Có con rồi học làm cha mẹ, hay học làm cha mẹ rồi có con?

Nếu ai đó tin rằng một con người cần được trang bị đầy đủ các kỹ năng, kiến thức trước khi đảm nhận thiên chức làm cha - mẹ, thì tôi có thể tự tin vỗ ngực tôi đã làm điều đó từ tuổi thiếu nhi.

Nếu ai đó cho rằng cha mẹ - con cái là một mối quan hệ phụ thuộc và định nghĩa lẫn nhau, tức là có con rồi mới có cha/mẹ, thì tôi cũng khẳng định mình đã sẵn sàng cho một quá trình liên tục phản tư và tham chiếu từ chính đứa con của mình.

Hình ảnh người cha - mẹ đã liên tục hình thành và được biểu đạt xuyên suốt quá trình phát triển và vận động của tôi, từ công việc, các mối quan hệ tình cảm, đến học sinh, bạn bè của mình. Nhưng cuối cùng tôi nhận ra, việc trở thành một người cha, người mẹ tốt không khác mấy với việc trở thành một con người tốt. Các hình thức và cấp độ của những thao tác chăm sóc, hỗ trợ, và tôn trọng tất nhiên khác nhau giữa hai tư thế này, nhưng nhìn chung đều được xây dựng dựa trên một bộ phẩm chất, tư duy, kĩ năng, và tri thức nhất định.

Thưc ra mà nói, "tốt" trong một "người cha/mẹ tốt" hay "con người tốt" quả không thể thoát ra khỏi những tiêu chí và giới hạn nhất định trong đạo đức và tính vị nhân dù tôi vẫn tôn trọng một phổ các khả thi rộng và đa dạng hơn. Tuy nhiên, dù cái "tốt" ở đây là gì, tôi tin rằng tiến trình để một con người thực hành và theo đuổi nhằm chạm đến cái "tốt" đó không thể thiếu khả năng làm chủ và sự tự do trong tâm trí và tâm hồn mình. Thậm chí để cái khả năng này cũng trải qua một tiến trình mâu thuẫn, phản tư, thực hành, và củng cố nhất định chứ chẳng phải là những điều kiện có sẵn từ đầu.

Trở thành một người cha, người mẹ tốt, là trở thành một con người tốt. Mà để trở thành một con người tốt, đó là một cố gắng không ngừng và không có điểm kết thúc. Nhưng điều duy nhất chúng ta có thể chắc chắn là ta có thể chọn điểm khởi đầu cho hành trình đó tại mọi thời điểm mà mỗi người tự mình nhận ra tầm quan trọng của nó.

"Cha mẹ có trước hay con cái có trước?" Chẳng phải cũng không khác mấy với câu hỏi "Tôi nhận ra và cố gắng trở thành người tốt lúc nào?"