An Tư - Người con gái bị lãng quên
Công chúa An Tư - viên ngọc quý được vương triều nhà Trần nâng niu nhưng cơn cuồng chinh của giặc ngoại xâm Mông-Nguyên đã cướp mất cuộc đời nàng. Để rồi khi thanh bình lập lại người người ăn mừng chiến công hiển hách mà quên đi người con gái đáng thương này.
Sử cũ chép về An Tư rất mơ hồ chỉ biết nàng là con gái vua Trần Thái Tông và là em gái vua Trần Thánh Tông. Khi cuộc xâm lược Đại Việt năm 1258 thất bại không làm cho vó ngựa Mông-Nguyên chùn bước, mộng cuồng chinh khiến nhà Nguyên say máu. Cảnh chiến tranh lại diễn ra một lần nữa trên mảnh đất Đại Việt hào hùng.
Vó ngựa cuồng chinh điên cuồng trong bể máu, tình huống trên chiến trường khốc liệt khiến quân đội nhà Trần lâm vào tình thế khó khăn. Tướng Trần Bình Trọng hy sinh, một số thân thích họ Trần đầu hàng quân địch như Trần Ích Tắc, Trần Nhật Hiệu. Nhà Trần phải lui quân về Vạn Kiếp để bảo toàn lực lượng vì sự hung hãn và sức mạnh của quân Mông - Nguyên lúc bấy giờ. Để cứu vãn và tìm cơ hội đảo ngược tình thế thì kế mỹ nhân được đề ra. Và nhân vật chính thực hiện nhiệm vụ này là An Tư công chúa. Cuộc đời bà sang trang...
Sử ghi lại như sau: "Tháng 2 (Ất Dậu) Sai người đưa công chúa An Tư (em gái út của Thánh Tông) đến cho Thoát Hoan, là muốn làm thư giãn loạn nước vậy"
Dòng sử đọc nghe nhẹ nhàng vậy đó mà đánh đổi cả cuộc đời xuân nữ của một vị công chúa. Nàng cũng chỉ là người con gái bình thường như bao cô gái khác được sống trong tình yêu thương của gia đình để rồi vì cơn chiến chinh, vì tổ quốc lâm nguy, nàng chấp nhận trở thành món hàng để cống sang cho giặc. Đến đây sử không ghi chép lại điều gì về công chúa An Tư nữa. Liệu nàng còn sống sau cuộc chiến hung tàn của quân giặc hay nằm lại dưới mảnh đất mẹ yêu thương? Không ! Không ai nhắc tới nàng cả. Nàng như một chiếc bóng lướt qua kể cả khi sau cuộc chiến. Lúc luận công ban thưởng hay tưởng niệm những anh hùng đã hy sinh thì cũng không có nàng. Phải chăng nàng bị lãng quên? Liệu có công bằng với nàng chăng? Người con gái nước Nam.
Thật sự không công bằng chút nào cả. Vương triều nhà Trần có hai công chúa nổi tiếng nhất là An Tư và Huyền Trân. Nhưng nếu Huyền Trân được cả hoàng tộc lẫn đất nước ghi nhớ công ơn vì cuộc hôn nhân mang lại lợi ích cho đất nước và Huyền Trân còn trở về lại quê cha đất mẹ sau những năm tháng xuất giá nơi xứ người thì An Tư lại không có gì cả. Người ta biết về An Tư chỉ vỏn vẹn cái thân phận công chúa và nhiệm vụ sang trại giặc chứ có ai thương tiếc cho phận đời con gái như nàng đâu.
Triều đại nhà Trần có thể quên mất đi người con gái An Tư nhưng hậu nhân thì không quên nàng đâu. Trong một chuyên đề về công chúa An Tư đã có đoạn như sau: "Dù triều Trần và sử sách có quên nàng thì các thế hệ đời sau vẫn dành cho nàng sự kính trọng, thương cảm. Khoảng trống lịch sử sẽ được lấp đầy bằng tình cảm của người đời sau.."
