Giáo dục sớm có phải là dạy trước chương trình học?

NGND.PGS.TS.BS Nguyễn Võ Kỳ Anh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu giáo dục phát triển tiềm năng con người – IPD, Phó Chủ tịch Hội Giáo dục chăm sóc sức khỏe cộng đồng Việt Nam, cho rằng: Giáo dục sớm là bước đột phá của khoa học giáo dục. Nó tác động, dẫn dắt, bồi dưỡng, phát triển tiềm năng cho trẻ trong thời kỳ thai nhi đến sáu tuổi. Đây là cơ hội vàng, duy nhất để phát triển tiềm năng con người. Quá trình giáo dục được tiến hành sớm trong giai đoạn trí tuệ con người phát triển nhất (thời kỳ mẫn cảm), nên nó mang lại những ảnh hưởng sâu sắc nhất.

Cũng khẳng định vai trò quan trọng của giáo dục sớm, PGS.TS Trần Thành Nam, Chủ nhiệm Khoa Các Khoa học Giáo dục (Trường ĐH Giáo dục), đồng thời đưa ra 4 quan điểm sai lầm về giáo dục sớm. Theo đó, chuyên gia này nhấn mạnh: Đầu tiên, giáo dục sớm không phải là giáo dục thiên tài hay thần đồng. Nhiều cha mẹ mong muốn con mình có những tài năng đặc biệt ngay từ sớm, thúc đẩy con phát triển sâu về một lĩnh vực nào đó từ nhỏ một cách cưỡng ép. Điều này khiến trẻ gặp nhiều áp lực và đôi khi không những không phát triển mà còn làm mất đi những cảm xúc của trẻ ở lĩnh vực đó.

Bên cạnh đó, giáo dục sớm không nhằm trang bị nhiều kiến thức khi trẻ còn bé. Tiếp thu kiến thức là một quá trình diễn ra trong suốt cuộc đời con người và càng trưởng thành, việc tiếp thu kiến thức diễn ra ở cả bề rộng và chiều sâu. Bộ não của trẻ cũng cần có những “khoảng trống” nào đó để chuẩn bị cho việc học kiến thức trong tương lai. Nếu chúng ta bằng mọi cách lấp đầy kiến thức ngay từ sớm sẽ làm trẻ bị nhồi nhét, “tắc nghẽn” kiến thức, từ đó tạo ra sự ức chế, căng thẳng về tâm lý trong cuộc sống. Mặt khác, trẻ nhỏ có sức chịu đựng và khả năng nhất định nên không thể cứ có kiến thức là bắt trẻ phải học tất cả. Kiến thức cần phù hợp với sự phát triển tâm sinh lý của lứa tuổi.

Giáo dục sớm cũng không phải là ép tất cả các trẻ đều phát triển như nhau, theo một khuôn mẫu. Mỗi đứa trẻ có những năng lực riêng, đặc biệt là nền tảng sinh học. Với trẻ nhỏ lại càng phải quan tâm hơn đến những năng lực chuyên biệt và giúp cho năng lực ấy phát triển một cách tự nhiên nhất. Vì vậy, chúng ta không nên ép tất cả trẻ nhỏ đều phải phát triển như sau, phải học và đạt được kết quả như nhau.