Đi muộn và sự trả giá...

Mấy ngày gần này bên lề đủ thứ chuyện liên quan đến kỳ thi THPT Quốc gia 2021, người ta đang xàm vờ nờ về việc 1 bạn học sinh não cá vàng, đến ngày thi mà còn vì lí do abc gì đó đến muộn và không tham gia thi được môn thi buổi chiều. Nghĩ cũng tội, dư luận mạng lại được dịp nổi lên những đấu đá cà khịa, người thì bênh bạn trẻ bảo rằng đây là cuộc thi cả đời nên chấm chước cho bạn thi đợt 2; người thì k bênh cho rằng bạn nên thi vào năm sau, nếu cho bạn thi đợt 2 thì công bằng nào cho mấy bạn cũng chỉ vì 1 phút nông nổi quay phao hay nhờ mẹ post mạng xin đáp án mà có nguy cơ bị cấm thi 2 năm, vân vân và sao sao...

Đứng ngoài hóng mấy kèo drama ấy theo kiểu Tọa sơn trông hổ đấu, tôi bất giác nhớ đến câu chuyện về 1 đồng chí khác quyền cao chức trọng hơn, có vị thế hơn một bạn học sinh, nhưng cũng chỉ vì đi muộn mà tiền đồ sự nghiệp bỗng chốc đi vào ... lòng đất. Đó là câu chuyện Điền Nhượng Thư chém Trang Giả chấn chỉnh ba quân mà trong Sử Ký, ngài Tử Trường đã ghi chép:

"Cuối đời Tề Cảnh công, nước Tần đánh các đất A Chân; nước Yên xâm phạm đất hà Thượng. Quân Tề bị đánh bại. Cảnh Công lo lắng. Ánh Anh bèn tiến cử Điền Nhương Thư, nói:

- Nhương Thư tuy là đứa con vợ mọn của họ Điền nhưng người này về mặt văn thì có thể làm cho dân chúng theo mình; về mặt võ thì có thể làm cho quân địch sợ uy. Xin nhà vua thử dùng xem.

Cảnh Công cho mời Nhương Thư, cùng bàn việc binh. Cảnh Công rất thích Nhương Thư, cho làm tướng quân cầm binh chống lại quân Yên và quân Tấn. Nhương Thư nói:

- Thần vốn là kẻ thấp hèn được nhà vua cất nhắc từ nơi làng xóm lên giữ địa vị ở trên các đại phu. Sĩ tốt chưa theo, trăm họ không tin; người không có tiếng tăm, uy quyền ít. Xin nhà vua cho một người tôi yêu của nhà vua, được cả nước quý trọng để làm giám quân như thế mới được.

Cảnh Công bèn nghe lời cho Trang Gải đến. Sau khi từ giã nhà vua, Nhương Thư hẹn với Trang Giả:

- Sáng ngày mai vào lúc mặt trời đứng bóng thì họp ở cửa quân doanh.

2. Nhương Thư ruổi ngựa đến quân doanh trước, sai đặt một cái đồng hồ nước và dựng dưới một cái cột gỗ để làm nêu nhìn bóng mặt trời, đợi Giả. Giả vốn là người kiêu ngạo xuất thân nơi quyền quý, cho rằng mình cầm đầu quân lại làm giám quân cho nên không vội vã. Thân thích bạn bè tiễn đưa ông ta, giữ ông ta ở lại uống rượu. Mặt trời đã đứng bóng mà Giả vẫn chưa đến. Nhương Thư bèn vật ngã cây gỗ làm nêu,d dổ nước trong đồng hồ ra đoạn vào duyệt hàng ngũ điều khiển quân đội, nêu cao kỷ luật. Sau khi ban bố kỷ luật xong, đến chiều Trang Giả mới đến. Nhương Thư hỏi:

- Tại sao đến muộn?

Giả xin lỗi đáp:

- Thân thích bà con tiễn đưa tôi, cho nên đến chậm.

Nhương Thư nói:

- Làm tướng, một khi đã nhận mệnh lệnh là quên nhà, khi coi kỷ luật của quân ngũ thì quên cha mẹ, khi nghe tiếng trống đánh gấp thì quên thân mình. nay quân địch xâm nhập sâu, trong nước nhốn nháo, sĩ tốt phơi bày ở nơi biên giới, nhà vua nằm không ấm chiếu, ăn không biết ngon, tính mệnh trăm họ đều treo ở ông, tại sao lại nói chuyện tiễn đưa nhau?

Bèn gọi người coi việc pháp luật trong quân ngũ, hỏi:

- Theo phép quân, hẹn mà đến muộn thì thế nào?

Người kia nói:

- Bị tội chém.

Trang Giả hoảng sợ, sai người ruổi ngựa báo với Cảnh Công, xin nhà vua cứu cho. Người kia ra đi, chưa về kịp thì Trang Giả đã bị chém để nêu gương cho ba quân. Tướng sĩ trong ba quân đều run sợ.

3. Mã về sau, Cảnh Công sai sứ giả cầm cờ tiết đến tha cho Giả. Sứ giả phi ngựa vào trong quân doanh. Nhương Thu nói:

- Viên tướng đã ở trong quân ngũ thì có khi không nghe theo lệnh nhà vua.

Và hỏi người coi việc pháp luật trong quân ngũ:

- Ở trong quân doanh không được phi ngựa! Nay sứ giả phi ngựa thì thế nào?

- Đáng chém.

Sứ giả hoảng sợ. Nhương Thư nói:

- Sứ giả nhà vua không thể giết.

Bèn chém cái cây gỗ ở bên trái thành xe và con ngựa đi bên trái trong số ba con ngựa để nêu gương cho ba quân. Nhương Thư bảo sứ giả trở về báo, sau đó mới cho quân ra đi..."

Vừa chém tướng làm gương, cùng cố kỷ luật, Nhượng Thư vừa chăm lo đời sống thăm hỏi binh sĩ, từ đó thu phục được nhân tâm tướng sĩ, thúc đẩy sĩ khí cao ngất, tạo tiền đề cho việc xuất trận diệt địch, đánh đuổi ngoại xâm, thu lại đất đại bị mất. Tề Quốc lại được bảo toàn...

Thế đấy, người ta đi muộn có tý mà bị cắt đầu làm bóng, bạn học sinh đi muộn chỉ là năm sau thi lại tính ra càng chắc kiến thức và không hề gì..

Theo Sử Ký Tư Mã Thiên, Tư Mã Nhượng Thư liệt truyện