Đọc Sử có giúp ích cho chúng ta rèn luyện đào sâu óc phán đoán?

Như chúng ta cũng thấy, cũng biết, và cũng hiểu, Lịch Sử là những việc đã qua, học Sử là học những bài học của quá khứ. Tuy nhiên, như cụ Thu Giang Nguyễn Duy Cần có nói, thì Lịch Sử được nhiều người viết lại, thuật lại, một cách không được khách quan, không hoặc chưa đúng với sự thực đã xảy ra. Cho nên nói học/đọc Lịch Sử giúp ta hiểu được những tài liệu đã qua, để từ đó hiểu hiện tại và dự bị cho tương lai là điều không khả thi. Nhất là khi những chứng cứ mà con người đưa ra thường vô cùng mỏng manh, thậm chí là các chứng cứ do các sử gia từ thế kỷ này đến thế kỷ kia để lại, nhiều khi cũng chỉ là những chứng cứ không sao tin cậy được.
Vì lẽ đó mà với những “bài học lịch sử", chúng ta lại càng phải nên thận trọng. Những sự kiện lịch sử thường chỉ có giá trị của những tài liệu lịch sử mà thôi, chứ tự nó ít có ý nghĩa để dùng làm bài học lắm. Chẳng qua, những bài học lịch sử ấy chỉ có giá trị với những học sinh đang trong giai đoạn học hành thi cử lấy điểm, buộc phải ngâm nga tụng đọc từ ngày này qua ngày khác, tháng này sang tháng nọ... mà thôi.
Nếu bạn đọc Sử, học Sử với tâm thế để tìm ra từ nơi đó một bài học nào đó, thì có thể nào tìm được không, khi mà thực tế những sự kiện lịch sử tự nó không thể bảo đảm rằng nó là một chân lý bất di bất dịch, mà giá trị của nó còn phụ thuộc vào các nhà viết sử?
Làm gì có những bài học lịch sử ngoài những sự kiện lịch sử được thuật lại theo ý chí chủ quan của người viết?
Làm gì có cái gọi là "Lịch sử vị lịch sử”?
Viết Sử sao cho thật đúng với thực tế, rất khó. Và những bài học của cuộc đời trong quá khứ (nếu có) cũng khó có thể nào giúp ta giải quyết được những vấn đề rất phức tạp của thời buổi hiện tại này. Thời xưa là thời của cung tên đao kiếm; còn thời nay, là thời của... bom nguyên tử, vũ khí hạt nhân, tên lửa các kiểu. Áp dụng được chăng?
Có một câu thế này mà mình rất thích: "Tương lai đâu phải là quá khứ tái diễn lại." Không biết của ai. :D
Vậy đọc/học Sử có giúp ích cho chúng ta rèn luyện đào sâu óc phán đoán không? Có! Ít nhất là nó giúp ta có thể tự hỏi, tự đưa ra những nhận định:

• Ai thuật lại chuyện đó?
• Người thuật lại chuyện đó có thuật lại rõ ràng câu chuyện chăng? 
• Người đó có thể tin cậy được không?
• Người đó có phải là người hay quả quyết suông những chuyện vu vơ, và họ làm thế là để thích ra mặt, sành chuyện hơn người không?
• Người ấy có quyền lợi gì để dối mình hay dối người chăng?
• ... 

Thực ra, để học/đọc Sử đúng, chúng ta cần phải biết tỉnh táo khi tiếp nhận thông tin. Những điều kẻ khác mang lại cho ta toàn là những điều mà họ muốn cho ta thấy như họ. Bởi vậy, ta phải phân biệt cẩn thận cái nào là “sự thực”, cái nào là “phán đoán” hay “phỏng đoán". Những câu chuyện xưa khởi đầu bằng câu: “Xưa kia, có tích rằng...” hay “Có kẻ nói rằng...” đều không thể tin là sự thực được. Những câu chuyện do thiên hạ đồn, nhưng không biết đích xác là của ai đều là những câu chuyện chúng ta không nên tin vội. Tất nhiên, là ở đời cũng có bao nhiêu chuyện có thật mà rất vô lý, lại cũng có không biết bao nhiêu chuyện rất hợp lý lại không có thật. Khoa học chưa phải đã đạt đến mục đích cuối cùng của nó và vẫn phải đang dò dẫm tìm kiếm những huyền ảo vi diệu của tạo hóa. Cho nên cũng không thể bỏ qua câu nói rất hay này của Diêm Thiết Luận: “Vì không trông thấy mà cứ không tin thì cũng như con ve sầu không biết tuyết”. :3
Ấy là rèn luyện óc phán đoán của bản thân vậy!
Cá nhân bạn thường đọc Sử như thế nào? Đọc và tin ngay? Hay đọc để nghi ngờ? Nếu tin, bạn có áp dụng những bài học từ quá khứ ấy cho hiện tại và tương lai? Và nếu nghi ngờ, bạn có tự đặt ra nghi vấn cho bản thân tự tìm kiếm tài liệu, chứng cứ để đối chiếu?