Đôi điều muốn nói

Đọc lại Núi xanh nay vẫn đó, mình chú ý đến việc liên lạc giữa vua Thái Đức với phái đoàn Charles Chapman tới Đàng Trong vào năm 1778. Thái Đức đã hai lần đề nghị liên minh với người Anh, nhờ cậy họ “giúp cho một số tàu chiến, và để trả lại thì ông sẵn lòng nhường cho họ mảnh đất nào họ thấy thích hợp để trú đóng". Có thể nói trong cuộc chiến Tây Sơn-Trịnh-Nguyễn; các bên đều mong muốn nhận được sự ủng hộ cũng như áp dụng, tiếp thu những thành quả có được từ phương Tây. Những đội quân, những chiếc tàu chiến hay kỹ thuật tổ chức quân sự sẽ là yếu tố giúp sức vô cùng quan trọng để lật ngược tình thế giữa các lực lượng. Nếu đánh giá đề nghị của Nguyễn Nhạc với điều khoản trong Hoà ước Versailles 1787 thì những điều kiện trao đổi với Chapman dường như còn dễ dàng hơn cả Hoà ước Versailles khi sẵn sàng nhường cho người Anh một vùng đất tuỳ ý để họ mua giúp tàu chiến, hỗ trợ quân sự. Nhưng sau đó chính Chapman đã chọn đề nghị chính phủ Anh giúp đỡ Nguyễn Ánh khôi phục lại cơ nghiệp dòng dõi chính thống của mình nhưng điều đó đã chẳng thể thành hiện thực. Và sau này, giám mục Bá Đa Lộc và nước Pháp đã nhìn ra những lợi ích to lớn ấy; để rồi từ đây mở đầu một mối quan hệ đầy những biến động giữa nước Pháp và xứ Đàng Trong.