Hệ Thống Chấm Điểm Công Dân Của Trung Quốc - Một Cái Nhìn Toàn Diện Và Khách Quan.
Hệ thống chấm điểm công dân hay còn gọi là hệ thống tính điểm tín dụng xã hội (SCS: Social credit system), được công bố lần đầu tiên tại Trung Quốc năm 2014. Đây là hệ thống đánh giá khổng lồ theo dõi và xếp hạng công dân nước này dựa trên những tiêu chí nhất định. Chương trình sẽ được triển khai trên toàn quốc từ năm 2020, tuy nhiên ở thời điểm hiện tại, nó đã được thí điểm ở các thành phố lớn (khoảng 6% dân số) với một mục đích tạo ra mạng lưới bao trùm cả quốc gia.
Video tóm tắt về hệ thống này được thực hiện bởi VTV24.
Ban đầu mỗi người đều có 1.000 điểm trong tài khoản. Hệ thống chấm điểm dựa theo cách tính thưởng - phạt. Nghĩa là những hành động tốt như tham gia các công việc tình nguyện, hiến máu, hiến tạng hoặc lao động gương mẫu sẽ được cộng điểm. Ngược lại, hệ thống sẽ trừ điểm nếu một người không có khả năng trả nợ, chậm thanh toán hóa đơn điện nước, vi phạm luật giao thông, hoặc bị kết án. Hệ thống sẽ công bố điểm theo tháng và xếp công dân vào 8 mức hạnh kiểm, từ AAA (công dân điển hình) đến D (công dân không đáng tin cậy).
1/ Lợi ích của hệ thống chấm điểm công dân :
Nếu điểm số của bạn ở mức cao, có thể quy đổi ra các phần thưởng như coupon giảm giá đến 12 USD cho dịch vụ giao thông công cộng, nhập viện mà không cần đóng tiền ký quỹ, được ưu tiên khi mượn sách ở thư viện hoặc gửi xe với phí rẻ hơn.
Ngoài ra cơ hội việc làm hoặc đăng ký trường học cho con cái cũng rộng mở. Tóm lại, điểm cao sẽ đồng nghĩa với việc các cá nhân có thể tiếp cận được với những phúc lợi xã hội và dịch vụ công tốt hơn.
Ngược lại nếu bạn có thang điểm cực thấp, sẽ bị áp đặt những điều luật sau : bao gồm cấm vay tiền, cấm đi máy bay, tàu tốc hành hoặc ở khách sạn hạng sang; ngoài ra, bạn cũng bị chặn con đường thăng tiến trong các doanh nghiệp nhà nước và không được phép kinh doanh trong các lĩnh vực thực phẩm và dược phẩm.
Những hành vi như này chắc chắn sẽ bị phạt, vì hệ thống camera đã giám sát mọi ngóc ngách của cuộc sống Trung Quốc.
Hiện có hơn 12 triệu người Trung Quốc có tên trong danh sách "đen" này.
Điều này sẽ tạo ra một xã hội công bằng hơn, nơi mọi hành động sai trái của bạn đều sẽ phải trả giá và giúp những người dân lương thiện sống tích cực hơn, góp phần cho sự phát triển chung của toàn xã hội.
2/ Những ý kiến trái chiều về hệ thống chấm điểm công dân :
Đầu tiên phải kể đến vấn đề minh bạch và gian lận, nếu nhà cầm quyền có toàn phần xử lý các dữ liệu công dân này, sẽ chẳng ai có thể đảm bảo không xảy ra những vụ "mua bán" điểm số, hoặc các cá nhân sẽ tìm cách trừ điểm những người đối địch với mình bằng quan hệ hoặc tiền bạc.
Dĩ nhiên chính phủ Trung Quốc cam đoan không bao giờ có chuyện như vậy xảy ra, nhưng đến chủ quyền biển đảo của nước khác, nhân quyền của thế giới họ còn xâm phạm thì có lẽ sẽ rất ít người tin vào điều đó.
Thứ hai : việc áp đặt điểm số lên trên từng cá nhân sẽ khiến họ luôn phải sống trong áp lực, một việc nhỏ nhất như bấm còi oto trong khu vực cấm hay hút thuốc nơi công cộng cũng có thể bị trừ điểm. Điều này thực chất không phải vấn đề với những công dân gương mẫu, nhưng những người dân còn kém ý thức thì quả là cực hình. Chẳng biết dồn nén cảm xúc lâu ngày có khiến họ bùng phát những hành động quá khích hơn ?
Thứ ba : Nhiều người lo lắng về quyền tự do cá nhân, quyền được phát triển bản thân, những sở thích hay đam mê của mình có thể bị ảnh hưởng. Thực chất hệ thống này KHÔNG áp đặt con người phải sống theo cách chính quyền muốn, bạn vẫn có thể làm gì tùy thích, miễn không vi phạm pháp luật hay làm tổn hại đến người khác là được.
Thứ tư : Cha mẹ điểm thấp, con cái cũng sẽ ảnh hưởng theo. Tại sao lại như vậy ?
Vì các công dân lớn tuổi họ thường bảo thủ, sống không cần công nghệ và bất chấp điểm số, họ cũng không còn sử dụng nhiều các dịch vụ tiện ích như vay tiền hay di chuyển công cộng nữa, điều này sẽ khiến họ dễ trở thành tầng lớp "bất trị" trong xã hội.
Nhưng nếu sự sai trái của họ khiến con cái không được học tại trường tốt, hay tiếp cận với phúc lợi thì sẽ là "đòn mạnh" khiến họ phải thay đổi và sống gương mẫu hơn. Tuy nhiên những đứa trẻ không hề có tội, và chúng cũng không đáng phải chịu hình phạt thay cho người khác, kể cả đó là cha mẹ của mình.
3/ Trung Quốc là nước đầu tiên chấm điểm công dân ?
KHÔNG ! thực ra việc đánh giá tín nhiệm cá nhân đã được áp dụng trên toàn thế giới hàng chục năm nay chứ không riêng gì Trung Quốc. Chỉ là theo một hình thức khác mà thôi. Đơn cử là hệ thống Credit Card ở Mỹ :
Thẻ tín dụng ( Credit Card ) là loại thẻ cho phép bạn “vay tiền” của ngân hàng để tạm thời sử dụng, khi tài khoản Ngân hàng của bạn đang không đủ tiền để chi tiêu. Giới hạn tiêu của bạn sẽ là một hạn mức nhất định nào đó theo quy định của Ngân hàng.
Ngoài ra thẻ Credit Card cũng là một "thang điểm" mà chính phủ sẽ căn cứ vào đó "đối đãi" với bạn một cách hợp lý.
Hầu hết người dân Mỹ đều dùng thẻ tín dụng ( vì nó không bắt buộc ) và đều vay nợ dưới các hình thức như vay học phí, vay mua nhà, mua xe…Chính vì thế, chính phủ Mỹ xây dựng một hệ thống tín dụng để theo dõi và kiểm soát hành vi tiêu dung , lịch sử vay nợ của người dân để từ đó đánh giá mức độ tin cậy của người vay.
Nếu bạn luôn trả nợ đúng hạn, quản lý nợ tốt và không trả thiếu, trả chậm thì bạn sẽ được xếp vào hạng có uy tín tín dụng tốt (good credit) Uy tín tín dụng ảnh hưởng đến mọi mặt cuộc sống của người dân Mỹ từ việc nhỏ như ký hợp đồng điện thoại, internet hay hợp đông thuê nhà, họ sẽ kiểm tra điểm tín dụng của bạn để đánh giá xem bạn có đủ điều kiện để sử dụng dịch vụ hay thuê nhà hay không.
Khi bạn mua bảo hiểm xe, họ sẽ kiểm tra điểm tín dụng của bạn để xác định mức đóng bảo hiểm, điểm tín dụng càng thấp thì mức bảo hiểm càng cao. Khi bạn muốn vay mua xe, mua nhà điểm tín dụng sẽ là mấu chốt để các ngân hang và tổ chức tín dụng xác định hạn mức cho vay và mức lãi suất.
Nếu điểm tín dụng của bạn thấp thì số tiền bạn được vay sẽ thấp và mức lãi suất sẽ bị đẩy cao. Sử dụng thẻ tín dụng đều đặn và đúng cách sẽ giúp bạn tích lũy điểm tín dụng và mang lại nhiều lợi ích cho cuộc sống lâu dài tại Mỹ sau này.
Ngay cả ở Việt Nam, nếu bạn có nợ xấu , tức là vay nhưng chậm chi trả, ở bất cứ ngân hàng nào, thì xin chia buồn : thông tin cá nhân của bạn sẽ phủ sóng toàn bộ hệ thống tài chính của cả nước, lúc này bạn chỉ có vay xã hội đen thôi.
Vì vậy các bạn đừng nghĩ nước ta hay thế giới chưa có hệ thống chấm điểm công dân. Mặc dù về hình thức khác nhau nhưng cơ chế đều là đánh giá cá nhân theo hành vi và ứng xử của họ với xã hội.
Chẳng qua Trung Quốc họ làm nghiêm túc hơn, triệt để hơn, không chỉ đánh mạnh vào tài chính của cá nhân mà còn liên quan đến mọi khía cạnh của cuộc sống như học hành, sử dụng dịch vụ công cộng và phúc lợi xã hội...
Cuối cùng, bạn nghĩ sao về chính sách này của Trung Quốc? hãy để lại bình luận nhé !
Nguồn : Trường Vũ.
Lang thang
Phan Văn Tiến
Quan trọng là cần minh bạch và làm bảo mật thật tốt, hacker vào sửa lung tung cái là loạn hết xã hội.