viết có hơi vội, nhưng thực sự chủ đề và nội dung mình chia sẻ mình nghĩ là đáng bàn luận! Mong rằng sẽ có ích cho nhiều bạn!

NB: các ví dụ từ vựng trên mình lấy trong cuốn Wheelock's Latin cho nhanh. Dù mình có thể tự liệt kê các ví dụ khác, nhưng xin lỗi các bạn mình viết bài này hơi nhanh