Đòi đất Lưỡng Quảng và chuyện cầu hôn

 Mấy hôm nay thấy mọi người bàn tán xôn xao vụ Lưỡng Quảng với cầu hôn nên xin nói vài lời. Mong muốn lấy lại đất Lưỡng Quảng của Quang Trung liệu có hay không khi đối thủ của ông chính là nhà Mãn Thanh cùng vị vua Càn Long nổi tiếng với tư duy chinh phục bình định. Đại Thanh lúc này đang ở trong giai đoạn thịnh trị bậc nhất của Khang-Càn thịnh thế; Càn Long sẽ chẳng vì lý do gì mà đem đất Quảng Tây làm quà hôn lễ-việc xưa nay chưa từng có rồi để cho Quang Trung có thể tự ý đem quân chiếm lấy Lưỡng Quảng. Hơn vậy Quảng Tây vốn là vùng biên cảnh trọng yếu của Trung Hoa, đâu có thể dễ dàng cắt cho kẻ khác dến vậy. Đại Việt mới bước đầu yên ổn; trái phải trước sau đều có những thế lực phân chia thì người anh hùng áo vải sao đã có thể lo đến chuyện lấy đất. Đại Việt thời Quang Trung; Bắc có tàn dư nhà Lê🏳, Trung có Tây Sơn Vương Nguyễn Nhạc🏴, Nam còn lực lượng quân Gia Định🚩; như vậy liệu đã được coi là thống nhất chưa⚔. Cả ba thế lực này không mạnh bằng Quang Trung và tất nhiên ông có thể dẹp yên; nhưng đất nước còn cái loạn phân tranh cát cứ, lòng người Nam Bắc vẫn li tán thì sao đã có thể đi đánh rồi xin đất người; trong đã thế, ngoài sao yên trị, dẫu chiếm được Quảng Tây mà mầm lửa loạn bên trong vẫn cháy âm ỉ thì rồi chuyện gì sẽ xảy ra? Việc xin đất Lưỡng Quảng mà bấy lâu chúng ta vẫn luôn tự hào về lòng tự tôn và ý thức chủ quyền vốn dĩ không được ghi nhận bởi trong các tài liệu ngoại giao giữa hai nước Việt-Thanh giai đoạn này còn lưu trữ đến ngày nay đều không thấy ghi chép cũng như những ý chính mình đã đề cập phía trên. 

 Riêng chuyện cầu hôn con gái vua Càn Long là có thực và đang được xúc tiến thì vua Quang Trung đột ngột băng hà. Trong tác phẩm Bang giao hảo thoại của Ngô Thì Nhậm đã tìm thấy ba văn kiện quan trọng liên quan đến việc này là Đề đạt biểu, Thỉnh hôn biểu và Trần tình biểu do phía ta soạn thảo. Tuy vậy, nếu sự việc thành công thì Quang Trung sẽ chỉ có thể lấy một người trong Hoàng tộc nhà Thanh bởi các Công chúa con vua Càn Long đến lúc đó ngay cả nàng nhỏ nhất cũng đã được gả cho con trai Hoà Thân-Đệ nhất sủng thần của Càn Long.