4 bước xác định và rèn luyện giọng văn riêng

Làm sao để bài viết của bạn trở nên khác biệt giữa hàng trăm bài có cùng chủ đề trên mạng? Ngoài việc khai thác góc nhìn độc đáo thì phong cách viết cũng góp phần không nhỏ. Nhưng để tìm thấy giọng văn đặc trưng của mình thì không phải là điều dễ dàng. Bạn không thể hát. Bạn không thể diễn hài. Bạn không thể khoa tay múa chân để tạo điểm nhấn. Bạn cũng không thể giao tiếp bằng mắt. Khi viết, bạn chỉ có ngôn từ để trò chuyện với độc giả.

Dưới đây là gợi ý 4 bước giúp bạn xác định và rèn luyện giọng văn riêng của mình.

Chúng ta luôn bị thu hút bởi những điều chúng ta muốn có hoặc khao khát trở thành. Trong viết lách cũng vậy. Luôn có những người viết mà khi đọc văn của họ, bạn không kiềm được suy nghĩ: “Bài hay quá! Ước gì mình cũng viết được như vậy”.

Vì thế, điều đầu tiên bạn cần làm là liệt kê từ ba đến năm người viết có giọng văn hấp dẫn bạn. Sau đó miêu tả giọng văn của họ trong ba tính từ. Ví dụ, tôi thích content của fanpage "Fang Pub" bởi sự hài hước, gần gũi và duyên dáng. Tôi yêu văn của nhà báo Trần Minh (còn được biết với cái tên Facebook là Binh Bong Bot) bởi một bầu trời kiến thức sâu rộng trong mỗi bài, được viết bằng giọng văn sắc sảo, hóm hỉnh và thông minh. Tôi mê mẩn những chủ đề độc đáo trong blog Chiếp Esoterica đi vào lòng tôi bởi sự tự nhiên, sâu sắc và phóng khoáng của tác giả.

Sau khi liệt kê những cây viết có giọng văn bạn yêu thích thì bước tiếp theo là chọn ra khoảng ba bài viết hay nhất của họ. Sau đó phân tích cách họ triển khai một bài viết như:

Trong cuốn "Steal Like an Artist" của Austin Kleon, tác giả bày tỏ quan điểm rằng lý do phải sao chép thần tượng và phong cách của họ là vì bạn sẽ ít nhiều nắm bắt được tư duy của họ. Đó là thứ bạn mong muốn: tiếp thu cách họ nhìn nhận thế giới. Nếu bạn chỉ bắt chước “vỏ ngoài” của tác phẩm mà không hiểu bản chất thì sản phẩm của bạn chỉ là rác không hơn không kém. Vì thế, đừng chỉ chăm chăm ăn cắp phong cách mà phải “chôm” cả tư duy ẩn sau phong cách ấy. Rồi dần dần, bạn sẽ tìm được phong cách riêng của mình.

Sau khi viết xong, bạn hãy đọc lại tất cả và chọn ra bài mà mình cảm thấy tự nhiên nhất, thoải mái nhất khi viết. Rồi từ đó, bạn sẽ tìm được vài mảnh ghép đầu tiên trong bức tranh miêu tả giọng văn của mình.

Việc tìm ra giọng văn riêng đòi hỏi nhiều thời gian và sự kiên trì của việc đọc liên tục và viết không ngừng nghỉ. Sau khi đã thuần thục việc bắt chước kiểu văn phong bạn thấy thoải mái khi viết, bạn hãy thêm vào một vài điều chỉnh để tạo cá tính riêng.

Như với tôi, tôi sẽ tự tạo nhịp điệu riêng trong bài viết. Nhịp điệu là cách bạn sắp xếp và biến đổi các câu dài, vừa, ngắn trong một đoạn. Câu ngắn tạo cảm giác nhanh, hối hả, mạnh mẽ. Câu dài thể hiện sự chi tiết và sâu sắc (điều kiện là viết đúng). Câu vừa như một bước chuyển giữa câu ngắn và câu dài để tăng thêm nhịp điệu cho bài.

Bạn hãy đa dạng hóa ba kiểu câu trên và xếp theo thứ tự bạn thích. Ví dụ một đoạn văn gồm 4 câu thì: ngắn – ngắn – dài – vừa hoặc vừa – vừa – dài – ngắn. Nhiều nhà văn đã khéo léo sử dụng nhịp điệu để hấp dẫn người đọc một câu chuyện không mấy ly kỳ.

Nếu bạn đọc một bài viết mà cảm thấy nhạt nhẽo thì khả năng cao là do bài chỉ sử dụng một kiểu câu, thông thường là câu dài. Từ đầu đến cuối chỉ toàn là những câu dài, tạo nên giọng đều đều và đơn điệu. Những bài ấy không có nhịp điệu, đương nhiên cũng không tạo ra giọng văn gì đặc trưng.

Sau một thời gian bền bỉ luyện viết mà không cần phải bắt chước, bạn hãy hỏi người đọc xem họ cảm thấy giọng văn của bạn như thế nào. Nhiều khi bạn nghĩ mình đang viết theo văn phong này nhưng độc giả lại không cảm thấy như vậy. Hiểu được cảm nhận của người khác sau khi đọc bài viết của bạn sẽ giúp bạn xác định rõ hơn giọng văn bạn đang thể hiện.

Ngoài ra, bạn cũng cần lưu ý giọng văn là thứ có thể thay đổi được. Phật đã dạy bất cứ việc gì trên đời đều không phải bất biến. Mọi vật đều đang biến đổi từng giây từng phút chứ không giữ mãi trạng thái ban đầu. Tình yêu cũng vậy, mà giọng văn cũng thế.

Khi đã định hình giọng văn riêng, đến một lúc nào đó, bạn sẽ thấy nó có sự thay đổi. Chẳng hạn từ giọng điệu phóng khoáng, mạnh mẽ chuyển sang nhẹ nhàng, từ tốn hơn. Điều này phản ánh sự phát triển về mặt nhận thức của bạn. Nên đừng ngần ngại đón nhận sự thay đổi này.

Giọng văn là cách người đọc nhận ra bạn trong hàng trăm bài viết trên mạng. Thật ra tôi thấy mình còn phải cố gắng nhiều. Điểm mạnh duy nhất của tôi là sự chăm chỉ và kiên trì. Giọng văn của người viết sẽ không hình thành và phát triển chỉ trong một sớm một chiều. Nó là kết quả của sự kiên trì rèn luyện từ nhiều năm kinh nghiệm, sau khi đã đọc rất nhiều và viết không ngơi tay. Vì vậy, đừng bỏ cuộc mà hãy thử áp dụng các cách trên và rồi bạn sẽ tìm được giọng văn của riêng mình.