Đặng Tiến Thự - Trịnh Căn: Song lang nhà Trịnh

Có một nhân vật thú vị của lịch sử Việt Nam là Đặng Tiến Thự.

"Bao giờ chợ Chúc hết người,
Sông Ninh hết nước, Đặng này hết quan"

Anh chàng này có vẻ đẹp trai, body chuẩn, được nhận xét là "có tướng long hổ", "phong tư dĩnh ngộ", văn võ song toàn, dòng dõi nhà Trần. Đặng Tiến Thự cái gì cũng bá, đặc biệt là bắn cung trên lưng ngựa, và đã sáng tác bài ca xạ kỵ để dạy quân lính.

Đặng Tiến Thự lại là anh rể của chúa Trịnh Căn. Nguyên hồi trẻ Trịnh Căn bị tống giam vì phạm lỗi, được bà chị ruột giấu đem về nhà nuôi. Ở đây Trịnh Căn và Đặng Tiến Thự gặp gỡ, song lang rất quý mến nhau. "Có thể coi đó là nghĩa quân thần và bằng hữu".

Nhà Nguyễn dù có thái độ thù địch với nhà Trịnh cũng phải nhận xét giai đoạn ông giữ Nghệ An:

"Tiến Thự ở trấn, chính sự chuyên giữ giản dị, thanh tịnh nên trong hạt được yên vui"

Trịnh Căn sau đó phải lên đường Nam tiến trong một thử thách khó nhất trong đời: giành lại Nghệ An từ tay hai siêu danh tướng bách chiến bách thắng Chiêu Vũ và Thuận Nghĩa, đẩy lùi họ về cửa biển Nhật Lệ trong lần duy nhất chúa Nguyễn nuôi mộng thôn tính Đàng Ngoài.

"Thái Bảo Phú Quận công Trịnh Căn giỏi mưu hùng đoán, trấn phục lòng người, cho nên ngăn chặn ác nghịch lúc manh nha, tiêu diệt giặc cướp khi hung dữ, khiến cho lòng người không lay, nước nhà yên tĩnh"

P/s: Đặng Tiến Thự là ông nội của Đô đốc Đặng Tiến Đông nhà Tây Sơn, theo vua Quang Trung đánh trận Đống Đa.