Dương Vân Nga và nỗi oan ngàn năm chưa gột sạch.

Trong suốt bề dày lịch sử của sử Việt, có những sự kiện mà ranh giới đúng-sai , phải-trái rất mơ hồ và được đời sau nhìn nhận dưới những góc nhìn phiến diện, chủ quan, nhất là những sự kiện có liên quan đến vận mệnh đất nước. Hồ Quý Ly là một nhà cải cách đại tài hay là một tên nghịch thần chỉ chầu chực cướp ngôi? Cuộc chuyển giao quyền lực ở giai đoạn Lý- Trần là một quy luật tất yếu của lịch sử hay là sự cướp ngôi của nhà Trần và Lý Chiêu Hoàng- nữ hoàng đế duy nhất của sử Việt đáng thương hay đáng trách? Những mâu thuẫn, tranh cãi ấy luôn xuất hiện trong lịch sử và đời sau luôn có những câu trả lời cho riêng mình. Ban đầu khi biết đến cuộc thi Thiên Nam Nữ Kiệt, mình định viết bài về nhân vật Lý Chiêu Hoàng, nhưng ngẫm lại, liệu cuộc hôn nhân đã được sắp đặt sẵn như thế, Lý Chiêu Hoàng dẫu có phản đối thì có thoát ra được bàn tay quyền lực của dòng họ Trần và đất nước có chuyển giao quyền lực yên bình như thế không? Không, không hề. Lý Chiêu Hoàng chỉ là một con tốt nhỏ trong toàn bộ bàn cờ của dòng họ Trần, bà không chủ động quyết định việc nhường ngôi, không cách này hay cách khác nhà Trần cũng sẽ nắm quyền lực của đất nước Đại Việt. Chỉ duy nhất một trường hợp người phụ nữ nắm vai trò quyết định trong việc chuyển ngôi, đó chính là hoàng hậu Dương Vân Nga.

Năm 979, nước Đại Cồ Việt đại tang. Vị vua uy quyền có công dẹp loạn 12 sứ quân, vị vua xưng hoàng đế đầu tiên ở Việt Nam băng hà cùng con trai trưởng Đinh Liễn sau 11 năm trị vì. Theo chính sử, một viên quan tên Đỗ Thích, một tối nằm mộng thấy sao rơi vào miệng, tưởng rằng mình đã đến thời cơ làm vua, nên giết chết cả 2 cha con Đinh Hoàng Đế. Thế nhưng gần đây, một số nhà nghiên cứu lịch sử lại cho rằng Đỗ Thích không phải là thủ phạm. Nhà giáo Hoàng Đạo Thúy cho rằng, Đỗ Thích chỉ là tên hoạn quan, chức vụ hèn mọn, không hề có uy tín hay vây cánh trong triều đình. Bề trên Đỗ Thích còn có Lê Hoàn, Đinh Điền, Lưu Cơ,... đều nắm những chức vụ quan trọng trong triều đình, giỏi cả văn lẫn võ. Nói tóm lại, Đỗ Thích không có lí do gì để giết vua. Người duy nhất có khả năng giết vua lúc bấy giờ chỉ có thể là Lê Hoàn.

Lê Hoàn lúc bấy giờ là Thập đạo tướng quân, nắm trong tay quyền lực và binh lính. Dương Vân Nga lại đang trong cuộc tranh giành quyền lực với các hoàng hậu khác nên có thể bà đã cấu kết cùng Lê Hoàn, cốt để tìm chỗ dựa cho đứa con nhỏ Đinh Toàn. Sau khi Đinh Tiên Hoàng mất, đất nước rơi vào cảnh rối loạn, nhà Tống tranh thủ cơ hội xâm chiếm nước ta. Dương Thái Hậu lúc đó có 2 lựa chọn : một là giữ ngôi vàng cho vị vua trẻ thơ Đinh Toàn, giữ Lê Hoàn làm phó vương, để ông dẹp loạn quân Tống rồi sau này sẽ tính đến chuyện triều đình. Hai là, như chúng ta đã biết, bà khoác áo long bào cho Lê Hoàn- người sau này trở thành chồng bà, cùng các quần thần đồng lòng hô “ Vạn tuế”.

Việc bà trao long bào cho Lê Hoàn là một sự kiện gây tranh cãi rất nhiều mỗi khi được nhắc đến. Người ta có thể xem bà là một người phụ nữ có tầm nhìn xa trông rộng, đặt vận mệnh đất nước lên hàng đầu hoặc người ta có thể đánh giá bà là một người đàn bà lăng loàn, phản nghịch, trao ngai vàng cho ngoại tộc rồi cùng nhau xưng vương.Theo mình, không có lí do gì để Dương Vân Nga trao ngai vàng cho Lê Hoàn chỉ vì bà thích nắm quyền lực, tư lợi cá nhân. Hơn ai hết, bà hiểu rõ một người phụ nữ thời bấy giờ khi không giữ đức hạnh sẽ phải chịu điều tiếng như thế nào, mà bà lại là vợ vua, vết nhơ sẽ lưu đến muôn đời. Giữa cảnh đất nước đang rối ren, điều cần thiết nhất là phải tìm một người đứng đầu, một người có thể dẹp sạch thù trong, giặc ngoài và bà đã chọn Lê Hoàn. Dẫu biết trước mình phải chịu sự chỉ trích đến từ ngàn đời sau, bà vẫn giữ nguyên lập trường của mình vì đất nước, vì nhân dân. Phải chăng người đời đã quá khắt khe khi buộc một người phụ nữ phải làm tròn 2 trách nhiệm : giữ nước và giữ vẹn tròn đức hạnh?

Các nhà Nho và sử gia trước đây lên án rất gay gắt Dương Vân Nga, họ dùng những từ ngữ như “thông dâm, dâm dật, hổ thẹn…”. Nhân dân khi làm đền thờ, tô pho tượng Dương thái hậu, nhưng mặt pho tượng tô đỏ. Theo truyền thuyết dân gian thì việc tô mặt đỏ thể hiện sự ngượng ngùng của người đàn bà thờ hai đời chồng, một Hoàng hậu thờ hai đời vua. Ở vùng đất Hoa Lư, Ninh Bình, mỗi năm đến giỗ Đinh Tiên Hoàng, nhân dân đều lật tượng của bà lên và đánh mười roi! Thật bất công với một nhân vật lịch sử! Bà không đáng phải chịu nhiều điều tiếng của người đời đến thế!

Tượng Dương hậu trong đền thờ tại Hoa Lư

Để kết thúc, mình xin gửi tới các bạn những câu thơ tóm tắt cuộc đời bà. Mong rằng những người phụ nữ cả quá khứ lẫn tương lai đều được trân trọng và đánh giá đúng về công lao, đừng để những đạo lý Nho giáo là những vết mờ lịch sử che lấp đi những giá trị thực sự của một con người:

"Hai vai gồng gánh hai Vua

Hai triều hoàng hậu, tu Chùa Am Tiên

Theo chồng đánh Tống bình Chiêm

Có công với nước, vô duyên với đời..."