Bánh xoài, đặc sản Hội An.

      Sáng nay, chủ nhật rảnh rỗi đi ăn sáng trong phố thì có bà cô bán bánh rong, bánh ram, bánh xoài, bánh da heo. Thế là tuổi thơ tràn về.

      Hồi đó, cũng gần 20 năm chứ ít. Nhà ngoại của mẹ mình ở Cẩm Kim, cũng là Hội An nhưng ở bên kia dòng Thu Bồn, muốn sang đó phải đi đò. Ngày đó, mình thích sang Cẩm Kim ăn giỗ lắm, ko phải vì đc đi đò hay về quê gì đâu. Thời đó, du lịch chưa phát triển, Hội An còn nghèo lắm. Lúc đó, bánh ram bánh xoài là hàng rong bán trên xe khách, đò ngang. Và đó cũng là lý do mình thích đi đò. Đi vài lần và "giở trò xin xỏ" thì mới đc bố mẹ mua cho cái bánh xoài. Cái bánh xoài có thể nói, đạm vị tuổi thơ. Giờ thì tự chủ đc rồi nên mần hẳn 3 cái, 10k thôi, để mà thưởng thức bù đắp tuổi thơ.

      Bánh xoài, đừng để cái tên đánh lừa bạn. Hội An cũng có trồng xoài nhiều lắm, nhưng không giống bánh (tráng) xoài Nha Trang hay Đắk Lắk, bánh xoài Hội An lại chả làm từ 1 tý xoài nào đâu. Ở nới khác cũng có bánh tương tự, nhưng nhưn (nhân, như cách gọi của ng Quảng) có chút khác biệt, nên mới tự nhận là đặc sản Hội An. Bánh Hội An chỉ có hình dáng bầu bầu tròn tròn như hạt xoài, nên gọi là bánh xoài thôi (1).

      Bánh xoài Hội An thực ra đc làm từ nguyên liệu cũng khá đơn giản: nếp, đậu, đường, mè. Cách làm cũng khá đơn giản, (tất nhiên có bí quyết ở đây mà mình ko biết, mà có biết cũng ko tiết lộ đâu, bí quyết nghề nghiệp của người ta mà). Nhưng đại để thì có thể làm như sau:

* Vỏ bánh, theo mình biết có 2 cách làm. 1 cách là nếp rang, cách kia là nếp hấp.

- Nếp rang: Nếp đc chọn lựa kỹ càng, vo đãi kỹ rồi phơi nắng thật khô, sau đó đem rang cho vàng đều rồi xay thành bột mịn. Lấy bột đó nhồi với 1 ít nước rồi đánh lên cho đến khi bột dẻo, mịn. Rồi sau đó mới đem đi nặn bánh (gọi là bắt bột, bắt bánh).

- Nếp hấp: Nếp cũng đc chọn lựa kỹ, vo đãi sạch, phơi khô, rồi tiền hành xay nếp thành bột. Sau đó thêm ít nước và tiến hành nhồi bột. Nhồi thật nhuyễn rồi mới đem hấp cách thủy. Hấp xong thì để nguội xong nhồi tiếp 2 lượt cho nhuyễn lại lần nữa rồi mới đem ra nặn bánh.

* Nhưn thì đơn giản, mè giã nhuyễn, đậu thì chỉ nhuyễn 1 phần trộn với đường cát là xong.

* Nặn bánh: vì bột nếp rất dính, không đến nổi như nếp U Minh của Bác Ba Phi, nhưng hễ chạm nhau là dính ngay. Để bánh ko dính, khi nặn bánh cần rải 1 lớp bột trên mâm nặn bánh. Nếp đc phân thành những cục nhỏ vừa lòng bàn tay, người thợ làm bánh sẽ bắt mí vê bánh rồi cho nhưn bánh vào trong, miết lại thành dạng như hạt xoài (thứ làm nên tên bánh)(2).

* Hoàn thiện: bánh làm xong sẽ được rải ra bên ngoài 1 lớp bột nữa để tránh bánh dính lại với nhau, cũng như để vỏ khô, nhưn ko bị chảy nước, xì ra ngoài. Bánh sẽ đc để nơi khô thoáng và bán ngay chứ ko để lâu.

Ảnh tự chụp, 3 cái 10k, Noron ko cho xoay đứng ảnh lên nên muốn nhìn chính xác vui lòng xoay ngang màn hình hoặc nghiêng đầu sang trái nhé :)))

      Hiện nay thì quá trình làm bánh đã được hiện đại hóa, máy móc đã thay thế sức người ở các công đoạn nặng nhọc như xay bột, nhào bột. Nhưng không vì vậy mà bánh mất đi cái tỉ mỉ công phu của người thợ làm bánh. Bánh mộc mạc, đơn giản nhưng cắn vào sẽ thấy đc cái dẻo, cái thơm của nếp, tiếng sột soạt của những hạt đường bổ cái vị ngọt cho cái nhạt của vỏ bánh, rồi khi những hạt đậu vỡ ra là mùi lừng thơm của đậu phộng. Tất cả hòa quyện lại mang đến 1 hương vị khiến mình nhớ mãi từ lúc nhỏ.

      Nếu là khách phương xa, có dịp đến Hội An, dù có hảo ngọt hay không thì mình nghĩ bạn nên thử thưởng thức 1 cái bánh xoài. Nó không chỉ là 1 cái bánh, nó, cũng như những món đặc sản khác của Hội An, mang trong mình những văn hóa, công phu của người Hội An. Có thể nói, cái bánh xoài là một trong những món ăn đường phố giữ hồn của phố cổ, giữa 1 lô các món ngoại lai như kem que kem khói,...

(1), (2): chữ xoài trong tên bánh chưa có thông tin về nguồn gốc thực sự, nhưng cách lý giải về hình dạng hạt xoài là cách giải thích khả dĩ và được công nhận rộng rãi nhất.

* Bài viết là thông tin mình có, cũng như có đối chiếu, tham khảo thông tin từ trang chủ của Trung tâm quản lý bảo tồn di sản văn hóa Hội An. 

https://hoianheritage.net

hoianheritage.net