Công nghệ đã thay đổi cách chúng ta nuôi dạy con như thế nào?

Nuôi dạy một đứa trẻ là một công việc không hề dễ dàng, thậm chí với nhiều người nó còn là một kỳ công. Có rất nhiều bằng chứng cho thấy các bậc cha mẹ hiện nay nuôi con không giống với phụ huynh thời xưa, hay nói cách khác, so với vài thập kỷ trước đó, ngày nay chúng ta đa phần là bị chi phối bởi cách nuôi dạy con rất… công nghệ.

Việc thường xuyên tiếp cận với các phương tiện truyền thông xã hội có thể khiến các bậc cha mẹ tự cảm thấy áp lực và rồi tự vấn lương tâm cách làm thế nào để nuôi dạy một đứa con trở nên hoàn hảo, nhưng đồng thời nó cũng cung cấp các phương tiện trực tuyến nơi họ có thể tìm kiếm những lời khuyên và những biện pháp hỗ trợ tuyệt vời.

Hãy thử quan sát xung quanh mà xem, ngày nay các bậc cha mẹ thường chọn cách nào để chơi với con của mình? Có phải là cho chúng nó tự chơi với các thể loại màn hình máy tính bảng, điện thoại di động, tivi màn hình phẳng,… thay vì trực tiếp chơi trò chơi bịt mắt bắt dê, rồng rắn lên mây, hay những trò chơi vận động ngoài trời… với chúng? Có phải là cách cha mẹ chơi với con của mình ngày nay không giống như cách mà ông bà đã chơi với họ cách đây vài thập kỷ?

Tại sao lại như vậy?

Phải chăng là do ngày nay, cha mẹ và cả con trẻ đều bị ảnh hưởng quá nhiều bởi môi trường và xu hướng xung quanh, khi mà thời đại bây giờ là thời đại của công nghệ và chúng thì cứ liên tiếp được cập nhật và cải tiến không ngừng?

Việc này có đáng để chúng ta thực sự lưu tâm?

Công nghệ đã thay đổi cách cha mẹ nuôi dạy con cái như thế nào trong suốt 20 năm qua?

Truyền thông xã hội có thể khiến cha mẹ phải quyết định... 2 lần!

Truyền thông xã hội khiến phụ huynh bị “mất khả năng phân tích” và khó đưa ra những quyết định quan trọng. Ảnh: Sattalat phukkum/Shutterstock

Truyền thông xã hội có thể tác động đến trẻ em và nó cũng có thể gây ảnh hưởng lên cha mẹ bằng cách khiến họ cảm thấy như có ai đó đang theo dõi và đánh giá mọi thứ mình đang làm.

Tiến sĩ, bác sĩ nhi khoa Harvey Karp – tác giả cuốn sách bán chạy The Happiest baby on the Block (Em bé hạnh phúc nhất khu phố) cho biết, thường xuyên quan sát những góc nhìn được lý tưởng hóa hay bóng bẩy hóa về việc cha mẹ nên làm gì trên truyền thông xã hội có thể khiến cha mẹ nghiêm túc đặt vấn đề về những lựa chọn hay quyết định của mình.

“Nhiều bài chia sẻ trực tuyến thậm chí có thể khiến các “tân” phụ huynh không tin rằng họ đang “làm đúng”, đến mức khiến họ mất đi khả năng phân tích mỗi khi bước vào một cuộc thảo luận nào đó về cách nuôi dạy con, dẫn đến việc không biết đâu là quyết định tốt nhất, thông minh nhất, và đạo đức nhất về tất cả mọi thứ, chẳng hạn như có nên cho con đi tiêm chủng hay không, hay việc nên hay không nên cho con cái ngủ chung giường với cha mẹ…", Karp chia sẻ. Kết quả là, họ có thể thay đổi quyết định của mình chỉ vì "trên mạng người ta nói làm thế này mới đúng!".

Ngày nay, một số cha mẹ có xu hướng trở thành "bạn thân" với con của mình

Một số chuyên gia nghĩ rằng trở thành bạn thân với con giúp chúng hạnh phúc hơn. Ảnh: Don Arnold/Getty

Những ngày này, khả năng rất cao là bạn sẽ nhìn thấy rất nhiều cha mẹ đăng ảnh con cái họ lên mạng xã hội kèm với dòng chú thích: "Người bạn thân nhất của tôi". Nhưng một số chuyên gia lại cho rằng việc làm này đối với một số cha mẹ không thực sự là việc làm lý tưởng. Và, việc liên tục “show” ra cho thiên hạ biết mối quan hệ thân mật giữa cha-con/mẹ-con thực sự là không có ý nghĩa gì. Thậm chí, việc nhiều cha mẹ hành động như bạn bè thay vì cha mẹ đúng nghĩa với con cái mình chẳng qua là vì họ cảm thấy tội lỗi khi dành thời gian cho công việc nhiều hơn dành cho con của mình mà thôi. Họ nghĩ rằng nếu làm như vậy, con họ sẽ thấy hài lòng và được an ủi. Có cha mẹ còn nghĩ, việc trở thành bạn thân của con thay vì trở thành người có thẩm quyền thường xuyên dạy bảo hay khắt khe với chúng, sẽ khiến chúng cảm thấy vui vẻ hơn rất nhiều.

Bên cạnh đó, cha mẹ cũng mong đợi được tham dự phần lớn vào đời sống cá nhân của con mình

Điều này cũng có thể làm cho lịch trình của cha mẹ trở nên bận rộn hơn. Ảnh: Pixabay

Một số chuyên gia lập luận rằng trong thế giới ngày nay, các bậc cha mẹ tham gia vào cuộc sống của con mình nhiều hơn trước đây, dù họ vẫn đã đang sử dụng các hệ thống trực tuyến để theo dõi điểm thi hay thực hiện các cuộc gọi đường dài với con mình. Và điều này cũng có nghĩa là trẻ em không còn có cảm giác “độc lập tự do hạnh phúc” như chúng đã từng có.

Việc làm này rất có thể được xuất phát từ việc cha mẹ thấy cần thiết phải thiết lập nên các quy tắc và quy định mà họ cần phải làm theo để có được “quyền” của mình, hay nói cách khác là mang đến cho họ cảm giác họ đang nuôi dạy con "đúng đắn".

Thực tế, hành động này của cha mẹ được rất nhiều người đồng tình. Họ cho rằng phụ huynh được khuyến khích là nên can dự vào cuộc sống của con mình nhiều hơn nữa. Sự trỗi dậy của thế hệ phụ huynh trực thăng (helicopter parents) – chỉ các ông bố bà mẹ luôn lởn vởn như chiếc trực thăng xung quanh con cái để giám sát và bảo vệ chúng một cách thái quá – cho thấy, ngày nay có những bậc cha mẹ dường như là lo chung nỗi lo của con mình, vui chung với niềm vui của con mình, như hình với bóng. Điều này có thể có tác dụng với những bạn thanh thiếu niên sắp bước vào khoảnh khắc quan trọng của cuộc đời mình (như thi vào một trường đại học, hay sắp cưới chồng/vợ chẳng hạn), vì chỉ có những thời khắc đó, chúng mới cần đến sự giám sát và kèm cặp của phụ huynh. Còn lại thì, ai mà chẳng muốn được tự do.

Ngày nay, các bậc cha mẹ có vẻ dễ dàng hơn khi muốn theo dõi con mình

Bạn có thể tìm thấy vị trí của con mình dễ dàng chỉ với một nút bấm. Ảnh: REUTERS/Hazir Reka

Tìm ra vị trí của con không phải lúc nào cũng đơn giản và có thể khiến nhiều bậc cha mẹ đổ mồ hôi hột vì lo lắng. Nhưng đó là thời của 20 năm về trước, còn bây giờ thì...

Nhờ điện thoại thông minh và công nghệ hiện đại, một phụ huynh với tính thận trọng của mình hoàn toàn có thể theo dõi sát sao mọi hoạt động của con mình. Việc làm này có thể "mang lại sự an tâm" cho những phụ huynh có xu hướng lo lắng thường xuyên về con cái của mình.

Ngày nay, cha mẹ cần chú ý nhiều hơn đến những “hấp thu trực tuyến” của con mình

Trẻ em ngày nay có internet đồng hành mọi lúc mọi nơi. Ảnh AP/Yuri Kageyama

Tiến sĩ Rick Capaldi, một nhà trị liệu tâm lý gia đình tại Nevada cảnh báo, mọi người, đặc biệt là các bậc làm cha làm mẹ cần nhận ra rằng trẻ em hiện nay đang phải đối mặt với những nguy hiểm và thách thức vô cùng nghiêm trọng từ môi trường Internet, chẳng hạn như đe doạ/khủng bố trực tuyến. Và không ai trong chúng ta biết được mức độ ảnh hưởng khủng khiếp mà nó gây ra lên tinh thần trẻ như thế nào, bởi nhiều thập kỷ trước, Internet vẫn còn hạn chế, chưa xâm nhập sâu vào đời sống của chúng ta. Việc phải theo dõi chặt chẽ quá trình truy cập internet của con mình có thể là một thách thức lớn, tuy nhiên, trẻ em dành nhiều thời gian “nhìn chằm chằm” vào màn hình máy tính/điện thoại di động hơn những gì chúng ta có thể tưởng tượng. Chúng hấp thụ lượng thông tin từ Internet có thể nói là đáng kinh ngạc, đôi khi vượt quá tầm kiểm soát của cha mẹ. Và hậu quả từ việc làm này là khủng khiếp, nếu chúng ta không nhanh chóng kiểm soát.

Ngày nay, cha mẹ đang dần mất kết nối với con cái của mình

Cha mẹ phải có trách nhiệm đảm bảo cho con luôn cảm thấy được sự có mặt của mình. Ảnh: Pixabay

Tất cả thời gian chúng ta dành ra chỉ để chúi mặt vào màn hình tivi/điện thoại/máy tính bảng,… có những tác động rất tiêu cực, mà nghiêm trọng nhất chính là việc chúng ta, các bậc làm cha làm mẹ dần mất kết nối với con cái của mình.

Một trong những giải pháp cho việc này chính là, cha mẹ cần phải chăm chỉ hơn trong việc thực hành và làm mẫu cho sự hiện diện của mình trước con cái. Sự quan tâm bao giờ cũng có tác dụng tích cực, nhất là trong việc nuôi dạy con cái. Cha mẹ không chỉ nghe con mình nói gì, bày tỏ gì, mà còn phải xem cả trải nghiệm của chúng, giúp chúng tăng cường trí thông minh cảm xúc để chúng có thể học cách tự điều chỉnh những suy nghĩ và cảm xúc của mình trước những biến cố của cuộc đời.

Áp lực “Mọi thứ phải thật sự hoàn hảo” trên mạng xã hội

Quan niệm mọi thứ phải thật sự hoàn hảo trước khi xuất hiện trên các phương tiện truyền thông xã hội có thể làm cho cuộc sống hàng ngày của chúng ta căng thẳng hơn rất nhiều. Ảnh: Jason DeCrow/AP

Truyền thông xã hội gây áp lực lớn cho trẻ em, đồng thời cũng khiến phụ huynh cảm thấy bất ổn. Nhiều người luôn sống với cảm giác căng thẳng chỉ vì muốn mọi thứ phải được hoàn hảo, đặc biệt là “sự hoàn hảo không thực tế” trên mạng xã hội. Họ muốn những khoảnh khắc gia đình riêng tư một khi đã được đưa lên “sân khấu công cộng” là mạng xã hội, thì ít nhất nó phải khiến người ta trầm trồ.

Việc làm này quả thực rất… phí thời gian. Nhưng ngày nay, đa phần chúng ta đều có xu hướng trải nghiệm cuộc sống với niềm vui được người khác “like” và “share” cùng những màn bình luận, thả tim, haha đầy cảm xúc không biết lúc nào là chân thành lúc nào là thảo mai xí mụi.

Ngày nay, nhiều cha mẹ chọn đặt con trước các thể loại màn hình thay vì cho con ra ngoài vui chơi

Phần lớn không gian vui chơi của trẻ em ngày nay là ở trong nhà. Ảnh: Pixabay

20 năm trước, có thể không có gì bất thường khi để con bạn tự vui chơi ngoài trời hàng giờ liền. Nhưng chỉ trong vài năm qua, nhiều bậc cha mẹ đã thay đổi quan niệm về những gì con cái họ có thể và không thể làm và đã tập trung vào "các hoạt động bên trong", tức cho chúng chúi mặt vào màn hình máy tính/tivi/điện thoại thông minh,…

Theo đó, trẻ em ngày nay chỉ cần trên (thậm chí dưới) 8 tuổi là đã được tiếp cận với các phiên bản màn hình và công nghệ khác nhau. Mặc dù phần lớn công nghệ ngày nay có thể mang tính giải trí giáo dục và mang lại nhiều giá trị tích cực, nhưng nó đồng thời cũng khiến cơ thể bị trì độn bởi việc cứ ngồi một chỗ.

Trong một số trường hợp, việc hạn chế vui chơi ngoài trời có thể khiến trẻ gặp khó khăn trong việc nuôi dưỡng cảm xúc độc lập hoặc cảm thấy không thoải mái khi tự mình ra ngoài đối mặt với thế giới.

Với mức độ tiện lợi mà công nghệ ngày nay mang lại, cha mẹ cũng dễ dàng hơn khi ghi lại những khoảnh khắc đáng nhớ với con mình.

Phụ huynh ngày nay không nhất thiết phải có một chiếc máy ảnh với một cuộn phim. Ảnh: Flickr/Kevin Dooley/C.C. by 2.0

Thật may mắn cho các bậc cha mẹ ngày nay khi chỉ cần là một người có một chút xíu am hiểu về công nghệ là đã có thể thực hiện được bao nhiêu việc. Chỉ với một chiếc điện thoại thông minh có camera, họ có thể dễ dàng chụp và ghi nhớ mọi khoảnh khắc đặc biệt với con cái mình. Thậm chí, với một chiếc di động, bạn hoàn toàn có thể ghi lại cuộc sống của một em bé từ mới sơ sinh cho đến khi bước vào đại học. Máy ảnh cơ hay kỹ thuật số trong thời đại ngày nay ư? Xưa rồi Diễm!

Cha mẹ ngày nay có nhiều cộng đồng/nhóm để hướng đến hơn so với trước đây.

Với sự xuất hiện của nhiều diễn đàn trực tuyến, việc tìm kiếm lời khuyên trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Ảnh: iStock

Sở hữu một mạng lưới trực tuyến không phải lúc nào cũng là điều tồi tệ đối với các bậc cha mẹ, bởi nó có thể mang lại cho họ nhiều nền tảng hơn và cho phép họ kết nối với những phụ huynh khác cũng đang có những mối quan tâm giống họ. Chính Internet đã tạo ra một không gian để các bậc phụ huynh cùng nhau chia sẻ, an ủi, hỗ trợ và hướng dẫn lẫn nhau, và điều này có thể là vô cùng quý giá đối với bất kỳ ai cảm thấy cô đơn hoặc lạc lõng trong khi nuôi dạy con cái.

Lược dịch (có phóng tác thêm bớt) từ

Bạn nghĩ sao về cách nuôi dạy con cái trong thời đại công nghệ ngày nay?