Đứa con "gánh nghiệp"

Cừu đen là chú cừu sinh ra với bộ lông màu đen, trái ngược hoàn toàn với những con cừu có màu trắng thông thường. Chú cừu này có màu lông khác biệt giữa đàn chỉ vì gen lông đen là gen lặn so với lông trắng. Từ xa xưa, lông cừu đen thường khó để nhuộm và cũng chưa có thuốc nhuộm trắng cho len đen nên những con cừu đen được xem là kém giá trị, chúng thường bị bán cho các lò mổ để làm thịt.

Còn cừu đen (black sheep) trong gia đình dùng để nói tới những thành viên lập dị, thường có những hành động và quyết định tồi tệ, khác những thành viên khác và không được coi trọng trong gia đình. Những con “cừu đen” này thường bị xem là của nợ, bị xa lánh, hắt hủi, chê bai thương tiếc dù đôi khi họ sở hữu cá tính và tài năng hơn người. Đó có thể là người đã phạm phải tội ác, đã có những hành động trái đạo đức, trái pháp luật khiến cho gia đình phải xấu hổ về họ. 

Ngày nay, có nhiều quan điểm cho rằng một thành viên nổi loạn, tai tiếng, ương ngạnh, bốc đồng, rất khó kiểm soát là cừu đen và họ đang phải gánh nghiệp cho cả gia đình mình. Thậm chí có người tin rằng mình đang gánh nghiệp nên mọi người phải có trách nhiệm chăm sóc mình... Thực ra, kết luận này quả là hồ đồ khi họ tin rằng người này gánh nghiệp cho người kia. Theo góc nhìn của Đạo Phật thì có biệt nghiệp và cộng nghiệp, không có chuyện ai gánh nghiệp cho ai. Nếu khẳng định là có gánh nghiệp thì giải thích thế nào cho những gia đình tất cả những người con của họ thành đạt? Vậy ai đang gánh nghiệp?

Nghiệp tức đã gây nhân thì có kết quả tương xứng, và quả đến sớm hay muộn khi hội đủ nhân duyên, hội đủ điều kiện. Nghiệp là năng lực, là hành động từ những suy nghĩ rồi phát xuất ra lời nói có cố ý, cố tâm, được lặp đi lặp lại nhiều lần, lâu ngày trở thành thói quen. Do đó, nghiệp là do ta toàn quyền, không ai có thể ban phước giáng họa và định đoạt, sắp đặt, mà chính ta là chủ nhân của bao điều họa phúc. Theo Phật, sinh tử phiền não của mỗi người, đều phải dựa vào công năng tu hành của chính bản thân để đạt được giải thoát. Cho dù thân thiết như cha mẹ, anh em, cũng không thể thay thế cho nhau được. Giống như khi ăn cơm, mình ăn mình no, không ai có thể ăn thay cho mình được.

Nếu bạn dành thời gian tìm hiểu: Vì sao chúng ta đầu thai làm con bố mẹ mình, bạn sẽ biết rằng do cộng nghiệp mà chúng ta trở thành bạn bè, người thân, anh em, vợ chồng, con cái của bố mẹ,... tức là chúng ta gặp nhau ở cõi này là do nghiệp tương đồng, là chính do việc cá nhân chúng ta làm chứ không phải là để gánh nghiệp, hay trợ nghiệp cho ai cả. Vì thế không có chuyện mình xuất hiện trong nhà nào thì làm nhà đó gặp may hay vì mình mà nhà đó suy đồi, chỉ là vô tình trùng hợp lúc ta xuất hiện cũng là lúc nghiệp chung của tất cả mọi người tốt lên hoặc xấu đi mà thôi.

Những gì tạo nên con người ta ở hiện tại đều có tác nhân từ hoàn cảnh là một phần và phần lớn là do cách ta phản ứng lại với nó. Những thành viên nổi loạn, tai tiếng, ương ngạnh, khó kiểm soát vì những điều này xuất phát từ những vết thương lòng từ tuổi thơ của chúng. Dù vô tình hay cố ý, chúng đều nhận định rằng không nhận được sự quan tâm và yêu thương từ bố mẹ. Từ đó, chúng cố gắng thu hút sự quan tâm bằng việc nổi loạn nhưng càng như thế chúng càng thấy mình không được yêu thương, coi trọng như một người anh,chị,em nào đó của mình. Từ tâm lý, góc nhìn có phần tiêu cực này của họ càng khiến tình hình tệ hơn. Nếu họ không tự cứu lấy mình thoát ra khỏi vòng luẩn quẩn này thì lớn lên họ luôn mặc cảm bởi suy nghĩ rằng không ai đối xử công bằng với họ, cuộc sống này bất công, họ là người duy nhất chịu thiệt thòi. Những người còn oán thán số phận, oán thán bố mẹ, anh em mình đã gây ra cho cuộc sống của mình những gì chỉ phản ánh góc nhìn tiêu cực của họ mà thôi. Vì thế, chúng ta không nên sai lầm khi cổ xúy cho suy nghĩ này, thay vào đó hãy giúp họ sống tích cực, có trách nhiệm hơn với bản thân, với lời nói, quyết định của mình.

Có thể tạm hiểu rằng, những người này không chịu hoặc chưa đủ giác ngộ để tu tâm, lại luôn đổ lỗi cho hoàn cảnh, rất đáng thương hơn là đáng trách. Họ là những người thiếu thốn tình cảm, do đó chỉ dùng tình thương để hóa giải chứ không thể dùng sự kỷ luật, khuôn phép như những người khác. Sự thật là chỉ những người tin rằng cừu đen là người chịu bất hạnh thì mới có cuộc sống bất hạnh, vì đơn giản cuộc sống này do chính bạn tạo ra, bạn nghĩ thế nào nó sẽ hình thành như thế.

Trong khi đó, không ít những người có tư duy khác biệt đã vượt qua khó khăn, trở ngại để trở thành người thành công rực rỡ trong xã hội. Đơn giản như những chú cừu lông đen ngày xưa chỉ dùng để giết thịt thì hiện tại, lông cừu đen đã trở thành một mặt hàng vô cùng giá trị trong ngành công nghiệp thời trang và ngày càng có nhiều nông trại chỉ nuôi toàn cừu đen. Hoặc vô số loài cây cảnh chỉ nhờ khác biệt vì sự biến dị, có gen trội khác biệt so với cùng loài lại vô tình có giá trị cao ngất ngưởng, không có gì so sánh được.

Vậy đấy, cùng là cừu đen nhưng có người chọn hạnh phúc, có người không, không có ai có quyền chọn lựa giúp bạn, nếu cuộc đời vứt cho bạn quả chanh sao không vắt thành cốc nước chanh? Điều mà "những con cừu đen trong gia đình" cần thay đổi chính là suy nghĩ của chính mình. Rằng bạn không làm gì sai, bạn có quyền lựa chọn điều gì nên nghe và không nên nghe, không có trách nhiệm làm hài lòng tất cả mọi người.

Nếu nơi nào khiến bạn cảm thấy không thể hòa nhập, đơn giản vì bạn có suy nghĩ khác họ mà thôi, hay bạn không thể hòa hợp với các thành viên trong gia đình, không hành xử như các anh chị em khác hay đơn thuần không chọn nghề nghiệp mà ba mẹ đã chọn và sống với đam mê của mình thì điều đó chẳng có gì là sai trái. Nếu tư duy, cách thể hiện của ta có phần khác biệt vì bạn là chính bạn, không phải ai cũng dễ dàng hiểu bạn vì mọi người chỉ tạm hiểu những gì theo số đông, theo vốn hiểu biết cơ bản của họ mà thôi. Nhưng hãy biến chúng thành sáng tạo, thành thứ có giá trị, bạn đã có lợi thế để thành công mà bạn không biết khai thác đấy chứ.

Vì thế, thành công hay thất bại là do bạn hoàn toàn quyết định, không ai khác ngoài bạn là người nắm giữ số phận của bạn, bất kể hoàn cảnh hiện tại của bạn là như thế nào.