Chế Lan Viên - Nhà thơ phong phú bậc nhất trong nền thơ Việt Nam hiện đại

- "Này, em trông một vì sao đang rụng;

Hãy nghiêng mình mà tránh đi, nghe em!"

(Đêm tàn, Chế Lan Viên)

Nhân bắt gặp lại hai câu thơ buồn... rụng nụ của nhà thơ Chế Lan Viên trong Đêm tàn, hai câu thơ mà như người ta phân tích là Chế Lan Viên đã coi "vòm trời kia bất quá cũng chỉ là một bóng cây, và các vì tinh tú cũng chẳng khác gì một trái ổi". Vì sao là một trái ổi nên mới "rụng", và những vì sao rụng trong một "vũ trụ vô tận mong manh như một cánh phù dung" khiến những người đang yêu vì phải né tránh cái rơi rụng của các tinh cầu, nên "dáng đi của họ có vẻ nghiêng nghiêng, nếu không muốn nói rằng như vệt nắng xiên khoai..."...

Chẳng mấy khi mình lại đọc thơ của một ai đó mà lại thấy có hứng. Hứng buồn. Và cả cái hứng của việc tìm tòi để biết người ta như thế nào. Mặc dù đã từng được học về ông ở thời trung học, và được nghe nhắc đi nhắc lại nhiều lần cho đến về sau, về đến tận bây giờ, nhưng dường như mình chẳng còn nhớ gì về ông. Chẳng nhớ, chẳng biết một chút thông tin gì. Ngoài việc ông chắc chắn là một nhà thơ... lớn cùng với 2 câu thơ bất hủ trong Tiếng hát con tàu:

"Khi ta ở, chi là nơi đất ở

Khi ta đi, đất đã hoá tâm hồn!"

Nhân dịp này, mình cũng xin đóng góp vào #tinh hoa việt nam một số thông tin về ông qua Infographic dưới đây:

Cái sọ người

Này chiếc sọ người kia, mi hỡi!

Dưới làn xương mỏng mảnh của đầu mi

Mi nhớ gì, tưởng gì trong đêm tối?

Mi trông mong ao ước những điều chi?

Mi nhớ đến cảnh pháp trường ghê rợn

Sọ muôn người lần lượt đuổi nhau rơi?

Hay mi nhớ những đêm mờ rùng rợn

Hồn mi bay trong đốm lửa ma trơi?

Có tìm chăng, những chiều không tiếng gió

Của người mi thi thể rữa tan rồi?

Có tưởng lại mảnh hồn mi đau khổ

Đang lạc loài trong Cõi Chết xa xôi?

Hỡi chiếc sọ, ta vô cùng rồ dại

Muốn riết mi trong sức mạnh tay ta!

Để những giọt máu đào còn đọng lại

Theo hồn ta, tuôn chảy những lời thơ

Ta muốn cắn mi ra từng mảnh nhỏ!

Muốn điên cuồng nuốt cả khối xương khô!

Để nếm lại cả một thời xưa cũ

Cả một dòng năm tháng đã trôi xa!

Mộng

Ta vừa thấy bóng Nàng trên cỏ biếc

Suối tóc dài êm chảy giữa dòng trăng

Ta vừa nghe giọng sầu bi tha thiết

Của Chiêm nương gờn gợn sóng cung Hằng

Mộng tàn rồi! Bóng người Chiêm nữ ấy

Biết tìm đâu, lòng hỡi, dưới trăng ngà!

Trên trời cao dòng Ngân kia lặng chảy

Thấy cùng chăng tha thiết bóng Xiêm qua?

Ta lặng lẽ nhìn ra ngoài cửa Tháp

Cả đêm nay vì sao buồn man mác!

Ngàn lau vàng hoa trắng ngập bao la

Vẳng đâu đây, rùng rợn dưới trăng mờ

Tiếng xương người mạnh va sườn quách gỗ

Rùng rợn như… tiếng vỡ sọ dừa ta!

Điệu Nhạc Điên Cuồng

Hầu ran nóng, lửa hồng bừng cháy mắt

Máu hồng tươi lay vỡ cả thành tim

Ðâu điệu nhạc điên cuồng ta khao khát

Chẳng vang lên tràn ngập suối trăng êm?

Ðem mau đây, chiếc sọ dừa ứ huyết

Chiếc xương khô rợn trắng khí tinh anh!

Và rót mau trong hồn ta tê liệt

Những nguồn mơ rồ dại, hỡi yêu tinh!

Ta sẽ nhịp khớp xương lên đỉnh sọ

Ta sẽ ca những giọng của Hồn Ðiên

Ðể máu cạn, hồn tàn, tim tan vỡ

Ðể trôi đi ngày tháng nặng ưu phiền!

Ðể hưởng lấy một giờ không tục lụy

Ðể uống vào một phút chết say sưa!

Nhạc trần gian khôn vui hồn quạnh quẽ

Rượu trần gian gây nhớ vết thương xưa

Những Sợi Tơ Lòng

Tôi không muốn đất trời xoay chuyển nữa

Với tháng ngày biền biệt đuổi nhau trôi

Xuân đừng về! Hè đừng gieo ánh lửa!

Thu thôi sang! Ðông thôi lại não lòng tôi!

Quả đất chuyển giây lòng tôi rung động

Nỗi sầu tư nhuần thấm cõi Hư Vô!

Tháng ngày qua, gạch Chàm đua nhau rụng

Tháp Chàm đua nhau đổ dưới trăng mờ!

Lửa hè đến! Nỗi căm hờn vang dậy!

Gió thu sang thấu lạnh cả hồn thơ!

Chiều đông tàn, như mai xuân lộng lẫy

Chỉ nói thêm sầu khổ với ưu tư!

Tạo hoá hỡi! Hãy trả tôi về Chiêm quốc!

Hãy đem tôi xa lánh cõi trần gian!

Muôn cảnh đời chỉ làm tôi chướng mắt!

Muôn vui tươi nhắc mãi vẻ điêu tàn!

Hãy cho tôi một tinh cầu giá lạnh

Một vì sao trơ trọi cuối trời xa!

Ðể nơi ấy tháng ngày tôi lẩn tránh

Những ưu phiền, đau khổ với buồn lo!

Mồ Không

Và xương khô, và sọ dừa, và thịt nát

Và hơi âm rờn rợn của yêu tinh

Loài người đã mang đi qua mộ khác

Để lòng ta trống trải khí thiêng linh

Thôi vắng bặt từ nay bao giây phút

Mà tiếng cười ghê rợn dậy vang mồ!

Mà hơi khóc rung dài giây gió lướt

Mà thời gian náo động cõi Hư Vô!

Hồn ma ơi! Hồn ma ơi! có nhớ

Nơi mi hằng chôn gửi hận Trần Gian?

Nơi đã khô của mi bao máu đỏ

Bao tủy nồng, nào trắng với xương tàn?

Mi có biết rồi đây trong những buổi

Mà sao sa rung chuyển đáy mồ không

Mà nắng chếch huyệt sâu um cỏ dại

Ta buồn thương, nhớ tiếc, với trông mong?

Hồn ma ơi! Trong những đêm u tối

Mi tung mây về chân trời vòi vọi

Hãy mau nghiêng cánh lại ở bên mồ

Phủ lòng ta say đắm chút hương mơ!

Lời của mồ không:

Ở đâu rồi, người nhớ mong yêu tưởng

Mà phách hồn vừa ôm ấp trong tay?

Quá xa xôi phút giây chan chứa mộng!

Vỡ tan rồi! cốc rượu ứa hơi say!

Nàng hỡi Nàng! trên tay ta là mộ trống

Trong lòng ta là huyệt bỏ, với trong hồn

Là mồ không lạnh lùng sương giá đọng

Toàn khổ đau, sầu não với lo buồn!

Hãy cho ta lúc vui trên tay khác

Một chút Thương an ủi tấm lòng đau

Như hồn ma, trong khi về mộ khác

Còn đôi hồi dừng cánh viếng mồ sâu

Tạo Lập

Trời hỡi trời! Hôm nay ta chán hết

Những sắc màu hình ảnh của Trần Gian!

Thịt bại rồi, nhãn quan đà lả mệt

Thú điên cuồng ao ước vẫn khôn ngăn!

Ta nhắm mắt mặc yên cho Hiện Tại

Biến dần ra Dĩ Vãng ở trên mi

Thay đổi rồi vẫn còn thay đổi mãi

Không gian kia còn lúc chuyển thiên đi!

Nhắm mắt lại cho cả bầu bóng tối

Mênh mang lên, bát ngát tựa đêm sâu

Cho hồn phách say sưa trong giả dối

Về cõi âm chờ đợi những bao lâu

Cho từng sóng quỷ ma dần hiển hiện

Cho lời kêu, tiếng rú bật vang tai

Cho lăn lóc, hôn mê trong Ảo Huyễn

Lãng quên đi giây phút cảnh trần ai!

Cho hồn ta vụt bay lên vời vợi

Trong bóng đêm u ám của hàng mi

Kiêu ngạo rằng: “Đây là bầu thế giới

Tạo lập ra trong một phút sầu bi”

Đám Ma

Dưới hàng tre cao gieo làn bóng mảnh

Ánh đuốc mờ nhợt nhạt lạnh lùng soi

Chiếc hòm con êm đi trong sương lạnh

Người mẹ già nức nở lên đôi hồi

Ta lặng lẽ nhìn muôn sao tự hỏi

– Mảnh hồn ta tiêu diệt tự bao giờ?

Mà trong chiếc hòm con kia u tối

Có phải chăng thi thể của người ta?

Văng vẳng nghe trong không giới bao la

Một vì sao êm gieo lời đáp lại!

Tắm Trăng

Ta cởi truồng ra! Ta cởi truồng ra!

Ngoài kia trăng sáng chảy bao la

Ta nhảy vào quay cuồng thôi lăn lộn

Thôi ngụp lặn trong ánh vàng hỗn độn

Cho trăng ghì, trăng riết cả làn da

Ai cởi dùm ta? Ai lột dùm ta?

Chưa lõa lồ thịt còn nằm trong da!

Chưa trần truồng óc còn say trong ý!

Trăng chưa lấp đầy xương, chưa ngấm tủy

Hồn vẫn còn chưa uống hết hương hoa

Tôi là kết tinh của ánh trăng trong

Sao không cho tôi đến chốn Hư Không?

Tôi muốn ngồi, trăng cứ đè tôi xuống!

Khát lắm rồi! Hãy mau cho tôi uống!

Cho nguôi đi nhớ tiếc với trông mong!

Đã hết trăng rồi! Đã hết trăng rồi!

Không! Không đâu! Trên những đảo mây trôi

Vừa dâm dục ôm trăng vờ vật ngủ

Còn rất nhiều những suối vàng rực rỡ

Múc ào đi, trút cả xuống hầu tôi!

Bóng Tối

Cả cảnh vật trần gian cùng mờ xoá

Trong màn đen huyền bí. Ta bảo lòng

“Ngày mai đây muôn loài đều tan rã

Vũ trụ kia rồi biến ra Hư Không!”

Nhưng ai bảo đêm trần là cõi Chết?

Này, muôn cây chắp nối điệu than dài

Này nghe chăng trong trời sâu mờ mịt

Tiếng muôn trùng rên rỉ giọng bi ai?

Trong làng xa, tiếng trẻ thơ kêu khóc

Đàn chó già nguyền rủa bóng đêm lan

Và mõ làng não nùng reo lốc cốc

Tựa đầu lâu reo dưới khớp xương tàn

Cũng như thế, nơi xa xăm trong cõi Chết

Bao cô hồn vẫn sống tháng ngày qua

Nước non Chàm chẳng bao giờ tiêu diệt

Tháng ngày qua vẫn sống với đêm mờ

Ta hãy nghe, trong mồ sâu lạnh lẽo

Tiếng thịt người nảy nở tiếng xương rên

Ta hãy nghe, mơ màng trong cỏ héo

Tiếng cô hồn lặng thở khí trời đêm!

Ta hãy nghe, trong lòng bao đỉnh Tháp

Tiếng thở than, lời oán trách cơ trời

Ta hãy nghe, trong gạnh Chàm rơi lác đác

Tiếng máu Chàm ri rỉ chảy không thôi

Lòng hỡi lòng! biết đâu là Âm giới?

Biết nơi đâu Cõi Sống của muôn người?

Trong U Minh hồn ta đương lạc lối

Trông tháng ngày, yên để lệ sầu rơi!

Xương Khô

Chiều hôm nay, bỗng nhiên ta lạc bước

Vào nơi đây, thế giới vạn cô hồn

Hơi người chết toả đầy trong gió lướt

Tiếng máu kêu rung chuyển cỏ xanh non

Trên một nấm mộ tàn ta nhặt được

Khớp xương ma trắng tựa não cân người

Tủy đã cạn, nhưng vẫn đầm hơi ướt

Máu tuy khô, còn đượm khí tanh hôi

Phải hay chăng đêm qua khi thuyền mộng

Của Nàng Trăng vào đến bến mây xa

Một cô hồn về đây, theo gió lộng

Trên mộ tàn, tìm lại dấu ngày qua?

Rồi giữa cảnh sương mờ, sao nhỏ lệ

Tiếng mõ vang náo động những thương vong

Trống cầm canh xa vang nơi cõi thế

Hồn yêu tinh chợt thấy động tơ lòng?

Rồi lấy ra một khớp xương rợn trắng

Nút bao dòng huyết đẫm khí tanh hôi

Tìm những “miếng trần gian” trong tủy cạn

Rồi say sưa, vang cất tiếng reo cười

Tiếng gà bỗng từ đâu vang dội lại

Hồn yêu tinh sực tỉnh giấc mơ nồng

Và vội vã trở về mồ u tối

Quên làn xương trong cỏ đắm sương trong

Hỡi yêu tinh (mà dấu trăng còn tỏ rõ

Trên nền xương, mà chân dẫm chửa phai mờ

trên nấm mộ) mau vang lời nức nở!

Ta chờ ngươi trong những buổi đêm mơ!

Ta muốn thấy mi kêu gào, mi than thở

Ta muốn ngạc (vòm miệng) mi khóc lóc, mi van lơn!

Ta muốn trông, từ mắt mi, máu đỏ

Từ đầu mi, não trắng, rủ nhau tuôn!

Hãy về đây! Về bên ta mi hỡi!

Đem cho ta những phút rởn kinh hồn

Những phút mộng điên cuồng, mơ dữ dội!

Ta sẽ vui giao trả khớp xương tàn

Nắng Mai

Bóng đêm tan trên đồng xanh vô tận

Nắng trời bay phấp phới bọc muôn cây

Chốn cao xa, trên trán giời không giới hạn

Làn tóc mây đùa rỡn bảo nhau bay

Cả vũ trụ biến dần ra ánh sáng

Nước sông Linh hòa lẫn nắng trời tươi

Nắng trời tươi, tưng bừng bay tản mạn

Gợi lòng ta bao dấu vết xa xôi

Ta vẫn thấy hồn ta buồn ủ rũ

Và cõi lòng dày đặc bóng đêm mờ

Vì, bạn ơi, trong bao tia nắng rỡ

Tia nào đâu rơi tự nước Chàm ta?

Tiếng Hát Con Tàu

Tây Bắc ư? Có riêng gì Tây Bắc

Khi lòng ta đã hoá những con tàu

Khi Tổ quốc bốn bề lên tiếng hát

Tâm hồn ta là Tây Bắc, chứ còn đâu

Con tàu này lên Tây Bắc, anh đi chăng?

Bạn bè đi xa, anh giữ trời Hà Nội

Anh có nghe gió ngàn đang rú gọi

Ngoài cửa ô? Tàu đói những vành trăng

Đất nước mênh mông, đời anh nhỏ hẹp

Tàu gọi anh đi, sao chửa ra đi?

Chẳng có thơ đâu giữa lòng đóng khép

Tâm hồn anh chờ gặp anh trên kia

Trên Tây Bắc! Ôi mười năm Tây Bắc

Xứ thiêng liêng rừng núi đã anh hùng

Nơi máu rỏ tâm hồn ta thấm đất

Nay rạt rào đã chín trái đầu xuân

Ơi kháng chiến! Mười năm qua như ngọn lửa

Nghìn năm sau, còn đủ sức soi đường

Con đã đi nhưng con cần vượt nữa

Cho con về gặp lại mẹ yêu thương

Con gặp lại nhân dân như nai về suối cũ

Cỏ đón giêng hai, chim én gặp mùa

Như đứa trẻ thơ đói lòng gặp sữa

Chiếc nôi ngừng bỗng gặp cánh tay đưa

Con nhớ anh con, người anh du kích

Chiếc áo nâu anh mặc đêm công đồn

Chiếc áo nâu suốt một đời vá rách

Đêm cuối cùng anh cởi lại cho con

Con nhớ em con, thằng em liên lạc

Rừng thưa em băng, rừng rậm em chờ

Sáng bản Na, chiều em qua bản Bắc

Mười năm tròn! Chưa mất một phong thư

Con nhớ mế! Lửa hồng soi tóc bạc

Năm con đau, mế thức một mùa dài

Con với mế không phải hòn máu cắt

Nhưng trọn đời con nhớ mãi ơn nuôi

Nhớ bản sương giăng, nhớ đèo mây phủ

Nơi nào qua, lòng lại chẳng yêu thương?

Khi ta ở, chi là nơi đất ở

Khi ta đi, đất đã hoá tâm hồn!

Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét

Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng

Như xuân đến chim rừng lông trở biếc

Tình yêu làm đất lạ hoá quê hương

Anh nắm tay em cuối mùa chiến dịch

Vắt xôi nuôi quân em giấu giữa rừng

Đất Tây Bắc tháng ngày không có lịch

Bữa xôi đầu còn toả nhớ mùi hương

Đất nước gọi ta hay lòng ta gọi?

Tình em đang mong, tình mẹ đang chờ

Tàu hãy vỗ giùm ta đôi cánh vội

Mắt ta thèm mái ngói đỏ trăm ga

Mắt ta nhớ mặt người, tai ta nhớ tiếng

Mùa nhân dân giăng lúa chín rì rào

Rẽ người mà đi, vịn tay mà đến

Mặt đất nồng nhựa nóng của cần lao

Nhựa nóng mười năm nhân dân máu đổ

Tây Bắc ơi, ngươi là mẹ của hồn thơ

Mười năm chiến tranh, vàng ta đau trong lửa

Nay trở về, ta lấy lại vàng ta

Lấy cả những cơn mơ! Ai bảo con tàu không mộng tưởng?

Mỗi đêm khuya không uống một vầng trăng

Lòng ta cũng như tàu, ta cũng uống

Mặt hồng em trong suối lớn mùa xuân

Người Đi Tìm Hình Của Nước

Đất nước đẹp vô cùng. Nhưng Bác phải ra đi

Cho tôi làm sóng dưới con tàu đưa tiễn Bác

Khi bờ bãi dần lui làng xóm khuất

Bốn phía nhìn không một bóng hàng tre

Đêm xa nước đầu tiên, ai nỡ ngủ

Sóng vỗ dưới thân tàu đâu phải sóng quê hương

Trời từ đây chẳng xanh màu xứ sở

Xa nước rồi, càng hiểu nước đau thương

Lũ chúng ta ngủ trong giường chiếu hẹp

Giấc mơ con đè nát cuộc đời con

Hạnh phúc đựng trong một tà áo đẹp

Một mái nhà yên rủ bóng xuống tâm hồn

Trăm cơn mơ không chống nổi một đêm dày

Ta lại mặc cho mưa tuôn và gió thổi

Lòng ta thành con rối

Cho cuộc đời giật dây

Quanh hồ Gươm không ai bàn chuyện vua Lê

Lòng ta đã thành rêu phong chuyện cũ

Hiểu sao hết những tấm lòng lãnh tụ

Tìm đường đi cho dân tộc theo đi

Hiểu sao hết “Người đi tìm hình của Nước”

Không phải hình một bài thơ đá tạc nên người

Một góc quê hương nửa đời quen thuộc

Hay một đấng vô hình sương khói xa xôi

Mà hình đất nước hoặc còn hoặc mất

Sắc vàng nghìn xưa, sắc đỏ tương lai

Thế đi đứng của toàn dân tộc

Một cách vin hoa cho hai mươi lăm triệu con người

Có nhớ chăng hỡi gió rét thành Ba Lê

Một viên gạch hồng, Bác chống lại cả một mùa băng giá

Và sương mù thành Luân Đôn, ngươi có nhớ

Giọt mồ hôi Người nhỏ giữa đêm khuya?

Đời bồi tàu lênh đênh theo sóng bể

Người đi hỏi khắp bóng cờ châu Mỹ, châu Phi

Những đất tự do, những trời nô lệ

Những con đường cách mạng đang tìm đi

Đêm mơ nước, ngày thấy hình của nước

Cây cỏ trong chiêm bao xanh sắc biếc quê nhà

Ăn một miếng ngon cũng đắng lòng vì Tổ quốc

Chẳng yên lòng khi ngắm một nhành hoa

Ngày mai dân ta sẽ sống sao đây?

Sông Hồng chảy về đâu? Và lịch sử?

Bao giờ dải Trường Sơn bừng giấc ngủ

Cánh tay thần Phù Đổng sẽ vươn mây?

Rồi cờ sẽ ra sao? Tiếng hát sẽ ra sao?

Nụ cười sẽ ra sao?

Ơi, độc lập!

Xanh biết mấy là trời xanh Tổ quốc

Khi tự do về chói ở trên đầu

Kìa mặt trời Nga bừng chói ở phương Đông

Cây cay đắng đã ra mùa quả ngọt

Người cay đắng đã chia phần hạnh phúc

Sao vàng bay theo liềm búa công nông

Luận cương đến Bác Hồ. Và Người đã khóc

Lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lênin

Bốn bức tường im nghe Bác lật từng trang sách gấp

Tưởng bên ngoài, đất nước đợi mong tin

Bác reo lên một mình như nói cùng dân tộc

“Cơm áo là đây! Hạnh phúc đây rồi!”

Hình của Đảng lồng trong hình của Nước

Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười

Bác thấy:

dân ta bưng bát cơm mồ hôi nước mắt

Ruộng theo trâu về lại với người cày

Mỏ thiếc, hầm than, rừng vàng, bể bạc

Không còn người bỏ xác bên đường ray

Giặc nước đuổi xong rồi. Trời xanh thành tiếng hát

Điện theo trăng vào phòng ngủ công nhân

Những kẻ quê mùa đã thành trí thức

Tăm tối cần lao nay hoá những anh hùng

Nước Việt Nam nghìn năm Đinh Lý Trần Lê

Thành nước Việt nhân dân trong mát suối

Mái rạ nghìn năm hồng thay sắc ngói

Những đời thường cũng có bóng hoa che

Ôi! Đường đến với Lênin là đường về Tổ quốc…

Tuyết Mat-xcơ-va sáng ấy lạnh trăm lần

Trong tuyết trắng như đọng nhiều nước mắt

Lênin mất rồi. Nhưng Bác chẳng dừng chân

Luận cương của Lênin theo Người về quê Việt

Biên giới còn xa. Nhưng Bác thấy đã đến rồi

Kìa, bóng Bác đang hôn lên hòn đất

Lắng nghe trong màu hồng, hình đất nước phôi thai

Con Cò

Con còn bế trên tay

Con chưa biết con cò

Nhưng trong lời mẹ hát

Có cánh cò đang bay:

“Con cò bay la

Con cò bay lả

Con cò Cổng Phủ

Con cò Đồng Đăng…”

Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn

Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ

“Con cò ăn đêm

Con cò xa tổ

Cò gặp cành mềm

Cò sợ xáo măng…”

Ngủ yên, ngủ yên, cò ơi, chớ sợ

Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng

Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân

Con chưa biết con cò con vạc

Con chưa biết những cành mềm mẹ hát

Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân

II

Ngủ yên, ngủ yên, ngủ yên

Cho cò trắng đến làm quen

Cò đứng ở quanh nôi

Rồi cò vào trong tổ

Con ngủ yên thì cò cũng ngủ

Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi

Mai khôn lớn, con theo cò đi học

Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân

Lớn lên, lớn lên, lớn lên…

Con làm gì?

Con làm thi sĩ

Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ

Trước hiên nhà

Và trong hơi mát câu văn

III

Dù ở gần con

Dù ở xa con

Lên rừng xuống bể

Cò sẽ tìm con

Cò mãi yêu con

Con dù lớn vẫn là con của mẹ

Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con

À ơi!

Một con cò thôi

Con cò mẹ hát

Cũng là cuộc đời

Vỗ cánh qua nôi

Ngủ đi, ngủ đi!

Cho cánh cò, cánh vạc

Cho cả sắc trời

Đến hát

Quanh nôi

Staline sống mãi

Đồng chí Staline mất rồi

Đồng chí Staline đã mất

Tin dữ truyền đi, nỗi đau xé cắt

Vạt áo nhân dân thấm đầy nước mắt

Dao đâm qua triệu triệu tim người…

Nhớ bài thơ Nơ-ruy-đa cũ

Ca ngợi đêm khuya phòng điện Krem-lanh

Vời vợi bóng đèn sáng tỏ

Có một người đêm khuya không ngủ

Thức canh cho thế giới hòa bình

Đồng chí Staline ta đó

Staline nay không còn nữa

Vắng vẻ dáng hình lãnh tụ

Một vầng ráng đỏ

Vĩnh viễn hòa vào xa xanh…

Nhớ những người phụ nữ đất Hy

Nguyện cầu van vỉ

“Chúng tôi hy sinh vài năm tuổi trẻ

Cho Staline sống thêm một phút một giờ

Chúng tôi đông, tuổi chất thành thế kỉ

Staline bền vững thiên thu”

Staline ngày nay đã mất

Phụ nữ đất Hy tay ôm lấy mặt

Nỗi đau còn mãi thiên thu…

Đồng chí Staline ơi!

Đồng chí Staline không bao giờ lại chết

Đế quốc ra tro

Quân thù tiêu diệt

Thế giới ta còn nguyên vẹn mặt trời

Anh đội viên sẽ kể:

“Máu của tôi ra nhiều”

Trong đạn lửa tôi bỗng nghe “Đồng chí”

Ngửng mặt lên nhìn thấy hình Thống chế

Mắt tôi hoa trong mắt của Mặt trời

Máu tôi ra nhưng máu lại thêm rồi

Xung phong! Giết! Giết!

Ai tung tôi qua bảy từng giây thép

Staline là tiếng thét

Staline là bộc lôi

Staline trăm lưỡi mác sáng ngời

Cháy tan vị trí

Cờ đỏ mọc lên

Trong cờ đỏ tôi thấy hình Thống chế

Giai cấp chúng ta quang vinh là thế

Nhìn chiến công tôi, Thống chế mỉm cười…”

Mẹ hiền ta ơi, em bé ta ơi

Đồng chí Staline không bao giờ lại chết

Cộng sản là mùa xuân

Cuộc đời lên bất tuyệt

Đảng ta là núi thép

Mỗi chúng ta là một giọt máu người

Chúng ta còn

Staline còn mãi mãi

Triệu triệu mẹ già em dại

Đều là súng Staline để lại

Giữ lấy hoà bình thế giới

Tiếng nổ ca vang dội thấu mặt trời

Bay Ngang Mặt Trời

Đảng ta lớn lên rồi

Ta bay ngang mặt trời

Đẩy lùi muôn thần thánh

Loài người vừa lên ngôi

Nhớ buổi rừng sâu còn tuổi vượn

Chửa biết Thơ, chưa được nên người

Cửa động đã từng trông nhật nguyệt

Hái quả rừng ăn ném giỡn chơi

Nhớ lúc bé thơ nằm quấy khóc

Hỏi trăm lần hỏi “mặt trăng ai”

Mắt lẫn vừng trăng cùng mặt mẹ

Qua nôi, từng vói mặt trăng cười

Nghìn triệu đời qua. Câu hỏi lớn

Vẫn là câu hỏi tuổi trong nôi

“Trăng ai? Trời của ai kia nhỉ?”

Chửa đáp xong, chưa thực nên người

Tề thiên đại thánh náo thiên cung

Lý Bạch ôm trăng chết giữa dòng

Đã đổ nghìn triều vào bể lớn

Toán trời tính mãi vẫn chưa xong

Chia cắt tháng ngày, phân tám tiết

Đêm đêm ngửa mắt đọc văn trời

Đoán mùa trăng thịnh mùa trăng khuyết

Đôi đường sao chuyển, đón sao rơi

Mà nay đứng thẳng tầm người

Bay qua bể bạc sông trời long lanh

Ôi vũ trụ đón mời ta đến

Mà không gian là bến ta qua

Trăng gần cho chí sao xa

Xưa là khách lạ nay là anh em

Ta những tưởng Lênin đang sống

Cùng ta vui giấc mộng người xây

Của ta, đâu chỉ đất này

Mặt trăng kia, mặt trời này, cũng ta

Câu hỏi tuổi ấu thơ dần đáp

Người đã bay quá mắt người trông

Ngoái nhìn quãng sáng mênh mông

Đặt câu hỏi mới quanh vòng thái dương

Trường Sơn

Những ngày Trường Sơn

Cao đèo thẳm suối

Hút đường quạnh lối

Rừng dài núi mỏi

Xanh con mắt rờn

Tiếng ve dắng dỏi

Trăng rừng chon von

Ve dài như núi

Trăng đi mặt mòn

Mặt người mặt trăng

Tiếng cười bóng lửa

Hắt hiu gió khói

Lạnh hơi đồng bằng…

Ba lô cắn vai

Gạo đau khoanh dài

Đá chởm tai mèo

Tay chùn thang leo

Miếng ngon cơm muối

Bát canh rau rừng

Tàu bay, lá dền

Chuối hoang, cành mưng…

Chập chờn giấc muỗi

Sốt dài trạm tối

Sốt mòn tiếng rên

Mồ hôi nắng xối

Liên U, Ba Rền

Mưa dài đường sên…

Thương anh dân công

Mặt veo sắc hồng

Máu vàng kí ninh…

Núi đá vách đứng

Gánh bom gập người

Đường dài đứt hơi…

Ríu kêu thuốc lào

Uống ngon nước suối

Tay vung hòn đá

Khen đời vẫn tươi…

Thương anh bộ đội

Dạn dày lính cũ

Ngỡ ngàng tân binh

Ai Thanh Nghệ Tĩnh

Ai Thiên Trị Bình

Tre làng khuất bóng

Quê nhà viễn vọng

Vây đường núi quanh

Chận đường núi xanh

Trạm tối lửa hát

Chuyện rang ngô giòn

Mơ ngày trận mạc

Xoe đôi mắt tròn

Chớp đôi mắt lành

Tay thoa thép súng

Mộng ngày về thôn…

Thoi nắng, thoi sương

Liên lạc xuyên rừng

Công văn, thư báo

Rì rầm nhịp máu

Mạch ngàn giao thông

Ới anh cán bộ

Tình dân cháy lòng

Mắt xa đoàn thể

Sáng trưng đèn chong

Cha già ngóng trông

Đồng bào ngóng mong

Tình riêng rách xé

Nỗi lo chất chồng…

Nhớ sao đồng bằng

Trăng thơm cơm mới

Vàng mùa chiều trải

Đỏ nhà màu ngói

Chói tươi sắc cờ

Nhớ sao tình dân

Đường ra lối vào…

Rậm làng ầm xóm

Quần chúng quen thân

Tiếng cười bóng nón

Ấm hơi đồng bào…

Biển người sóng vỗ

Tình người sóng xao

Đồng bằng nhớ ơi

Mặt người nhớ sao

***

Bao giờ đất đỏ máu thù

Tan hoang đồn giặc ta thu lại đường

Ai đi quốc lộ thênh thang

Nhớ ai chân đã dặm ngàn Trường Sơn

Những Đồng Chí Chúng Ta

Những đồng chí chúng ta

Ở ngoài muôn dặm thẳm

Dù trong hay ngoài Đảng

Mang tấm lòng cộng sản

Trong nước sôi và lửa nóng

Vẫn hướng về chúng ta…

Anh là đồng chí Trung Hoa

Buổi chiều qua sông Áp Lục

Đoàn dã chiến hành quân lên mặt Bắc

Gió lạnh tiếp sương dày

Lắm núi và nhiều mây

Vẫn tưởng đi về chiến trường miền Nam đất Việt

Ở đó đồng chí anh đang đổ huyết…

Anh là đồng chí đất Triều

Nửa đêm mưa tuyết lạnh

Run người nhai mẩu bánh

Chờ khuya sâu xung kích trại thù

Nhớ Kim tướng quân vã tưởng đến Bác Hồ

Trong thẳm tối mọc mặt trời ấm nóng

Giải phóng Triều Tiên! Việt Nam giải phóng…

Anh bỗng lao lên như thác vỡ bờ…

Thác máu anh hùng đỏ rực như hoa…

Những đồng chí chúng ta trên đất Pháp

Đời gian lao trong than khói máy dầu

Đời lầm than trong sóng gió bến tàu

Vợ đói con ốm đau

Mùa đông dài thiếu than và thiếu bánh

Ôi tấm lòng công nhân như điện mạnh

Các anh xông bão táp đi biểu tình…

Đả đảo chiến tranh

Ủng hộ Hồ Chí Minh…

Tiếng hô các anh dài vang trong gió rét

Tôi tưởng nghe trên chiến trường đất Việt…

Những đồng chí Liên Xô

Xưởng thợ hay đồng nho…

Các anh vừa ra khỏi máu

Vẫn bừng bừng chiến đấu

Cho Triều Tiên Việt Nam

Đổ mồ hôi trên máy, tăng giờ làm

Tiếp sức sống cho những miền khói lửa…

Mắt các anh là vì sao đỏ…

Trong đêm chúng tôi, chói lọi huy hoàng…

Những đồng chí chúng ta

Cần lao, chiến đấu

Trong mặt trời trong lửa máu

Mang cách mạng trong người

Như chiến sĩ mang bộc lôi

Nổ vỡ thành trì quân giặc

Đồng chí chúng ta cốt sắt

Da trắng với da đen

Da đỏ với da vàng

Vẫn quay mặt về hướng Việt

Các anh hướng về chúng tôi

Các anh thổi những trận gió dài

Vào ngọn lửa chúng tôi bừng chiến đấu…

Chúng tôi gió, có các anh thành bão

Là cây, bỗng dậy nên rừng

Là công nông, nay là những anh hùng

Chúng tôi có Đảng

Có quốc tề chói ngời bao la biển sáng

Có Liên Xô dũng cảm

Có các anh

Ta lên đỉnh cuộc đời

Lên, đi lên

Ta chiếm cả mặt trời

Mang chủ nghĩa Mác, Lênin đi chiến thắng.

Nguồn: Thơ Chế Lan Viên - tuyển tập những bài thơ đi cùng năm tháng (http://www.uct.edu.vn)