Cơ chế thần kinh - nội tiết của trạng thái stress?

Kích thích gây stress tác động trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương, trong đó có não bộ và tủy sống. Tủy sống sẽ phát ra các xung động thần kinh chạy đến các hạch giao cảm và phần tủy của tuyến thượng thận. Các tận cùng thần kinh của hệ giao cảm và phần tủy của tuyến thượng thận tiết ra Adrenalin. Adrenalin vào máu và được phân bố đến các cơ quan trong cơ thể. Ở đó Adrenain kết hợp với các thụ cảm thể của nó và gây ra phản ứng tăng nhịp tim, tăng huyết áp, làm tốt việc cung cấp máu cho các cơ quan, hoạt hóa hệ thần kinh trung ương. Phản ứng tăng huyết áp chống trả lại tác nhân gây stress thường xảy ra trong vòng 15 đến 20 phút kể từ khi lâm vào trạng thái stress. Ngoài ra, Adrenalin còn tạo ra năng lượng cho cơ thể bằng cách huy động Glucose từ gan và các mô mỡ. Đồng thời với quá trình trên, các xung động thần kinh cũng truyền đến các phần khác của não bộ trong đó có vùng dưới đồi. Những xung động này sẽ hoạt hóa hệ thống vùng dưới đồi – tuyến yên – tuyến thượng thận. Vasopression tích trữ trong tuyến hậu yên được huy động vào phản ứng làm co mạch và tăng huyết áp. Lần tăng huyết áp này thường xảy ra khoản 40 đến 45 phút kể từ khi co thể bị stress. Đồng thời vùng dưới đồi tiết ra CRH, TRH và một số chất khác có tác dụng hạt hóa hệ thần kinh giao cảm. Các chất TRH và CRH được chuyển xuống tuyến yên để gây tiết ACTH và TSH. ACTH theo máu đến phần vỏ tuyến thượng thận gây tiết các hormon thuộc nhóm Corticoid còn TSH theo máu đến tuyến giáp và gây tiết Thyroxin. Tuyến cận giáp cũng được hoạt hóa do tác động của hệ giao cảm và Adrenalin. Trong pha báo động có sự tăng lên của Parathormon của tuyến cận giá. Parathormon trong máu tham gia vào các phản ứng nhằm cung cấp năng lượng cho cơ thể. Tuyến tùng tăng hoạt động trong pha thích nghi để duy trì các phản ứng thích nghi của cơ thể thông qua việc tiết các hormon như Serotonin và Melatonin. Tất cả các hormon được các tuyến nội tiết trên đây tiết ra đi theo máu đến các cơ quan, các mô và thúc đẩy quá trình diễn ra ở mức tế bào, tăng chuyển hóa và giải phóng năng lượng nhằm giúp cơ thể thích ứng.