[Bạn có biết] Ghi chép của nước ngoài về vua Gia Long?

"Vua Nam Hà, bị đánh đuổi, lẩn trốn, rồi trở lại đất mình.

Lại bị đuổi đánh, lại trở về.

Bao lần thắng, bại, cuối cùng khôi phục được ngai vàng, nhờ quyền thừa kế, nhờ sức chinh phục. 

Quan trọng hơn, ông thâu tóm cả Bắc Hà, và như thế trong vùng bán đảo Ấn Độ, ngoài cõi sông Hằng, một cường quốc chưa bao giờ lớn như thế xuất hiện.

Qua bao thăng trầm trôi nổi, ta đã thấy một bên là những ý đồ thâm sâu phối hợp như thế, những bất trung bất nghĩa quỷ quyệt như thế, những mưu lược cả gan, kỳ lạ như thế, những cảnh tượng bi đát và tàn nhẫn như thế.  

Bên còn lại là sự can đảm chống lại những bất hạnh như thế, một thiên tài ngoại khổ như thế, và cuối cùng đưa đến một kết quả bất ngờ, không liên quan với những gì đã xảy ra trước đó như thế: thống nhất sơn hà.

Từ những biến cố này, nổi bật lên một dấu ấn phi thường, không giống bất cứ lịch sử của một xứ nào, của một thế kỷ nào, dù là cổ xưa hay hiện đại."

(Trích "Exposé statistique du Tonkin, de la Cochinchine", bá tước Jean-Baptiste de Montyon)