Các bài trắc nghiệm tính cách (personality test) có thực sự đáng tin cậy?

Bối cảnh

Trong vài năm gần đây, các bài trắc nghiệm tính cách - personality test - đang dần trở nên phổ biến, nhất là đối với cộng đồng những người trẻ, những người vẫn chưa đủ khả năng hiểu hết về bản thân, cũng như thiếu sự dẫn dắt hiệu quả đến từ các bậc phụ huynh.

Các bài trắc nghiệm tính, vốn tràn lan trên Internet, vì thế đã trở thành một công cụ ưa chuộng đối với những người tò mò, hoặc có mong muốn được khám phá, thấu hiểu bản thân nhiều hơn.

Tuy nhiên, liệu các bài trắc nghiệm tính cách này có thực sự cho ta kết quả chính xác? Đặc biệt đối với các bạn trẻ, vốn chưa hoàn toàn nhận thức được bản thân, thì kết quả đến từ các bài trắc nghiệm này liệu có đem lại một hệ quả tiêu cực nào không?

(Power of Positivity)

Nguồn gốc của các bài trắc nghiệm tính cách

Có thể nhiều bạn đọc sẽ bất ngờ, nhưng các bài trắc nghiệm tính cách và tâm lý có nguồn gốc từ lĩnh vực quân sự (đúng vậy, hầu hết các phát minh trên thế giới, trong mọi lĩnh vực, đều xuất phát từ lĩnh vực quân sự).

Khái niệm "trắc nghiệm tính cách", "trắc nghiệm tâm lý" xuất phát từ tận Thế Chiến thứ I, khi các nhà nghiên cứu quân sự muốn phân loại các chiến sỹ thành những nhóm binh chủng khác nhau (ví dụ: bộ binh, không quân...), thông qua các khuynh hướng tâm lý khác nhau ở mỗi chiến sỹ.

Khái niệm này bắt đầu hình thành và càng ngày càng nở rộ, như chúng ta đã biết ngày nay.

(olivetreegenealogy.blogspot.com)

Tại sao các bài trắc nghiệm này lại "ăn gạch đá"?

1) Thiếu tính nhất quán

Một trong những lý do khiến nhiều người phê bình và công kích các bài trắc nghiệm tính cách này là ở tính nhất quán của chúng. Ví dụ, với trắc nghiệm 16 nhóm tính cách MBTI, những người đã làm kiểm tra sau một thời gian, có thể là vài tháng, khi tiến hành thực hiện bài kiểm tra đó lần 2, đã nhận được một kết quả khác.

(Mời bạn đọc tìm hiểu thêm về bài trắc nghiệm MBTI, cùng nhiều hệ thống trắc nghiệm khác tại đây)

2) Quy chụp con người thành các "nhóm tính cách"

Một lý do khác là các bài trắc nghiệm tính cách thường "quy chụp" người thực hiện thành những nhóm nhất định. Ví dụ: bài trắc nghiệm RIASEC chia những người thực hiện thành các nhóm như "nhóm thực tế - realistic", "nhóm nghiên cứu - investigative" hay "nhóm mạo hiểm - entrepreneur"...trong khi đa số con người thường sở hữu những tính cách đa dạng thuộc nhiều nhóm tính cách khác nhau.

Các nhóm tính cách MBTI (lucid.me)

3) Tính suy diễn, bắc cầu thiếu căn cứ

Đặc biệt, ở những bài trắc nghiệm hướng nghiệp như RIASEC, các chuyên gia tâm lý học cho biết một trong những sai lầm trầm trọng của chúng là việc dựa vào nét tính cách của một người và suy diễn ra các lựa chọn nghề nghiệp phù hợp cho họ. Ví dụ: những người "tự tin", "ưa mạo hiểm" thì nhất định sẽ phù hợp cho lĩnh vực kinh doanh, hoặc quân sự. Điều này là không chính xác, bởi có rất nhiều người tự tin, nhưng không hề yêu thích lĩnh vực kinh doanh. Hoặc có nhiều người thành công trong các lĩnh vực mạo hiểm này, nhưng luôn tự miêu tả bản thân là một người cẩn trọng, không thích mạo hiểm.

4) Hệ lụy trong quy trình tuyển dụng

Việc quá lệ thuộc vào các bài trắc nghiệm này đôi khi tạo ra những hệ lụy nghiêm trọng. Điển hình là một số công ty, sau khi yêu cầu các ứng viên thực hiện những bài trắc nghiệm tính cách, đã quyết định từ chối đơn xin việc của họ, chỉ vì họ không thuộc nhóm tính cách mà công ty cần!

(kdbcoaching.com)

Hiện tại chúng vẫn được ưa chuộng

Một trong những lý do khiến các bài trắc nghiệm tâm lý, dù thiếu tính chính xác và nhất quán, vẫn đang được ưa chuộng bởi đông đảo người dùng, là vì thông qua việc xếp đặt con người vào các nhóm tính cách, chúng giúp thỏa mãn được một trong những nhu cầu rất sâu sắc và nguyên thủy của chúng ta: nhu cầu được trao cho bản thân mình một định nghĩa, một danh phận (trong trường hợp này là những "ENTP", "ISFJ", những "người hướng nội", "người hướng ngoại", những "người thích phân tích", "người sáng tạo"...).

Bởi vậy, để có thể thấu hiểu bản thân một cách chính xác và khách quan hơn, chúng ta cần phải tự ý thức được khuynh hướng muốn được tự định nghĩa bản thân và từ đó hạn chế việc quá lệ thuộc vào các bài trắc nghiệm, cùng với việc tích cực tìm hiểu bản thân qua những hình thức khác thực tế hơn.

Nguồn:

How Accurate Are Personality Tests? - Scientific American

www.scientificamerican.com

Personality Tests Are Not Accurate: Myers-Briggs Personality Test Not As Reliable, Valid As The 'Big 5'

www.medicaldaily.com

Personality Tests Are Fun But Don't Capture Who You Really Are : Shots - Health News : NPR

www.npr.org

The flaws with personality testing

www.socionics.com